Рускай Царкве патрэбная адкрытая багаслоўская дыскусія

Дыякан Андрэй Кураеў — аб магчымых матывах адстаўкі айца Усевалада Чапліна



Амаль шэсць гадоў протаіерэй Усевалад Чаплін быў афіцыйным спікерам Патрыярхіі і яе асноўным «перамоўшчыкам». Але ў перадкалядны дзень 24 снежня Сінод зрабіў яго цалкам прыватнай асобай. Той, хто да гэтага быў толькі транслятарам волі кіраўніцтва, здабыў сваю плоць і кроў.

Чытачы адной сучаснай казкі памятаюць, як хатні эльф атрымаў свабоду, калі ў яго кінулі шкарпэткамі гаспадара.

Афіцыйна гэта не звальненне, а «аптымізацыя кіравання»: два «аддзела» злілі ў адзін. Начальніку, які пры гэтым стаў лішнім, абвясцілі падзяку. І вось тут мовай канцэлярыта было сказана нешта важнае: Чаплінская пасада называлася «старшыня Аддзела па ўзаемаадносінах Царквы і грамадства». А падзяку вынеслі за шматгадовае ўдзел у дыялогу з органамі ўлады.

Што ж, такое атаясамленне вельмі традыцыйна. І яно дае падказку — дзе магла нарадзіцца ініцыятыва адстаўкі а. Усевалада. Неаднаразовыя заклікі Чапліна да змены Канстытуцыі, да адмовы ад свецкага характару грамадства, гаворкі пра тое, што ўсе рашэнні ўлады павінны ўзгадняцца з царквой, спараджалі непазбежнае пытанне ў «партнёраў» па дзяржаўна-царкоўнаму супрацоўніцтву: а дзе межы царкоўных мараў? Ці ёсць яны наогул?

Другая падказка аб матывах звальнення — у тым, што адначасова айца Усевалада Чапліна прыбралі са складу міжрэлігійнага савета Расіі, замяніўшы яго мітрапалітам Іларыёнам (Алфеевым).

Міжрэлігійны савет гэта перш за ўсё пляцоўка для дыялогу з мусульманамі. Дарэчы, учора, у складзе іх лідэраў таксама адбылася перамена: вярхоўным муфтыем Расіі замест Талгата Таджудзіна прызначаны муфтый Татарстана Каміль Самігулін. Адразу пасля аперацыі Расіі ў Сірыі Чаплін сказаў, што наша краіна вядзе «святую барацьбу з тэрорам». На ўсе мовы свету гэта было перакладзена як «святая вайна». І з таго часу штампам арабскай прэсы стаў выраз «рускія крыжакі ў Сірыі»..

Наколькі гэта абцяжарвае дыпламатычную працу РФ на Блізкім Усходзе — тлумачыць не трэба. Але і ўнутры краіны такія словы выклікалі збянтэжанасць. Наша грамадства прыняло гэтыя бамбардзіроўкі ў надзеі на «прыляцелі — пабамбілі — паляцелі». Другога Афганістана або В'етнама грамадства не хоча. А наданне гэтаму канфлікту міжрэлігійнага статусу — гэта тое, што робіць яго шматгадовым.

 Чаплін чвэрць стагоддзя прапрацаваў пад непасрэдным кіраўніцтвам мітрапаліта, а потым патрыярха Кірыла. Гэта азначае, што ён умее разумець намеры і ацэнкі патрыярха з паўслова. А Патрыярх, у сваю чаргу, можа не саромецца ў выразах, разносячы такога блізкага яму супрацоўніка ў выпадку яго faux pas. Таму цяжка выказаць здагадку, што Чаплін не разумеў Патрыярха, або што Патрыярх не карэктаваў шматгадовы паток Чаплінскага троллінга.

Патрыярх ні прама, ні завуалявана не аспрэчваў заяў а. Усевалада, якія рабіліся ад імя патрыярхіі. Напрыклад, Чаплін казаў: «для мяне ёсць рэчы, якія больш важныя, чым знішчэнне той ці іншай колькасці людзей, ці нават жыцця ўсяго чалавецтва. Гэта вера і святыні ». Але на наступны дзень спікеры патрыярхіі не пакрывалі гэтую карту тэзісамі багаслоўска-міратворчых канферэнцый эпохі дэтанта: «святы дар жыцця», «вышэйшае права чалавека ёсць права на жыццё» і г.д.

А, значыць, няма падставы бачыць у цяперашняй адстаўцы Чапліна дэзавуяванне Патрыярхам папярэдніх яго эпатажных выказванняў (у дыяпазоне ад «Моцарт гэта папса» да «Царква змяніла Сталіна»). Тэзіс пра тоеснасць меркаванняў а. Усевалада з палітычнымі перакананнямі самога патрыярха застаецца неабвержным.

Ці зможа пераемнік Чапліна — Уладзімір Лягойда — агучыць іншыя падыходы?

Ці зможа ён інакш адказваць на пытанні аб паказной раскошы вышэйшага духавенства, аб дапушчальнасці гвалту ў імя веры? Ці зможа ён як Чаплін, аднымі і тымі ж вуснамі сцвярджаць, што "маральная справа, годныя хрысціяніна паводзіны — знішчыць як мага больш бальшавікоў» і што «Сталін зразумеў волю народа»?

Калі Лягойда не стане Чапліным — я буду рады. Тады я згадаю іншую казку — пра Крывэла, які сваімі страшылкамі запалохваў караля і ўвесь двор, але ў рэшце рэшт быў ганебна выгнаны.

Вельмі хочацца ўбачыць змястоўную багаслоўска-этычную палеміку менавіта ў вярхах нашай царквы. Аргументы і цытаты на сваю карысць лёгка набяруць і «багаслоўе любові», і «багаслоўе нянавісці». Але тут і апынецца значным голас Патрыярха і Сабору.

Так, яшчэ адна цалкам верагодная прычына адстаўкі Чапліна — менавіта ў блізкасці Сабору. Заўчарашні Сінод як раз і быў прысвечаны падрыхтоўцы да гэтага сабору. Стомленасць ад Чаплінскага троллінга была не толькі ў свецкіх колах, але і сярод духавенства, у тым ліку епіскапату.

У лістападзе Чаплін сказаў, што «мы маем права абараняцца ў любых краінах і рэгіёнах свету нават без згоды тых, хто там пануе. Нам сумна, многія стаміліся, многія адчуваюць несправядлівасьць, бесперспектыўнасць жыцця. Патрэбен новы драйв. Не хапае яго. Мы ўсё ж такі народ-воін».

Тады я звярнуўся да епіскапату нашай царквы (так, біскупы ўважліва чытаюць мой асабісты блог): «Трыста уладароў, гэта ж бо ад вашага імя, за вас і замест вас Чаплін выказаў ваша перакананне. Прамаўчым? Значыць, згодныя? Вам таксама патрэбны новы ваенны драйв? ».

Неўзабаве на сходзе мінскага духавенства святары спыталі мітрапаліта — ці можа іх сход хадатайнічаць перад Сінодам аб зняцці протаіерэя Усевалада Чапліна з пасады Старшыні Сінадальнага аддзела па ўзаемадзеянні Царквы і грамадства, паколькі "яго агрэсіўныя публічныя выказванні з заклікамі да вайны, несумяшчальныя з хрысціянскім веравучэннем, ўспрымаюцца як афіцыйная пазіцыя Царквы", і гэтыя "яго выказванні дыскрэдытуюць Царкву".

Мітрапаліт Павел адрэагаваў нечакана мякка, заявіўшы, што нікому не забараняецца напісаць пра гэта Патрыярху.

На Саборы ў лютым будзе добрая сотня біскупаў з Украіны, дзе імя Чапліна ўспрымаецца устойліва негатыўна. Рэгламент Сабору меркаваў справаздачу Чапліна як кіраўніка сінадальнага аддзела (міністэрства). У гэтых умовах патрыярх вырашыў прэвентыўна ліквідаваць вельмі верагодны канфлікт.

 І ўсё ж болька не ў Чапліне. Калі ліквідацыя публічнай асобы не суправаджаецца хоць якімі-небудзь праўдападобнымі тлумачэннямі, разумееш, што ў тых, хто звольніў і пераняў ўсё роўна няма ўстаноўкі на тое самае «ўзаемадзеянне з грамадствам». І, значыць, непазбежныя як новыя памылкі, так і запозненая рэакцыя на іх.

Паводле: Известия