Беларускую эканоміку выратуе толькі фантастычны сцэнар
Верагоднасць таго, што дзяржпрадпрыемствы змогуць выпускаць наватарскія прадукты і заняць з імі новыя рынкі, вельмі малая.
Падзенне эканомікі ў 2016 годзе можа скласці каля 3%. Адна з асноўных прычын назіранай рэцэсіі — скарачэнне экспарту. На думку беларускіх эканамістаў, выратаваннем магла б стаць дыверсіфікацыя экспарту, аднак такі сцэнар развіцця падзей эксперты лічаць фантастычным.
Рэцэсія захаваецца, калі цуд не здарыцца
У студзені-жніўні валютныя паступленні Беларусі ад экспарту тавараў склалі 14,8 млрд даляраў і знізіліся на 17,5% у параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года. Экспарт паслуг таксама скараціўся — на 8,1% да 3,7 млрд долараў.
Улічваючы сур'ёзнае прасяданне экспарту, беларускія эканамісты чакаюць, што падзенне ВУП у бягучым годзе працягнецца і рэцэсія будзе захоўвацца.
«Сёння не відаць падстаў для росту беларускай эканомікі. Падзенне ВУП Беларусі ў бягучым годзе, хутчэй за ўсё, апынецца супастаўным з леташнім узроўнем і складзе каля 3% », — лічыць старэйшы выкладчык эканамічнага факультэта БДУ Міхаіл Чэпікаў.
На думку эксперта, разлічваць на аднаўленне эканомікі за кошт павелічэння беларускага экспарту ў Расію наўрад ці варта.
«Аналагі многіх беларускіх вытворчасцей знаходзяцца ў Расіі, якая сёння ідзе па шляху імпартазамяшчэння. Таму цяжка разлічваць, што нам хто-небудзь што-небудзь падорыць ў вялікіх аб'ёмах на расійскім рынку, паколькі для Расіі гэта аналагічна закрыцця уласных прадпрыемстваў», — адзначае Міхаіл Чэпікаў.
У той жа час, канстатуе эксперт, сусветныя цэны на сыравінныя тавары (нафтапрадукты і калійныя ўгнаенні), што пастаўляюцца Беларуссю ў Еўрасаюз і краіны Азіі, знізіліся, што выклікала скарачэнне валютнай выручкі Беларусі.
Які ж выхад з гэтай неспрыяльнай сітуацыі магла б знайсці сёння наша краіна?
«Адзінае, што перспектыўна ў гэтай сітуацыі, але, з іншага боку, цалкам фантастычна — спробы выходзіць з нетрадыцыйнымі таварамі на нетрадыцыйныя рынкі. Чаму фантастычна? Таму што беларускі дзяржсектар гэта зрабіць не зможа», — мяркуе Міхаіл Чэпікаў.
На думку эксперта, верагоднасць таго, што непаваротлівыя айчынныя дзяржпрадпрыемствы змогуць выпускаць наватарскія прадукты і заняць з імі новыя рынкі, вельмі малая.
Дарэчы, рэфармаванне дзяржсектара стане ключавой тэмай Кастрычнiцкага эканамiчнага форуму (KEF), які гэтай восенню пройдзе ў Мінску. Арганізатары форуму канстатуюць, што неканкурэнтаздольнасць беларускага дзяржсектара з'яўляецца фактам, які ўжо відавочны для ўсіх.
Тым не менш, менавіта гэты сектар займае сёння дамінуючае становішча ў беларускай эканоміцы. Па дадзеных за першую палову 2016 года, на прадпрыемствы з дзяржкапіталам прыходзілася каля 80% прамысловай вытворчасці краіны.
Падтрымліваць статус-кво ўсё складаней
Па назіраннях экспертаў, праблема многіх беларускіх дзяржаўных прадпрыемстваў складаецца нават не ў форме ўласнасці, а ў мясцовых асаблівасцях кіравання імі.
«Асноўная праблема дзяржпрадпрыемстваў — у боязі кіраўнікоў ўзяць на сябе адказнасць, паколькі топ-менеджэры бачаць, што ініцыятыва каральная, і таму людзі не гатовыя рызыкаваць. У такой сітуацыі гаварыць пра эканамічнае развіццё сектара дзяржпрадпрыемстваў не даводзіцца», — лічыць асацыіраваны эксперт Даследчага цэнтра ІПМ Антон Даўгавечны.
Прадстаўнікі прыватнага бізнэсу пацвярджаюць, што ва ўмовах існуючай жорсткай сістэмы кантролю кіраўнікам дзяржпрадпрыемстваў пераважная маўклівая пазіцыя.
«Бяздзейнасць або крайняя асцярожнасць для топ-мэнэджараў дзяржпрадпрыемстваў з'яўляецца ключом да асабістага поспеху і асабістай бяспекі. Складаныя моманты накшталт змены фокусу дзяржпрадпрыемства менеджмент ва ўмовах існуючай сістэмы дзяржаўнага кантролю пазбягае», — кажа старшыня савета дырэктараў Бізнес школы ІПМ Дзмітрый Дзічкоўскі.
Сітуацыя ў беларускай дрэваапрацоўцы наглядна паказала, што існуючая сістэма кіравання і кантролю за дзяржсектарам здольная генераваць крымінальныя справы, але эканамічнага эфекту ў многіх выпадках не прыносіць.
Таму эксперты мяркуюць, што цяперашнюю сістэму кіравання дзяржсектарам з прычыны яе эканамічнай недасканаласці прыйдзецца рэфармаваць.
Пацвярджэннем таго, што рэформы ў рэальным сектары наспелі, з'яўляецца дынаміка дрэнных даўгоў беларускіх банкаў, якія растуць ужо дзесяць месяцаў запар.
На 1 верасня доля праблемных актываў банкаў дасягнула рэкордных 14,8% і павялічылася з пачатку года больш чым у два разы. Рост дрэнных даўгоў, як сведчаць афіцыйныя статдадзеныя, звязаны шмат у чым з немагчымасцю дзяржсектара абслугоўваць раней узятыя крэдыты.
«Магчымасцяў захоўваць статус-кво практычна не засталося — у дзяржавы няма рэсурсаў падтрымліваць дзяржсектар ў ранейшых аб'ёмах. Мы прыходзім да кропкі, калі трэба будзе прымаць канкрэтныя крокі па рэфармаванні гэтага сектара эканомікі», — рэзюмаваў у гутарцы Антон Даўгавечны.
Першы званочак на карысць таго, што перамены наступаюць, празвінеў на гэтым тыдні. Еўрапейскі банк рэканструкцыі і развіцця паведаміў, што беларускі ўрад папрасіў яго заняцца перадпродажнай падрыхтоўкай пяці буйных дзяржпрадпрыемстваў.
Паводле naviny.by