«Брытанец незаконна цярпіць катаванні ў беларускай турме», — праваабаронца

«Катаванні і бесчалавечнае абыходжанне — гэта не абавязкова сярэднявечныя захады, калі чалавеку заганяюць іголкі пад пазногці. Вядзецца пра маральныя і фізічныя пакуты, якія цярпіць чалавек у выніку парушэння сваіх правоў», нагадвае «Радыё Свабода».

Грамадзянін Вялікай Брытаніі Алан Сміт адбывае ў Віцебску двухгадовы тэрмін зняволення: ён асуджаны за арганізацыю незаконнай міграцыі. Амаль за паўтара года, што ён за кратамі, кіраўніцтва калоніі «Віцьба-3» так і не забяспечыла зняволенаму магчымасці камунікаваць на зразумелай мове, сцвярджае праваабаронца Павал Левінаў. Наступствам гэтага, паводле яго, сталі бясконцыя спагнанні і немагчымасць абскардзіць прэтэнзіі адміністрацыі.

Катаванні — гэта не толькі іголкі пад пазногці

Праваабаронца падкрэслівае: у адпаведнасці з міжнароднымі дамовамі, падпісанымі нашай дзяржавай, усе грамадзяне на тэрыторыі Беларусі маюць права не цярпець катаванняў і жорсткага ды бесчалавечнага абыходжання. Але ў дачыненні да грамадзяніна Вялікай Брытаніі Алана Сміта гэтая норма права парушаецца ўвесь той час, што ён пад вартай.

«Катаванні і бесчалавечнае абыходжанне — гэта не абавязкова сярэднявечныя захады, калі чалавеку заганяюць іголкі пад пазногці. Вядзецца пра маральныя і фізічныя пакуты, якія цярпіць чалавек у выніку парушэння сваіх правоў. Што да Алана Сміта, то парушэнняў у гэтым сэнсе безліч. Ён, па сутнасці, пазбаўлены права на кароткатэрміновыя і доўгатэрміновыя спатканні: ягоныя сваякі за мяжой і не могуць быць упэўненыя, што па прыездзе сюды такое спатканне дазволяць. Спагнанні ж на яго накладаюць перыядычна, і найперш — праз немагчымасць камунікаваць з непасрэдным кіраўніцтвам», — кажа праваабаронца.

Калі зняволены размаўляе толькі па-англійску, ён не мае права скардзіцца

Алан Сміт размаўляе па-ангельску і не разумее па-руску, а супрацоўнікі калоніі замежнымі мовамі не валодаюць. Там няма ні штатнага перакладчыка, ні пісьмовых перакладаў на ангельскую мову інструкцый ці палажэнняў для зняволеных. Інакш кажучы, ад Сміта нечага патрабуюць, а што менавіта і як гэта выканаць, патлумачыць ня могуць. Таму ён заўжды пад пагрозай спагнання — за ўсё што заўгодна, кажа Павал Левінаў.

Адным з апошніх пакаранняў за парушэнне ўнутранага рэжыму ўстановы стала забарона на харчовыя перадачы. У адказ на гэта 20 чэрвеня Алан Сміт абвясціў галадоўку. Спыніў яе ён толькі праз тыдзень — пасля таго як у калонію прыехалі супрацоўнікі ангельскай амбасады. І толькі пасля гэтага візіту зняволены змог патэлефанаваць дахаты: раней, як высветлілася, у яго забралі тэлефонныя карткі для аўтамата.

Праз адсутнасць перакладчыка сам Алан Сміт не можа паскардзіцца на сваё становішча: лісты на ангельскай мове вяртаюцца да яго без адказаў, бо ў Беларусі звароты грамадзян павінны быць складзеныя толькі на дзяржаўных мовах — або па-руску, або па-беларуску.

Алан Сміт стаў героем турэмных коміксаў, якія ўбачылі ў камітэце ААН

Павал Левінаў мяркуе, што ліставанне Алана Сьміта таксама абмежаванае: праваабаронца не атрымаў з калоніі «Віцьба-3» ні адказаў ад зняволенага, ні сваіх уласных лістоў, якія павінны былі б вярнуцца, не дайшоўшы да адрасата.

Праваабаронца мае даверанасць на тое, каб прадстаўляць інтарэсы зняволенага ў Камітэце па правах чалавека ААН, але сустрэцца з Аланам Смітам у віцебскай калоніі яму не ўдалося — у гэтым яму адмаўляе кіраўніцтва ўстановы.

Пра сітуацыю ў калёніі «Віцьба-3» Левінаў перыядычна інфармуе прадстаўнікоў амбасады Вялікай Брытаніі. Падчас 63-й сесіі Камітэту ААН супраць катаванняў ён перадаў чальцам камітэту адмысловы зборнік малюнкаў-коміксаў, зробленых вязнямі калоніі «Віцьба-3». Коміксы прысвечаныя парушэнням правоў у месцы зняволення, фігуруе ў іх і Алан Сміт. Зборнікі коміксаў атрымалі і ўдзельнікі афіцыйнай беларускай дэлегацыі.