«Жыццё кіпіць». Якой убачылі Беларусь эмігранты, якія вярнуліся на радзіму пасля доўгай адсутнасці
«Я чакала ўбачыць маркотны горад, сумных людзей і пустуючыя паліцы ў крамах. Прынамсі, так з Польшчы бачыцца Беларусь, калі чытаеш медыі».
Ілюстрацыйны здымак
Беларусы, якія нядаўна прыязджалі на радзіму пасля доўгага перапынку, падзяліліся з MOST уражаннямі ад паездак.
Імёны суразмоўцаў зменены ў мэтах бяспекі.
«Велізарная заброшка, на якую нацягнулі прыгожы фасад»
Андрэй рэлакаваўся ў Польшчу ў 2022 годзе і з таго часу паспеў з'ездзіць у Беларусь два разы. Уражанні ад паездак вельмі адрозніваюцца.
— Калі я прыехаў у Мінск у 2023 годзе, пасля года жыцця ў Польшчы, у мяне склалася адчуванне фальшы, стэрыльнасці. Як быццам увесь горад — гэта велізарная заброшка, на якую нацягнулі надрукаваны на тканіне прыгожы фасад. Прасторныя вуліцы, чыстыя тратуары, але замала жыцця. Я памятаю, што мяне ўразіла колькасць пустых прастор і амаль поўная адсутнасць людзей на вуліцах.
Праз год, улетку, Андрэй зноў паехаў у Беларусь і на гэты раз Менск яго прыемна здзівіў.
— Куча людзей на вуліцах, вялізная колькасць новых машын на дарогах, самі дарогі шмат дзе новыя, па ўсім горадзе нейкія будоўлі, рамонты. Жыццё кіпіць, бурліць і тапырыцца. Мінск нібы ажыў.
Прычыну такіх пераменаў Андрэй бачыць у тым, што «беларусы змірыліся».
— Людзі звыклі жыць у страху, цяпер для іх гэта новая норма. Яны проста павылазілі з нор і перасталі трывожыцца аб будучыні.
Глядзіце таксама
«Ужо адвыкла ад такога вялізнага выбару малочкі»
Алена з'ехала з Беларусі ў 2021 годзе. Прычына ад'езду не была звязана з палітыкай, але паколькі ў 2020 годзе жанчына актыўна падтрымлівала пратэсты, вяртацца на радзіму без вострай неабходнасці ёй не хацелася. Летам 2024 г. такая неабходнасць усё ж узнікла, Алене прыйшлося прыехаць у Гомель для афармлення права атрымання ў спадчыну.
— Я чакала ўбачыць маркотны горад, сумных людзей і пустуючыя паліцы ў крамах. Прынамсі, так з Польшчы бачыцца Беларусь, калі чытаеш медыі. У рэальнасці ўсё выглядае па-іншаму. Людзі гуляюць, усюды шмат моладзі, адчыняюцца новыя ўстановы, цэнтральныя вуліцы выглядаюць прыгожымі і квітнеючымі. Дзеля справядлівасці адзначу, што ў спальных раёнах за тры гады асабліва нічога не змянілася.
Алена кажа, што яе ўразілі нізкія кошты ў крамах і разнастайнасць прадуктаў.
— Я ўжо адвыкла ад таго, што на паліцах можа быць такі велізарны выбар малочкі. Я набірала прыкладна такі ж кошык прадуктаў, як у Варшаве, але грошай пакідала на касе ў паўтара-два разы менш. Ежа ў кафэ таксама каштуе капейкі. Вядома, я разумею, што і заробак у Гомелі не такі, як у Польшчы. Але па большай частцы гамяльчан не скажаш, што яны бядуюць. Хоць і ўвесь час скардзяцца на нізкія заробкі.
«Сяброўка раптам стала аглядацца і папрасіла казаць цішэй»
Алена заўважыла, што ў прыватных размовах людзі сталі больш закрытымі.
— Я шмат размаўляла са сваякамі і сябрамі. Калі гаворка захадзіла пра палітыку ці пра жыццё ў Польшчы, некаторыя з іх выключалі свае тэлефоны ці выносілі іх у іншы пакой, баючыся праслухоўвання. А калі мы паднялі гэтыя тэмы ў кафэ з сяброўкай, яна раптам стала аглядацца і папрасіла мяне казаць цішэй. Калі я з'яжджала з Беларусі, такога не было, тады ў людзей было менш страху.
Як потым даведалася Алена, боязь сачэння — не параноя. Сябры расказалі ёй, што ў дзяржаўных установах і на прадпрыемствах зараз працуюць спецыяльныя супрацоўнікі, якія могуць у любы момант праверыць змесціва тэлефонаў у любога работніка.
— Я спытала ў прыяцелькі, якая выкладае ў менскай ВНУ: "Няўжо зараз ва ўніверсітэтах засталіся толькі лаяльныя да ўлады людзі?" Яна засмяялася і адказала: «Вядома не. Мы проста ўсё зараз партызанім».
Алена заўважыла, што на гарадзкіх вуліцах стала яшчэ больш міліцыі. Яе сяброўка паскардзілася, што ў арэндныя кватэры, дзе раней жылі супрацоўнікі ўніверсітэтаў, музеяў і тэатраў, зараз засяляюць працаўнікоў міліцыі. І дадала, што ў мікрараёне, першапачаткова пабудаваным для работнікаў культуры і адукацыі, зараз узводзіцца дом для супрацоўнікаў МУС.
Алене падалося, што, нягледзячы на татальны кантроль з боку дзяржавы, беларусы ўнутры краіны з усіх сіл спрабуюць жыць звычайным жыццём, не засяроджваючыся на цяжкасцях.
— Людзі працуюць, гадуюць дзяцей, робяць рамонты, ездзяць на адпачынак, саджаюць агароды. І зусім не таму, што перавярнулі старонку. І ва Ўкраіне жыццё працягваецца нават пад абстрэламі, з'яжджаюць далёка не ўсё. Так і ў Беларусі. Я рада за беларусаў, у якіх атрымоўваецца будаваць жыццё ў гэтай краіне, нягледзячы ні на што.
«Цяжка сябе пераканаць, што тут усё дрэнна»
Арцём з'ехаў у Польшчу вясной 2022 года. Улетку 2024 года ён паехаў у Менск, каб закрыць ІП.
— Мне здалося, што за два гады нічога не змянілася, як быццам я і не з'яжджаў. Але атрымалася зірнуць на Мінск вачамі турыста, і гэта быў пацешны досвед. Мінск — вельмі савецкі горад, але раней мне гэта ў вочы не кідалася. А пасля Еўропы здалося, што ў вачах мітусіцца ад зорак, сярпоў-молатаў і ўсяго такога.
Арцёма здзівілі цэны ў крамах, кафэ, рэстаранах, сферы паслуг.
— Нешта ў два разы танней, нешта ў тры, нешта ў пяць — медпаслугі напрыклад. Мазгамі разумееш, што гэта не ад вялікіх заробкаў, але калі можаш сабе дазволіць у разы больш, чым у Польшчы, то цяжка сябе пераканаць, што тут усё дрэнна.
«Падыдуць, правераць тэлефон — і ўсё, прывітанне, турма і катаванні»
Арцём кажа, што, калі знаходзішся ў Беларусі, узнікае спакуса паверыць у знешні дабрабыт і атрымліваць асалоду ад жыцця. Але багацце працаўнікоў міліцыі на кожным куце не дае забыцца пра спецыфіку Беларусі.
— Перыядычна прама страшна станавілася, што зараз падыдуць, правераць тэлефон — і ўсё, прывітанне, турма і катаванні.
За час паездкі Арцём паспеў пабываць і ў Беларусі, і ў Расіі. У яго склалася ўражанне, што ў абедзвюх краінах зараз можна жыць добра і камфортна.
— Гэтыя байкі, якія ходзяць сярод эмігрантаў, пра пустыя паліцы ў крамах і атмасферу татальнага страху — поўная бздура. Але з іншага боку, у глабальных рэчах, з-за якіх я і пераехаў, не змянілася нічога: бязмежжа сілавікоў, саўдзел у вайне, залежнасць ад Расіі. Я ўсведамляю, што гэтыя рэчы важны не для ўсіх. Для многіх галоўнае, каб праца была, працавалі бары і рэстыкі, было сытае і спакойнае жыццё. А якім коштам гэта дасягаецца — не ўсім цікава. Тая ж Масква — камфортны і класны горад. Я б там жыў, але, як кажуць, ёсць нюанс.