Эканаміст Леў Львоўскі: Дно яшчэ не намацалі

Старшы навуковы супрацоўнік цэнтра «BEROC» тлумачыць, чаму разганяецца інфляцыя і куды падае ВУП.

Леў Львоўскі

Леў Львоўскі


Падзеі беларускай эканомікі, якія адбываюцца ў апошні час, не перастаюць здзіўляць. Вядома пра зніжэнне ВУП і рост інфляцыі, прычынай якой МАРГ напярэдадні назваў «падаражэнне нехарчовых тавараў з прычыны паслаблення беларускага рубля да расійскага».
«Салідарнасць» паразмаўляла пра гэта са старшым навуковым супрацоўнікам «BEROC», доктарам эканамічных навук Львом Львоўскім.
Львоўскі згаджаецца з прычынай інфляцыі, якую называе МАРГ. Аднак, на думку эксперта, яна не з'яўляецца адзінай.
— Ёсць адразу некалькі прычын, самую галоўную вызначыць складана. Гэта і паслабленне беларускага рубля да расійскага, і санкцыі, якія прыводзяць да падаражэння лагістыкі — фінансавай і фізічнай,  і проста нестабільнасць, якая выклікае павышаныя інфляцыйныя чаканні, — адзначае Леў Львоўскі.
Пры гэтым ёсць прычыны, якія працуюць і супраць інфляцыі. Адна з іх, як ні дзіўна, гэта тое, што мы імпартуем не толькі з Расіі, але і з іншых краін. З-за валютных рэгуляцый у Расіі беларускі рубель хоць і аслабеў да расійскага, але да замежных валют — еўра і долара — ён не надта слабы.
Такім чынам, з Еўропы мы атрымліваем менш інфляцыі дзякуючы таму, што расійскі рубель рэгулюецца адміністрацыйнымі мерамі. У асноўным стрымліваць інфляцыю дапамагаюць і санкцыі, якія закранаюць наш і расійскі імпарт. У Расіі імпарт падае значна хутчэй, чым экспарт — гэта таксама ўмацоўвае расійскі рубель і, адпаведна, збольшага беларускі.
І апошняя, патэнцыйна важная прычына, якая будзе іграць супраць інфляцыі ў найбліжэйшай будучыні, — гэта дэпрэсія попыту.
З-за падзення нашага ВУП і пакупніцкай здольнасці назіраецца дэпрэсія попыту, што таксама трохі астуджае рост цэн.
Эксперт таксама лічыць, што ў найбліжэйшай будучыні Беларусь чакае важны момант, аднак невядома, ці рэалізуецца ён. Львоўскі адзначае, што ўрад і Нацбанк вярнуліся да практыкі незабяспечанай эмісіі.
 Пакуль што гэта не рэкордная гістарычная эмісія і яна не выліваецца ў гіперінфляцыю. Але мы памятаем гісторыю Беларусі, калі такая эмісія заходзіла занадта далёка і вылівалася ў вострую інфляцыю. Наколькі хопіць рэсурсаў, наколькі ўрад будзе зразаць выдаткі ці ж яны зноў вернуцца да маштабнай эмісіі — мы пакуль не ведаем. Але гэта патэнцыйны фактар рызыкі.
Эканаміст кажа, што прагназаваць інфляцыю да канца года складана. Пры гэтым ён лічыць, што яе можна будзе ўтрымаць у межах 20%.
— Санкцыі, якія накладваюцца на Беларусь, — беспрэцэдэнтныя, эканамічная сітуацыя, у якой аказалася краіна, — вельмі дрэнная, але пакуль яшчэ не горшая ў гісторыі, хоць з'яўляецца кандыдатам на гэтае званне. Сусветная інфляцыя цяпер таксама б'е ўсе рэкорды, так што, калі атрымаецца ўтрымаць інфляцыю ў межах 20%, гэта будзе нядрэнна.
Што тычыцца ВУП, то Львоўскі адзначае наступнае:
— Тут трэба абмовіцца, што месячныя паказчыкі вельмі валацільныя, таму па іх не варта рабіць занадта доўгайграючых высноў. Тым не менш мы можам неяк ацэньваць прыблізную карціну.
Карціна такая: у нас з пачатку вайны ВУП зніжаўся і кожны месяц тэмпы зніжэння паскараліся. Так адбывалася да траўня, калі паказчык ВУП траўня 2022 года да траўня 2021 года быў мінус 9,6%. У чэрвені гэтае зніжэнне быццам бы затармазілася. Але цяпер мы бачым, што дно яшчэ не намацалі, і, паводле ліпеньскіх даных, у нас тэмпы працягваюць зніжацца.
Ёсць яшчэ адно важнае і цікавае назіранне. Заўсёды адным з галоўных драйвераў росту ў Беларусі быў сектар інфармацыі і сувязі — гэта наша знакамітае IT. Звычайна гэты сектар рос у сярэднім на 7-8% год да года, і нават пасля пачатку вайны ён яшчэ некалькі месяцаў працягваў паказваць такія ж тэмпы росту. Але ў чэрвені гэты трэнд зламаўся — тады сектар IT вырас усяго на 1%, а ў ліпені і зусім упаў на 8%.
Мы бачым новы трэнд: сектар IT перастаў расці. З усіх бакоў гэта вельмі трывожны трэнд. Гэта значыць, наш галоўны сектар росту перастаў спраўляцца і стаў паводзіць сябе падобным чынам з астатнімі сферамі эканомікі.