Эксперт: Сітуацыя на валютным рынку можа пагоршыцца

Агулам на канец кастрычніка 2021 года валютны рынак Беларусі функцыянаваў дастаткова стабільна. Аднак сітуацыя на ім можа пагоршыцца ў выніку адной або некалькіх існуючых рызык.

Як адзначыла эканаміст BEROC Анастасія Лузгіна ў працы "Валютны рынак Беларусі: асноўныя фактары ўплыву і рызыкі", у 2021 годзе палітыка плаваючага валютнага курсу, продаж замежнай валюты насельніцтвам і прадпрыемствамі, а таксама выдзяленне фінансавай падтрымкі МВФ на барацьбу з наступствамі пандэміі спрыялі стабілізацыі і росту золатавалютных рэзерваў краіны, якія з'яўляюцца своеасаблівай падушкай бяспекі пры рэалізацыі крызісных з'яў у эканоміцы.
У той жа час у сярэднетэрміновай перспектыве існуюць рызыкі зніжэння золатавалютных запасаў. На гэта можа паўплываць пагаршэнне сітуацыі ў знешнім гандлі і адсутнасць (абмежаванасць) знешняга фінансавання.
Эксперт BEROC звярнула ўвагу на негатыўныя прагнозы па суверэнных рэйтынгах Беларусі (Fitch, Moody's, S&P), адкліканне агенцтвам Fitch рэйтынгаў асобных дзяржаўных банкаў, пагаршэнне ацэнкі росту эканомікі ў 2022 годзе міжнароднымі арганізацыямі, а таксама існуючыя палітычныя і рэпутацыйныя рызыкі. Усё гэта змушае патэнцыйных фундатараў выбіраць больш асцярожную стратэгію, што можа прывесці да складанасцяў з прыцягненнем вонкавых фінансавых рэсурсаў як суб'ектамі гаспадарання, так і дзяржавай.

Што на дэпазітным рынку?

Лузгіна адзначыла, што з 2017 года па жнівень 2021 года адбывалася скарачэнне валютных укладаў насельніцтва. Паводле яе слоў, да 2020 года асноўная прычына зніжэння тэрміновых валютных дэпазітаў была звязана з палітыкай дэвалютызацыі цэнтрабанка, якая адначасова стымулявала рост рублёвых дэпазітаў грамадзян.
Аднак паскоранае зніжэнне валютных укладаў у 2020 і 2021 гадах было ў асноўным выклікана рэакцыяй насельніцтва на ўзрослыя рызыкі з-за пандэміі і палітычнай напружанасці.
Павелічэнне ставак па валютных безадзыўных укладах практычна ў два разы ў жніўні-верасні 2021 года запаволіла адток сукупных валютных дэпазітаў насельніцтва.
Разам з тым такія фактары як рызыкі ўвядзення новых санкцый, замаруджванне росту рэальных даходаў насельніцтва, негатыўныя эканамічныя чаканні прадоўжаць аказваць уздзеянне на ашчадныя перавагі грамадзян у бліжэйшай перспектыве, лічыць Анастасія Лузгіна.

Рост ставак

«Рост працэнтных ставак дазволіў спыніць адток валютных дэпазітаў насельніцтва. Разам з тым магчымасці прыцягнення сродкаў банкамі за кошт цэнавай прывабнасці замвалютных укладаў абмежаваны высокай нормай рэзервавання», — адзначае аналітык.
У кастрычніку 2021 года памер ставак па валютных дэпазітах грамадзян знаходзіцца на ўзроўні пачатку 2017 года. Аднак у базавым перыядзе норма рэзервавання была істотна ніжэйшай. Высокі ўзровень адлічэнняў у фонд абавязковых рэзерваў (на канец кастрычніка 2021 года — 17%) і павышэнне працэнтаў па ўкладах фізічных асоб азначае, што замвалютныя рэсурсы на ўнутраным рынку становяцца вельмі дарагімі для банкаў. Гэта, у сваю чаргу, можа прывесці да росту кошта крэдытных сродкаў у замежнай валюце.

Беларусы не хочуць зберагаць у рублях

Рублёвыя дэпазіты насельніцтва на працягу 2017-2019 гадоў дэманстравалі плаўны рост. Разам з тым, пачынаючы з 2020 года назіраюцца змены ў ашчадных паводзінах грамадзян. Так, у верасні 2021 года ў адносінах да студзеня 2020 года зніжэнне тэрміновых рублёвых дэпазітаў па сярэдняй грашовай масе ў намінальным выражэнні склала 8,1 працэнта, а ў рэальным — 19,7 працэнта.
На думку Лузгіной, гэта кажа аб тым, што знізілася зацікаўленасць насельніцтва ў размяшчэнні асабістых назапашванняў у рублёвыя банкаўскія дэпазіты на працяглыя тэрміны. Таксама была прыпынена трансфармацыя валютных укладаў насельніцтва ва ўклады ў нацыянальнай валюце.
Нягледзячы на ​​тое, што ў 2021 годзе скарачэнне тэрміновых рублёвых укладаў замарудзілася, у найбліжэйшай перспектыве адмоўная дынаміка рублёвых банкаўскіх зберажэнняў насельніцтва можа захавацца, лічыць аналітык. Гэта будзе адбывацца на фоне росту ставак па валютных укладах, узрослай інфляцыі, захавання палітычнай нявызначанасці і эканамічных рызык.
«Зніжэнне матывацыі зберагаць у беларускіх рублях стварае рызыку павелічэння попыту на замежную валюту з боку грамадзян», — падвяла вынікі Анастасія Лузгіна.
ej.by