Генетыкі хочуць вярнуць памідорам ранейшы смак

За апошнія паўстагоддзя памідоры набылі нямала карысных уласцівасцяў. У выніку адбору яна сталі больш ураджайнымі, больш устойлівымі да хвароб, плён іх сталі значна буйней, цвярдзей і чырваней. Але камерцыйныя гатункі памідораў страцілі гены, якія адказвалі за іх багаты і салодкі смак, таму іх смак іх пладоў стаў даволі прэсным. Цяпер навукоўцы ідэнтыфікавалі страчаныя гены і хочуць даць магчымасць вытворцам вярнуць памідорам іх ранейшы смак.

Тамат (Solanum lycopersicum) быў уведзены ў культуру ў Паўднёвай Амерыцы каля 2500 гадоў таму. Дзякуючы іспанцам у XVI стагоддзі ён пранік у Еўропу, а затым распаўсюдзіўся па ўсім свеце. На працягу чатырох стагоддзяў плён тамата заставаліся параўнальна невялікімі, але салодкімі і духмянымі. Высокапрадуктыўныя гатункі з буйнымі пладамі сталі з'яўляцца з 1950-х гадоў. Але селекцыянеры надавалі недастаткова ўвагі смакавай якасці, таму некаторыя гены, звязаныя са смакам таматаў, былі страчаныя за многія пакаленні раслін.
Міжнародны калектыў навукоўцаў на чале з Гары Клі (Harry Klee) з Фларыдскага ўніверсітэта секвеніраваў геномы 398 гатункаў таматаў, ад распаўсюджаных камерцыйных разнавіднасцяў да рэдкіх і старадаўніх, уключаючы дзікіх продкаў культурнага тамата. Таксама імі былі праведзены выпрабаванні смака 101 гатунка.
Затым даследнікі ўжылі газавую храматаграфію, каб сапраўды ўсталяваць ўтрыманне розных хімічных рэчываў у кожным з таматаў і іх канцэнтрацыі. Іх цікавілі лятучыя рэчывы, якія ўздзейнічаюць на рэцэптары чалавека і вызначаюць смакавыя адчуванне. Супастаўляючы «хімічныя профілі» розных гатункаў і дадзеныя арганалептычных выпрабаванняў, навукоўцы вылучылі трынаццаць злучэнняў, звязаных з асабліва прыемным смакам.
Пасля гэтага яны звярнуліся да секвеніраванага геному, каб усталяваць гены, якія адказваюць за наяўнасць гэтых рэчываў у тамаце, а таксама вызначыць тыя гатункі, у якiх такiя гены захаваліся. Цяпер, па словах Генры Клі, можна будзе ўзяць гэтыя віды і скрыжаваўшы іх з распаўсюджанымі камерцыйнымі відамі, за некалькі пакаленняў дабіцца патрэбнага смака.
Навукоўцы таксама ідэнтыфікавалі гены, адказныя за ўтрыманне цукру ў памідорах, але яны лічаць, што наўрад ці ўдасца павысіць яго ўзровень у камерцыйных гатунках. Сучасная сельская гаспадарка патрабуе высокай ураджайнасці, а чым багацей ураджай на тамаце, тым менш цукру будзе назапашана ў кожным асобным плодзе. Але Генры кліматыч кажа, што камбінацыя лятучых рэчываў можа забяспечыць адчуванне салодкага смака і без непасрэднага павелічэння колькасці цукру.
Вынікі даследавання апублікаваныя ў часопісе Science.
Паводле Pro Science