Інфляцыя як прычына росту цэнаў і рэвалюцый

Помнікі правадыру сусветнага пралетарыяту ўсё яшчэ ўпрыгожваць цэнтральныя плошчы беларускіх гарадоў. Аднак я б не адважыўся сцвярджаць, што «Ленін і цяпер жывейшы за ўсіх жывых».

Ліміт рэвалюцый у Беларусі вычарпаны. Чаму вычарпаны? Па прычыне адсутнасці «перадумоў для класічных рэвалюцыйных настрояў». Але так было да кастрычніка 2021 года. Не верыце? А дарэмна.
Што б там ні казалі асобныя разумнікі, а быццё працягвае вызначаць свядомасць. Віной усяму COVID-19, ад якога на Захадзе спрабавалі абараніцца лакдаўнамі. Але калі кажаш «А», даводзіцца гаварыць і «Б»: «Праблему вырашылі проста — узялі і надрукавалі процьму грошай: долары, еўра, ены — і цяпер гэтыя грошы ўкінулі. Мы адчуваем інфляцыйны ціск, гэта ж натуральна: велізарная колькасць грошай».
Нічым не забяспечаныя грошы ўзнялі цэны на біржавыя тавары: нафта, газ, харчаванне. Здавалася б, беларускай мадэлі, якая спецыялізуецца на экспарце нафтапрадуктаў і харчавання, ад гэтага павінна быць толькі карысць. Што да газу, то Расія пастаўляе яго па фіксаваных цэнах.
Але нешта пайшло не так. Чаму? Не ведаю. Не магу ж я ўсё ведаць. Супакойвае, што на дзяржаўным узроўні праблема ўсведамляецца: «Трэба перажыць гэты момант і не даць магчымасці тым, хто прывык на цэнах, на іх росце нажывацца, не даць ім магчымасці гэта зрабіць. У адваротным выпадку прыйдзем да сапраўднай рэвалюцыі (выдзелена. — С. Н.). Людзі гэтага не вытрымаюць».
Вось так, не да «каляровай» — дык да сапраўднай рэвалюцыі. Заходнія лялькаводы ў спакоі нас не пакінуць. Хто б сумняваўся!

Які стос вышэйшы?

Парадокс. Помнікі галоўнаму рэвалюцыянеру XX стагоддзя ў сучаснай Беларусі сімвалізуюць стабільнасць. Таму іх і не дэмантуюць. І не варта непакоіцца наконт нявызначанасці курсу, якім мы ідзём на працягу трох дзесяцігоддзяў. Падабенства нашага шляху да ленінскага — у тым, што ён з’яўляецца адзіна правільным. Наш курс — гэта шлях «да захавання стабільнасці і парадку, свабоды і незалежнасці. Гэта шлях адзінства і згоды, развіцця і прагрэсу. Гэта шлях міру і стварэння».
Пра альтэрнатыву, думаю, нават згадваць не варта — няма і не можа быць нашаму курсу рэальнай альтэрнатывы.
Тым не менш я б не рэкамендаваў цалкам адмаўляцца ад спадчыны Леніна. Зразумела, заклікаў самага чалавечнага чалавека «расстраляць вінаватых у разявацтве» ў нашы дні не абавязкова прытрымлівацца літаральна. Зрэшты, дзейнасць Ільіча на пасадзе старшыні Савета народных камісараў не зводзілася да падобных заклікаў. Калі дзейнічаць, нібы вядомы персанаж з байкі і пакапацца ў спадчыне лідара сусветнага пралетарыяту, то і жамчужыны можна адшукаць.
Абмяжуюся адной: «Камуністам можна стаць толькі тады, калі ўзбагаціць сваю памяць веданнем усіх тых багаццяў, якія выпрацавала чалавецтва».
Сёння няпроста адшукаць ахвочых стаць камуністамі, у адрозненне ад тых, хто жадае ездзіць на нямецкіх аўтамабілях ды карыстацца мабільнымі тэлефонамі ад Apple. Адсутнасць патрыятызму тут ні пры чым. Уся справа ў тым, што з вытворчасцю айчынных тэлефонаў у нас справы не заладзіліся.
Варта адзначыць, што і пры камуністах ахвочыя ўзбагачаць сваю памяць «веданнем усіх тых багаццяў, якія выпрацавала чалавецтва», у чарзе не стаялі. А нават калі б яны і пачалі збірацца ў чаргу, то людзі ў ботах такую актыўнасць хутка б спынілі.
Гаворка, зразумела, ідзе не пра веды, якія спрыяюць падтрыманню ваеннага парытэту. Да далучэння да ведаў падобнага тыпу праблем не было.
Просты прыклад: у савецкія часы ў цэнтры горада Мінска на плошчы Якуба Коласа размяшчалася крама «Паліткніга». А зараз — увага! — пытанне: калі б у адзін стос скласці кнігі, у якіх апісваўся звярыны аскал імперыялізму, а ў іншы — дасягненні заходняй гуманітарнай думкі, то які стос быў бы вышэйшым?
Здагадаліся? Амаль са 100-працэнтнай верагоднасцю кніг у другім стосе не аказалася б наогул. І ў гэтым сэнсе савецкі вопыт засвоены. Уключыце тэлевізар, а лепш зайдзіце на сайт аднаго з дзяржаўных тэлеканалаў і праглядзіце загалоўкі навінавых сюжэтаў. З іх аднясеннем да першага або да другога стосу праблем не ўзнікне.

Адзіны нееўрапеец

350 гадоў Расія пражыла ў рэжыме мадэрнізацыі, якая даганяе, — яна зводзілася да запазычанняў дасягненняў заходніх тэхналогій пры мінімальным запазычанні культуры, што гэтыя дасягненні спараджае.Але нягледзячы на ўсе старанні цароў-бацюхнаў, заходні каштоўнасці вузкім пластом расійскай эліты асвойваліся. Не дарма ж Пушкін у лісце да Чаадаева заўважыў, што «ўрад усё яшчэ адзіны еўрапеец у Расіі».
Ці можам мы сёння падобным чынам ацаніць беларускі ўрад? Наіўнае пытанне. Усё ідзе да таго, што ўрад стане адзіным еўрапейцам не ў Беларусі.
Чым скончыў адзіны еўрапеец у Расіі — згадваць не варта. А вось чаму гэта адбылося, у публіцыстычным артыкуле не патлумачыць. Не той фармат. Але цікаўным я рэкамендую паглядзець фільм «Дзеці Сонца» (па аднайменнай п’есе Максіма Горкага) з Інакенціем Смактуноўскім у галоўнай ролі.
Прыводжу анатацыю да фільма, запазычаную ў інтэрнэце: «У эпоху пераменаў так цяжка злавіць мімалётнае шчасце... Пачатак XX стагоддзя — гэта перыяд росквіту навукі і мастацтва і разам з тым прадвесце вялікай катастрофы. У сваёй п’есе «Дзеці Сонца» Максім Горкі падымае вечныя тэмы кахання, адзіноты, адчужэння і надзеі на фоне таго дзіўнага часу».
Лоўля мімалётнага шчасце — безумоўна, годны занятак для людзей тонкай душэўнай арганізацыі. Але набліжаецца рэвалюцыя, і ў якасці яе перадумоў выступаюць не мэтанакіраваныя дзеянні заходніх лялькаводаў, не інфляцыя і іншыя негатыўныя праявы эканамічнага быцця, што згубна ўплываюць на свядомасць, а раскол у грамадстве.
Акрамя інтэлігентных герояў, у фільме ёсць і героі другога плана, гатовыя расправіцца з лекарамі, якія напусцілі на народ халеру. У рэальным жыцці такіх у пачатку XX стагоддзя ў Расійскай імперыі была большасць. Яны і адказалі рэвалюцыяй на спробу Сталыпіна арганізаваць жыццё сялянскіх суполак на заходні ўзор.
Адзін з галоўных вынікаў рэвалюцыі — ліквідацыя расколу ў грамадстве за кошт фізічнай ліквідацыі яго мадэрнізаванай (празаходняй) часткі. Шчасце, аднак, працягвалася нядоўга. Будучая «вайна матораў» прымусіла бальшавікоў паміж класам рабочых і сялян узнавіць праслойку з адукаваных людзей (савецкую тэхнічную інтэлігенцыю). За тэхнарамі (фізікамі) пацягнуліся лірыкі, што і зрабіла пытанне распаду камуністычнай імперыі справай часу.
***Перспектывы беларускай мадэлі ў найменшай ступені звязаныя з канкрэтнымі рашэннямі канкрэтных людзей, але яны наўпрост залежаць ад колькасных і якасных характарыстык адукаванай «праслойкі».