Як памяняць у школе рускую літаратуру на сусветную?

Бацькі беларускіх школьнікаў прапануюць замяніць у адукацыйных праграмах рускую літаратуру на сусветную.

Цяпер у нашых школах усё наадварот: ёсць прадмет "Руская літаратура", на задворках якога — творы пісьменнікаў і з іншых замежных краін: пачынаючы з казак Андэрсана ў 5-м класе і заканчваючы "Гамлетам" Шэкспіра, прапанаваным "для дадатковага чытання" у 11-м класе.
Акрамя Шэкспіра, у школьнай праграме па рускай літаратуры за 11 клас, якая ахоплівае перыяд з канца XIX ст. да пачатку XXI ст., згадваюцца тры прозвішчы "нярускіх" пісьменнікаў: Гашэк, Лорка, дэ Сэнт-Экзюперы. Усе — у раздзеле "Для дадатковага чытання".
"Мы хацелі б прапанаваць Міністэрству адукацыі пакрокавыя змены. Некалі ў гуманітарным ліцэі руская літаратура асобна не вывучалася. Яны вывучалі сусветную, куды ўваходзіла руская. То бок, альтэрнатыўная праграма ўжо распрацаваная. На базе яе можна думаць пра перагляд школьнай, гэта ўжо не зусім з нуля", — распавядае Еўрарадыё Крысціна Вітушка, адна з ініцыятыўных матуляў. — Праграма мінімум — змяніць тое, што ідзе да абавязковага чытання і да завучвання напамяць".
У Беларускім гуманітарным ліцэі імя Якуба Коласа, пра які кажа спадарыня Вітушка, літаратура выкладалася ў храналагічным парадку: без раздзялення на беларускую, рускую і ўсю астатнюю. З 2003 года, калі ліцэй афіцыйна быў зачынены, у сусветнай літаратуры змянілася не многае — таму тая праграма сапраўды магла б стаць асновай для пераходу з рускай (а, магчыма, і беларускай таксама) літаратуры на сусветную.
Што рабіць, калі вы хочаце больш сусветнай літаратуры?
У Нацыянальным інстытуце адукацыі кажуць, што ўносіць змены ў адукацыйныя праграмы, абноўленыя толькі ў 2015 годзе, — працэс доўгі і складаны. І прапануюць кампраміс, які не патрабуе бясконцых узгадненняў і зацвярджэнняў:
"На нашым партале ёсць інфармацыя пра зацверджаныя Міністэрствам адукацыі праграмы факультатыўных заняткаў. Ёсць і па літаратуры. Магчыма, там знойдзецца тое, што задаволіць адукацыйныя запыты нашых бацькоў".
У гэтым выпадку колькасць рускай літаратуры застанецца нязменнай. Але хаця б сусветнай літаратуры паболее. Ёсць і яшчэ адзін варыянт. Праўда, больш складаны:
"Кожны настаўнік мае права скласці сваю адукацыйную праграму. Але яе трэба будзе зацвердзіць. Падаць сюды да нас на разгляд. Але гэта таксама будзе праз факультатыў".
Пазіцыя інстытута адукацыі заключаецца ў тым, што школьная праграма — гэта для ўсіх, а запыты пэўнай групы бацькоў лепш вырашаць у прыватным парадку — праз факультатыўныя заняткі.
Як выкладаюць рускую літаратуру ў нашых суседзяў?
Ва Украіне "рус.літ". інтэгравалі ў сусветную літаратуру яшчэ ў 2000 годзе. Цікава, што гэта зусім не прывяло да выкарчоўвання рускіх пісьменнікаў. Прозвішча "Пушкін", напрыклад, сустракаецца ў праграме па сусветнай літаратуры для 5-9 класаў не адзін і не два, а 23 разы.
"Яшчэ калі я заканчваў школу, у нас ужо была не руская, а сусветная літаратура, — распавядае Еўрарадыё Макс Русаў, бацька ўкраінскай школьніцы. — Іншая справа, вялі яе тыя ж настаўніцы рускай літаратуры. Але называлася па-іншаму, і фокус ужо быў іншы. Напаўненне — калі раней, зразумела, рускай літаратуры было 100%, дык засталося 60%".
У Літве прадмет "Руская літаратура" захоўваецца ў рускіх школах. Але настаўнікі скардзяцца, што вучні чытаюць Талстога і Дастаеўскага ўсё менш ахвотна, бо на іспытах у ВНУ трэба здаваць толькі літоўскую мову і літаратуру.
У Казахстане руская літаратура застаецца ў школьнай праграме, на яе вылучаныя асобныя гадзіны. Але пытанне пра тое, што "рус.літ." трэба выкладаць у кантэксце сусветнай літаратуры, пастаянна абмяркоўваецца.
У Польшчы сітуацыя зусім іншая.
"Гэта ўсё выкладаецца на адным прадмеце, які называецца "Мова польская". Нягледзячы на назву, на ім — і сусветная, і польская, і любая літаратура", — распавядае Еўрарадыё Фелікс, вучань гімназіі ў Варшаве.
Выкладанне вядзецца ў храналагічным парадку і выключна на польскай мове. То бок, нават "Злачынства і пакаранне" будуць чытаць па-польску.
"Да кожнай эпохі ёсць адзін-два творы. Ёсць кнігі, абавязковыя да чытання, звычайна, яны напісаныя палякамі. І ёсць неабавязковыя. Напрыклад, у гімназіі можна "Ведзьмака" прачытаць, такая польская фантастыка", — працягвае Фелікс.
У розных краінах пытанне вырашаецца па-рознаму. Але беларускім бацькам, якія хочуць памяняць для сваіх дзетак рускую літаратуру на сусветную, будзе складана, бо неабходнасць рускай літаратуры ў Беларусі дэкларуецца на самым высокім узроўні.
Паводле «Еўрарадыё»