Таямніца зьніклых дакумэнтаў Ніколы Тэсла, і прычым тут AC/DC?

7 студзеня 1943 года ва ўзросьце 86 гадоў у Нью-Ёрку памёр адзін з найбуйнейшых вынаходнікаў у гісторыі чалавецтва. Яго распрацоўкі пры жыцьці, як і сёньня, выклікаюць захапленьне і маюць посьпех сярод вытворцаў. Разам з тым, акрамя шэрагу рэвалюцыйных ідэяў, увагу прыцягваюць таемныя паперы, якія нібы зьніклі разам з жыцьцём навукоўца. Што праўда, а што міт?

Уклад Ніколы Тэсла ў навуку, асабліва ў разьвіцьцё пераменнага току (AC), шпулькі Тэслы і раньніх радыётэхналёгій, зьяўляецца асновай сучаснага грамадзтва. Пасьля пераезду ў Злучаныя Штаты ў 1884 годзе ён пэўны час працаваў з Томасам Эдысанам. Менавіта тут нарадзілася грандыёзнае супярэчаньне паміж двума навукоўцамі. Амэрыканец цьвёрда падтрымліваў ідэю электрычнасьці пастаяннага току (DC). Бачаньне Тэслы было іншым — ён уяўляў будучыню, якая працуе ад пераменнага току, больш эфектыўнага на яго думку.

Менавіта на гэтым электрычным спаборніцтве згуляў рок-гурт АС/DC у сваёй назве.

У выніку трыюмфу пераменнага току ў «Вайне токаў» і посьпеху сістэмы пераменнага току на Сусьветнай выставе ў Чыкага ў 1893 годзе, а таксама ў праекце энэргетыкі Ніягарскага вадаспаду, замацавалі рэпутацыю Тэслы як галоўнага вынаходніка свайго часу.

Не працаваў з часам, але апярэдзіў час. Нікола Тэсла — 10 фактаў да дня народзінаў генія

Тэсла ўявіў сабе сьвет, злучаны бяздротавай сувязьзю і энэргіяй. Гэтыя ідэі значна апярэдзілі яго час. Яго працы заінтрыгавалі і адначасова зьбянтэжылі сучасьнікаў.

Нікола Тэсла памёр 7 студзеня 1943 года ў адзіноце ў сваім нумары ў гатэлі New Yorker. Таямніца вакол зьніклых дакумэнтаў Тэслы пачалася амаль адразу пасьля яго сьмерці. Вядомы сваім дбайным вядзеньнем запісаў і дакладнымі нататкамі, Тэсла пакінуў пасьля сябе цэлую кіпу дакумэнтаў.

Зьмест архіва Тэслы

Паперы Тэслы былі грунтоўным архівам яго працы на працягу ўсяго жыцьця і нераскрытых вынаходніцтваў. Сярод іх былі яго рэвалюцыйныя ідэі па бяздротавай перадачы энэргіі — канцэпцыя, якая, на думку Тэслы, магла забясьпечваць энэргіяй гарады, транспартныя сродкі і прылады без патрэбы ў дроце. Гэтая тэхналёгія, калі б яна была рэалізаваная, магла б зьмяніць усю энэргетычную інфраструктуру сьвету.

Не менш захапляльнымі і супярэчлівымі былі нататкі Тэслы пра так званы «прамень сьмерці» або зброю з пучком часьціцаў. Гэта вынаходніцтва, сцьвярджаў Тэсла, будзе настолькі магутным, што можа пакласьці канец усім войнам, праз забесьпячэньне стоадсоткавай абароны. Акрамя гэтага, яго працы, як кажуць, утрымлівалі мноства іншых ідэяў.

Апошнія гады Тэсла правёў у адзіноце, з пагаршэньнем здароўя і фінансаў. Як сьцьвярджаецца, адразу пасьля сьмерці Тэслы яго рэчы, у тым ліку навуковыя працы, былі канфіскаваныя Кіраваньнем аховы маёмасьці замежнікаў, агенцыяй урада ЗША, нягледзячы на тое, што Тэсла быў натуралізаваным амэрыканскім грамадзянінам.

Дадатковую інтрыгу дадало Федэральнае бюро рассьледаваньняў, якое паперы Тэслы вельмі цікавілі. Улічваючы кантэкст Другой сусьветнай вайны і гонку за тэхналягічную перавагу, дакумэнты Тэслы, асабліва яго нататкі пра прамень сьмерці, уяўлялі значную цікавасьць для ўрада ЗША. Былі асьцярогі, што калі гэтая тэхналёгія трапіць у рукі ворага, гэта можа схіліць вагі вайны.

Лёс дакумэнтаў Тэслы пасьля іх канфіскацыі зьяўляецца прадметам шматлікіх здагадак і тэорый змовы. Некаторыя мяркуюць, што ўрад ЗША, прызнаючы патэнцыял вынаходак Тэслы для ваеннага і энэргетычнага выкарыстаньня, зрабіў таемнымі і канфіскаваў гэтыя дакумэнты. Гэтая тэорыя сьведчыць аб тым, што ідэі Тэслы маглі быць уключаныя ў таемныя праэкты, падрабязнасьці якіх застаюцца схаванымі да гэтага часу.

Іншая тэорыя сьцьвярджае, што дакумэнты Тэслы былі скрадзеныя або таемна набытыя замежнымі дзяржавамі, што патэнцыйна можа паўплываць на тэхналягічныя распрацоўкі ў іншых месцах.

Адна вельмі папулярная тэорыя кажа аб тым, што зьніклыя дакумэнты Тэслы ўтрымлівалі адкрыцьці, якія патэнцыйна маглі зрынуць ужо разьвітую энэргетычную прамысловасьць. Прыхільнікі гэтай тэорыі мяркуюць, што Тэсла зрабіў значны прарыў у бясплатнай генэрацыі энэргіі - тэхналёгіі, якая магла забясьпечыць бясконцую чыстую энэргію без выдаткаў. Здушэньне такой тэхналёгіі, паводле гэтай тэорыі, было арганізаванае магутнымі прамысловымі групамі, якім пагражала перспектыва таго, што іх энэргетычныя манаполіі стануць састарэлымі.

Гэта карэнным чынам зьмяніла б дынаміку сусьветнай улады — як з пункту гледжаньня энэргетыкі, так і з пункту гледжаньня геапалітыкі.

Сыходзячы яшчэ глыбей у сфэру фантастыкі, некаторыя тэорыі мяркуюць, што геній Тэслы быў не зусім з гэтага сьвету. Згодна з гэтай гіпотэзай, Тэсла альбо меў зносіны з пазаземнымі істотамі, альбо меў доступ да іншаплянэтных тэхналёгій, якія натхнілі яго на некаторыя амаль казачныя ідэі, як прамень сьмерці. Гэтая тэорыя часта пацьвярджаецца спасылкамі на ўласныя заявы Тэслы аб атрыманьні сыгналаў з космасу, якія ён першапачаткова лічыў паведамленьнямі з Марса.

Больш сьціплая, але не менш праўдападобная тэорыя заключаецца ў тым, што шматлікія паперы Тэслы былі проста страчаныя або зьнішчаныя на працягу гадоў, сталі ахвярамі хаосу пасьля яго сьмерці.

Ёсьць таксама тыя, хто сцьвярджае, што, хоць Тэсла, несумненна, быў геніем, некаторыя зь яго пазьнейшых ідэяў, накрэмзаныя ў гэтых зьніклых паперах, маглі быць неструктураванымі развагамі геніяльнага розуму, які змагаўся з пагаршэньнем здароўя і ізаляцыяй.

На жаль, пакуль магчымы прарыў у тэхналёгіях адкладаецца, нам застаецца плаціць па рахунках энэргетычных кампаніяў.