Кобрынскія замалёўкі: як украінская мова вучыць беларускай
Днямі ў аграгарадку Дзівін, што на Кобрыншчыне ў Берасцейскай вобласці, адбылася сустрэча жыхароў беларуска-украінскага памежжа ў рамках праекту «Праз вывучэнне культуры суседняга народу — да ўстойлівага партнёрства і паразумення».
Гэты праект, у якім, у асноўным, удзельнічаюць школьнікі Дзівінскага сельсавету Беларусі і Забалоццеўскага пасялковага савету Ратнаўскага раёну Валынскай вобласці Украіны, з’яўляецца часткай Еўразвязаўскай праграмы тэрытарыяльнай супрацы краін Усходняга партнёрства «Беларусь-Україна»(EaPTC).
На сустрэчы прагучалі традыцыйныя нацыянальныя спевы, звязаныя з народным святам Гуканне вясны — беларускія вяснянкі і ўкраінскія гаіўкі. Апроч таго, украінцы падзяліліся сваім майстэрствам у галіне пісанкарства.
Для беларускіх дзетак майстар-клас «Вялікодныя пісанкі» правяла ўкраінская народная мастачка з сяла Залісы Марыя Бебец. Прычым навучанне суправаджалася ўкраінскімі народнымі спевамі ў выкананні гасцей. Напрыканцы сустрэчы беларускія школьнікі атрымалі ад сваіх замежных сяброў бібліятэчку ўкраінскай класічнай і сучаснай літаратуры 35 аўтараў — ад бацькі ўкраінскай нацыі Тараса Шаўчэнкі і ягоных спадкаемцаў Лесі Украінкі, Івана Франка і Міхайлы Кацюбінскага да вядомага педагога Васіля Сухамлінскага.
Сустрэча вылучалася асаблівай цеплынёю, сапраўдным сяброўствам і жаданнем дакрануцца да скарбаў нацыянальнай спадчыны абодвух народаў, якія заўжды сімпатызавалі адзін аднаму. А паколькі ўкраінская дэлегацыя спрэс размаўляла на роднай мове, гэты яскравы прыклад шчырай павагі да галоўнага складніку нацыянальнай спадчыны вучыць беларусаў прыхільней ставіцца да матчынай мовы, якая не толькі не саступае ўкраінскай сваёй гісторыяй, багаццем і меладычнасцю, але і з’яўляецца адной з самых распрацаваных еўрапейскіх моваў.
У інтэрвью НЧ спадарыня Марыя Бебец зазначыла, што ўкраінская пісанка сімвалізуе захаванне народных традыцый. «А калі мы жадаем быць нацыяй, павінны не толькі захоўваць свае народныя традыцыі, але і разгортваць іх, што і адбываецца», — сказала мастачка.
Паводле яе, фарбы і сімволіка ўзораў на ўкраінскіх пісанках жывяцца паганскімі і хрысціянскімі каранямі, адлюстроўваюць, сярод іншага, сонейка, ураджай, здароўе, сілу і бясконцасць жыцця. Сам факт шматвякавога існавання гэтага мастацтва сведчыць пра тое, што яно нясе людзям дабро, падкрэсліла спадарыня Марыя. Вось чаму, на яе меркаванне, майстры-пісанкары — выключна пазітыўныя людзі.
«Бо сам працэс творчасці — гэта казачны цуд, калі дома сядаеш за працу, запальваеш знічку, а потым на яйка ідэальнай формы наносіш знакі і лініі, якія, урэшце, ажываюць прыгожымі яскравымі барвамі», — заўважыла Марыя Бебец.
Трэба мець на ўвазе, што вёска Дзівін (мясцовая назва Дывэн) мае больш за 500-гадовую гісторыю з старонкамі гарадскога, местачковага і райцэнтраўскага мінулага, з дасягненнямі ў часы Магдэбургскага права, з шматканфесійным духоўным жыццём людзей розных этнасаў і веравызнанняў, якія навучыліся паважаць звычаі і традыцыі сваіх землякоў.
Гісторыя Дзівіна, які вольна распасцёрся сярод балотаў, лясоў і вазёраў заходняга беларускага Палесся, звязаная з выбітным мясцовым родам Ягмінаў гербу «Пелікан», тры прадстаўнікі якога — сыны кобрынскага маршалка Станіслава Ягміна і графіні Паўліны Валовіч Станіслаў, Павел і Фелікс прынялі актыўны ўдзел у нацыянальна-вызвольным паўстанні 1863-1864 гадоў пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага і ахвяравалі на гэтую справу свае лёсы і вялікія сродкі. Так, былы афіцэр лейб-гвардыі ўланскага Курляндскага палка расійскага войска Фелікс Ягмін, якому належыў маёнтак Стэфанты каля вёскі Літоўск Кобрынскага павету (зараз — Дарагічынскі раён Берасцейшчыны), умела і адважна кіраваў кавалерыяй у славутым Кобрынскім паўстанцкім атрадзе Рамуальда Траўгута.
За гэта паранены ў баі Фелікс пад час знаходжання на лячэнні ў бацькавым маёнтку Карсуны быў арыштаваны (па іншых сведчаннях, паранены трапіў у палон у баі пад Горкамі — зараз у Любешоўскім раёне Валынскай вобласці), а затым жорстка пакараны царскімі ўладамі — разам са сваім братам Паўлам, якому належыў маёнтак Дзівін у ваколіцах аднайменнай вёскі, быў сасланы ў Ноўгарадскую губерню Расіі і на пажыццёвую сібірскую катаргу. Але да Сібіры Фелікс Ягмін не дайшоў — недзе на этапе паміж Казанню і Кунгурам (па іншых сведчаннях каля Цюмені) ён сканаў ад тыфусу ў красавіку 1864 года. Нерухомасць братоў была сканфіскаваная ў казну. Дарэчы, багаты маёнтак Паўла Ягміна Дзівін з ветраным млынам быў ацэнены ў 10 тысяч рублёў срэбрам і даваў каля 1.800 рублёў срэбрам гадавога прыбытку. Пацярпеў і трэці брат — Станіслаў, якога саслалі ў Пензенскую губерню Расіі.
Пад час сустрэчы абмяркоўвалася ідэя ўшанавання памяці прадстаўнікоў славутага роду і ўсталявання на месцы былога маёнтку Дзівін мемарыяльнага камяня з пазначэннем ролі і месца Фелікса, Паўла і Станіслава Ягмінаў у гісторыі нацыянальна-вызвольнага змагання народу Беларусі супраць расійскага самаўладдзя.