Як беларусы пераводзілі пенсію з Беларусі ў Польшчу

З 2022 года беларусы могуць атрымліваць сваю пенсію ў Польшчы, а польскія пенсіянеры — у Беларусі, але многія аб гэтай функцыі да гэтага часу не ведаюць. 

«Белсат» расказвае, як гэта працуе, і дзеліцца вопытам тых, каму ўдалося гэта зрабіць.

Як гэта працуе?

Раней кожная краіна пры налічэнні пенсій улічвала толькі страхавы стаж (перыяды, калі работнік плаціў узносы ў мясцовы фонд сацыяльнай абароны) у краіне. Але ў 2022 годзе набыло моц Пагадненне аб сацыяльным забеспячэнні паміж Польшчай і Беларуссю, падпісанае краінамі тры гады таму, якое ніяк не маглі ратыфікаваць.

З гэтага моманту Беларусь і Польшча сталі ўлічваць стаж працы пенсіянераў у абедзвюх краінах, а таксама выплачваць беларускую пенсію ў Польшчы і наадварот. Але працуе гэта не для ўсіх пенсіянераў, а для тых, хто ўвесь час жыве ў краіне і мае карту часовага або пастаяннага побыту на любых падставах або карту рэзідэнта ЕС.

Акрамя таго, мінімальная пенсія ў Польшчы складае 1781 злоты (каля Br1480), а гэта вышэй за нават сярэднюю пенсію ў Беларусі (у кастрычніку 2024 года яна склала Br852), не кажучы ўжо пра мінімальную. Таму для большасці беларусаў у Польшчы ёсць сэнс падавацца на даплату да мінімальнай польскай, калі яны маюць права на пенсію і паспелі заплаціць сацыяльныя ўнёскі ў Польшчы хаця б за адзін дзень.

Як падаць заяўку на перавод пенсіі ў Польшчу, чытайце на сайце Установы сацыяльнага страхавання, ZUS.

Гісторыя 1. "ФСАН спрабаваў перавесці пенсію на рахунак, але Santader адхіліў плацёж з-за санкцый"

Алена (імя зменена) пераехала ў Польшчу ў 2021 годзе разам з маці-пенсіянеркай. Маці адразу сказала, што таксама паедзе, бо "няма ніякага сэнсу сядзець у Беларусі ў адзіноце, калі сям'я — у іншай краіне".

«У 2020 годзе яна паглядзела на тое, што адбываецца ў краіне, і сказала, маўляў, давайце з'яжджаць, пакуль не позна і яшчэ выпускаюць. Да таго ж майму сыну ў Беларусі спаўнялася 18 гадоў - яго таксама трэба было ратаваць ад гэтага бязладдзя. Перад ад'ездам маці пайшла ў ФСАН спытаць, як быць з пенсіяй, калі пераязджаеш у Польшчу. Тамака ёй прапанавалі два варыянты. Першы - заявіць за тры месяцы, што яна з'яжджае, і пенсію ёй пасля ад'езду проста перастаюць выплачваць. Другі — проста зрабіць выгляд, што яна да іх не прыходзіла, і атрымліваць пенсію на беларускую карту, але "не свяціць" ёю за мяжой. Мы ў выніку выбралі другі варыянт і пакінулі карту знаёмаму, які здымаў грошы ў банкамаце ў еўра і проста перадаваў грошы маці».

Дарэчы, даверанасць маці Алены таксама паспела зрабіць у Беларусі, але тая не прынесла карысці: натарыус памылілася ў прозвішчы. Пры гэтым у 2023 годзе тэрмін банкаўскай карты для атрымання пенсіі заканчваўся, а для падаўжэння трэба было ехаць у Беларусь.

«Я пачытала на польскіх сайтах, як перавесці сюды беларускую пенсію, і напрыканцы 2023 года мы пайшлі разам у бліжэйшы ZUS.

Там працаўнікі акруглілі вочы: мястэчка невялікае, ніхто да гэтага часу з такім пытаннем яшчэ не звяртаўся. У выніку мы разам чыталі інструкцыю на іхнім сайце і пісалі заяўку ў свабоднай форме, што цэнтр жыццёвых інтарэсаў маці перайшоў з Беларусі ў Польшчу, таму просім перанесці і пенсію.

Указалі там банкаўскія рахункі ў Беларусі і Польшчы, дадалі нумар пенсійнага пасведчання, нумар пашпарта, дадзеныя карты побыту».

Пасля гэтага работнікі ўстановы сацыяльнага страхавання перанакіроўвалі заяву ў свой галоўны офіс у Лодзі, а той праз тры тыдні перанакіроўваў яе ў ФСАН Беларусі. Пасля падачы Алена завяла кабінет ZUS PUE для маці, каб атрымліваць усе паведамленні анлайн, а не лістамі на пошту.

«Нам сказалі чакаць да паўгода, а праз чатыры месяцы беларускі ФСАН адказаў, што паспрабаваў перавесці пенсію на наш рахунак у банку Santader, але там плацёж адхілілі з-за санкцыяў. Нам прапанавалі адкрыць рахунак у банку Pekao ці PKO. Мы адкрылі рахунак у PKO у еўра, каб пазбегнуць лішніх канвертацый, і проста пераслалі ягоны нумар у адказе на гэты ліст».

У выніку маці Алены налічылі адным плацяжом пенсію за ўсе чатыры месяцы, пакуль разглядалі заяву. Яшчэ тры месяцы яна атрымлівала на рахунак 307 еўра пенсіі.

«А потым маці, на жаль, памерла. Я адразу даслала ў беларускую ФСАН пасведчанне аб смерці з перакладам і апастылем, мне паабяцалі налічыць матэрыяльную дапамогу на пахаванне. Пакуль чакаю», — распавяла Алена.

Гісторыя 2. «Калі б ведалі аб такім доўгім часе чакання, пачалі рабіць усё гэта раней»

Маці Валерыя (імя змененае) прыехала да яго ў Польшчу ў пачатку 2023 года з-за крымінальнай справы супраць яе.

«Следчы камітэт у Гродне ўзбудзіў крымінальную справу супраць яе, хаця яна ў Гродне ніколі не была, і паставілі ёй штамп у пашпарце аб забароне выезду з краіны. Праз пару дзён мы здолелі вывезці яе з краіны з дапамогай эвакуацыйнай службы BYSOL. Спачатку яна магла здымаць пенсію з беларускай карты ў Польшчы, пасля гэта рабіў яе пляменнік праз дублікат карты – плаціў за яе камунальныя паслугі, а астатняе перадаваў у еўра праз знаёмых у Польшчу. Але праз некаторы час скончыўся дагавор маці з "Беларусбанкам", падоўжыць які можна толькі пасля асабістага візіту ў банк. Так пенсія ў памеры 200 еўра перастала паступаць на карту», ​​— адзначае Валеры.

Тым часам жанчына ў Польшчы атрымала карту пабыта па міжнароднай абароне і падалася на індывідуальную праграму адаптацыі, дзякуючы якой атрымлівала матэрыяльную дапамогу каля 1300 злотых за месяц і забяспечыла сабе страхоўку на год. Але гадавая праграма хутка скончыцца, таму трэба неяк вяртаць пенсію.

«Параіўшыся ў Facebook, мы даведаліся, што з-за таго, што маці не працавала ў Польшчы, ёй немагчыма будзе налічваць мінімальную пенсію ў Польшчы, а працаваць яна ў 70 гадоў ужо не можа. Таму застаецца толькі спрабаваць атрымліваць яе беларускую пенсію тут.

Людзі папярэджвалі, што гэта амаль немагчыма, але мы вырашылі паспрабаваць».

Падаваліся на перавод пенсіі Валерый з маці ва Установу сацыяльнага страхавання Варшавы ў ліпені 2024 года. Работнікі там таксама ніколі не сутыкаліся з такім, але заяўку прынялі і перанакіроўвалі ў Беларусь.

«Пакуль мы яшчэ чакаем адказу: па водгуках, гэта можа заняць ад васьмі месяцаў да года. Калі б мы ведалі аб такім доўгім часе чакання, то пачалі б рабіць усё гэта раней. Таксама нам прапанавалі перыядычна тэлефанаваць у беларускую ФСАН, каб справа пайшла хутчэй. Але з улікам таго, што ўвесь гэты час следчыя шукалі маці, пісалі і тэлефанавалі ў Telegram і Viber з прапановамі вярнуцца, мы не ўпэўненыя, што ўвогуле нешта атрымаецца. Але надзея ёсць, бо нават тыя, хто сядзіць у Беларусі за кратамі, атрымліваюць пенсію».