Даўгавая багна засмоктвае. Чаму чыноўнікі сёння баяцца глядзець на год-два наперад

Дзяржаўны доўг для Беларусі з кожным днём становіцца ўсё больш істотнай праблемай. Пры гэтым палітыка работы з гэтым абавязкам зводзіцца да двух вельмі простых формулаў. Першая: «Нам бы дзень прастаяць, ды ноч пратрымацца». Другая: «Пасля мяне — хоць патоп».

135ec877dd1402deef34dbb93e0b641f.jpg


Ужо ўсе, уключаючы нават высокапастаўленых чыноўнікаў, прызнаюць, што краіна блізкая да пазыковай пастцы, а можа быць, ужо знаходзіцца ў ёй. Крэдытаў, па якіх даводзіцца плаціць, у краіны шмат, яны дарагія, і ў канчатковым выніку гэта тыя грошы, якія канфіскоўваюцца з нашай эканомікі, не ўкладваюцца ў развіццё. Гэта тармозіць без таго слабы рост, піша тэлеграм-канал «Нашы грошы».

Па меры павелічэння пазыковай нагрузкі ў Беларусі зніжаюцца магчымасці для капіталаўкладанняў у асноўныя сродкі, гэта прыводзіць да росту іх зносу. У канчатковым выніку мы не зможам вырабляць якасныя прадукты, бо не маем фінансавых рэсурсаў на абнаўленне абсталявання. Дый чарговай мадэрнізацыяй па старых лякалах праблему не вырашыць. Эфект ад мінулых апынуўся вельмі сумніўны.

Замест рашэння, пытанне з абавязкамі адкладаецца, а праломы, якія ўзнікаюць, затыкаюцца новымі запазычаннямі, што робяць і без таго цяжкі доўг усё больш небяспечным для эканомікі. Што робяць чыноўнікі ў гэтай сітуацыі? Мяркуючы па рашэннях, якія яны прымаюць, проста імкнуцца не думаць, што будзе заўтра.

У наступным годзе краіне прыйдзецца выплаціць па дзяржаўных даўгах 10 млрд рублёў або каля $4 млрд. Нават міністр фінансаў адзначае, што гэта на 2 млрд больш, чым у 2021-м. Але гэта толькі пачатак складанасцяў, якія нас чакаюць. Гэты год быў адзначаны «экспартным цудам», якое паступова здзімаецца, і санкцыямі, якія пакуль не пачалі працаваць у поўную сілу. А што будзе ў наступным?

У 2022-м, відавочна, сыдуцца адразу некалькі негатыўных фактараў. Падзенне экспарту, якое пачынаецца, будзе пагоршанае санкцыямі. І ў гэтых умовах аддаваць па атрыманых раней крэдытах трэба будзе значна больш.

Надрукаваць грошы, каб аддаць даўгі, не атрымаецца, таму што крэдыты ўрад браў у валюце. Выдаткі рэспубліканскага бюджэту на наступны год — 30 млрд руб (бюджэт фармуецца з дэфіцытам у 3 млрд). Для супастаўлення: на выплаты дзяржаўнай запазычанасці сыдзе сума, эквівалентная траціне рэспубліканскага бюджэту (на практыцы з бюджэту выплачваюцца толькі працэнты крэдытаў, у 2022 годзе гэта 3,5 млрд).

photo_2021_12_29_09_59_40.jpg


Калі зазірнуць у 2023 год і пазней, становіцца зразумела, што будзе толькі горш. Гэта нагадвае карціну «дзевяты вал», калі за адной страшнай хваляй нас накрывае яшчэ большая. Напрыклад, у 2023 годзе Беларусі спатрэбіцца выплаціць яшчэ больш — каля $4,7 млрд.

Беларусам давядзецца аддаваць усё большую долю заробленага, каб выплачваць крэдыты, якія набраў урад. Без зменаў працэс і далей будзе ісці па коле па формуле «узяць крэдыт, каб аддаць крэдыт».

У выніку выходзіць, што адзін з галоўных фінансавых клопатаў урада ў бліжэйшыя гады — праца па пастаянным рэфінансавання даўгоў. Пры гэтым магчымасці знайсці сродкі дзесьці яшчэ, акрамя як у Расіі, наўрад ці знойдуцца.

А гэта ж яшчэ мы не згадалі даўгі, якія набралі дзяржпрадпрыемствы пад дзяржаўныя гарантыі. Пры пагаршэнні стану эканомікі расце верагоднасць таго, што і дзяржпрадпрыемствы не змогуць вяртаць запазычанні, і яны немінуча лягуць на бюджэт. І пра гэтыя даўгі з непакоенасцю пачынаюць казаць у Расіі, разумеючы, што перспектыва атрымаць свае грошы назад становіцца ўсё больш нявызначанай.

Ці ёсць добрыя навіны? На гэты раз — ніводнай. У любым выпадку прыйдзецца выбіраць паміж некалькімі вельмі дрэннымі варыянтамі. Палітычная незалежнасць Беларусі ўжо сёння выглядае як насмешка, вялікая небяспека, што вельмі хутка ў Маскву сыдуць і ўсе эканамічныя рычагі ўплыву.