Дачка Юліі Чарняўскай: Мы чакалі, што за мамай прыйдуць

Расійскае выданне «Медуза» паразмаўляла пра тое, што адбываецца з Юліяй Чарняўскай, з яе дачкой Яўгеніяй.

— У жніўні 2020-га ваша мама ўвайшла ў першы склад Каардынацыйнай рады апазіцыі Беларусі. Магчыма, з-за гэтага да яе з'явілася дадатковая цікавасць з боку ўладаў?

— Мы чакалі, што за ёй прыйдуць. Але тады ніхто не прыйшоў. З таго моманту прайшло дзевяць месяцаў, таму, на мой погляд, гэта не звязана з Каардынацыйнай радай.

Яна вельмі кароткі перыяд была ў Радзе. Яе ўключылі ў яе, калі яна не асабліва разумела, што гэта.

А калі даведалася, сказала: «Ой-ой-ой. Гэта ж такая пагроза. Улады адразу падумаюць, што гэта неяк звязана з Tut.by., лепш я выйду». І выйшла. Як раз каб выратаваць Tut.by — каб гэта не нашкодзіла яму.

— Які стан было ў вашай мамы апошні год?

— Тата вельмі доўга хварэў і памёр вельмі цяжка. У мамы, як і ў мяне, і ў многіх супрацоўнікаў Tut.by да гэтага часу вельмі суровы стан — маральна мы раздушаныя. Тата — ідэальны чалавек. Неверагодныя ўспаміны аб ім. Адзін з лепшых людзей, якія наогул былі ў Беларусі. Я кажу так не таму, што я яго дачка. Мільён людзей гэта могуць сказаць.

У мамы сышло вельмі шмат часу, каб навучыцца жыць самой. У яе дэпрэсіўны стан. У яе праблемы з хрыбетнікам, спіной, ціскам, сэрцам. І пастаянны страх. Усе беларусы жывуць цяпер у бясконцым страху. А яна вельмі ўражлівы эмацыйны чалавек. Яна вельмі баялася каронавіруса, толькі нядаўна прышчапілася.

Яшчэ я амаль год не з'яўлялася ў Беларусі (Яўгенія Чарняўская жыве ў Ізраілі — заўв.).

Калі ў тым годзе ўсё пачало адбывацца [пратэсты пасля выбараў], я зразумела, што на мяне будуць ціснуць і я апынуся ў лапах органаў. У мяне трохгадовая дачка — я не гатовая да гэтага. Фактычна мы не бачыліся з мамай год.

Яе стан вельмі дрэнны. [18 траўня] яна знаходзіцца незразумела дзе. У яе быў гіпертанічны крыз. Гэта ўсё на сумленні ўлады і ўскосна, і прама.

— Да яе прыйшлі, каб аказаць дадатковы ціск на выданне?

— Я лічу, што гэта звязана выключна з жаданнем націснуць на партал. Але я не разумею, на што яшчэ ціснуць. Партал заблакавалі, супрацоўнікаў затрымалі. І вось яны забралі маму. Не разумею, што яны хочуць высветліць у 58-гадовай жанчыны, якая сядзіць дома са сваёй маленькай сабачкай, чытае кнігі і выкладае лекцыі.

Усё гэта абсалютнае трызненне. У яе вельмі дрэнна з фінансамі і эканомікай — яна не магла быць звязаная са справай аб ухіленні ад падаткаў, якое прад'яўляецца Tut.by. Нават смешна, што яна можа выступаць нават сведкам па гэтай справе.

— Калі да яе прыйшлі, яна напісала вам?

— Мама напісала: «Сяджу на балконе, слухаю цудоўныя спевы птушак». На яе паведамленне пра птушак я даслала скрыншот з чаціка з топ-менеджарамі выдання, што быццам хтосьці прыйшоў [да супрацоўнікаў Tut.by]. Потым спытала: «Чаго ты не адказваеш?» Больш дыялогу з ёй не было. Яна не выходзіла на сувязь.

Я адразу зразумела, у чым справа. Стала тэлефанаваць усім, хто яе атачаў. Наша хатняя прыслужніца, мой стрыечны брат. Ніхто не браў трубкі. Я зразумела, што справа дрэнна. Я бачыла, што яна перыядычна ўзнікае ў сетцы, і разумела, што гэта можа быць «таварыш маёр», які гартае паведамленні.

З ёй ніхто не змог звязацца. Але ёсць сіла фэйсбука. У мамы вельмі вялікая аўдыторыя. Я стала ўсюды тэгаць маму. Пісаць, што яна знікла. Людзі пачалі прыязджаць да яе дома, правяраць, што там, ці апячатаная кватэра, куды дзелі сабаку. Іншыя людзі прыехалі да бальніцы і хутка зарыентаваліся, што яна там (жанчыну даставілі ў бальніцу з дома пад канвоем, — заўв.).

— А што з сабакам?

— Сабаку забралі таварышы, у якіх апынуўся ключ ад нашага дома. Спадзяюся, што з ёй усё ў парадку.

— Як вы даведаліся, што мама сапраўды ў бальніцы?

— У нас ёсць Праваабарончы цэнтр «Вясна». Яны напісалі, што мама ў бальніцы. Хтосьці прыехаў і змог убачыць яе там. Мне нават даслалі яе фота. Але ніхто не казаў пра гэта афіцыйна — таму што ў нас усе вельмі баяцца.

— Адкуль інфармацыя, што яе маглі павезці ў СІЗА КДБ?

— Калі ў жніўні [2020-га] у Беларусі пачалася рэвалюцыя, з'явілася шмат самаарганізаваных валанцёраў і чатаў. Ёсць телеграм-канал, і хтосьці напісаў, што яна ў СІЗА. Але калі адвакат прыйшла ў СІЗА КДБ, ёй сказалі, што ёй не могуць даць інфармацыю.

[20 мая] мамчын адвакат атрымаў званок ад супрацоўнікаў ДФР, што цяпер над мамай будуць адбывацца следчыя дзеянні — верагодна, допыт. Адвакат зайшоў на сустрэчу. Дзе менавіта яна адбываецца, я не ведаю.

— Як вы самі сябе адчуваеце цяпер?

— Агідна. У нас у Тэль-Авіве зараз ваенныя аперацыі і ракетныя абстрэлы. Гэта начныя ўздымы, трывога, ты не ведаеш, колькі разоў цябе падымуць. Садкі не працуюць, у мяне трохгадовая дачка, і цяпер я з ёй на руках хаджу па бамбасховішчах. Я з'ехала на іншы канец краіны — гэта адзінае месца, куды не дацягваюцца ракеты. Я пазбаўленая глебы пад нагамі фізічна і маральна.

Беларусь мой дом, і мне страшна туды прыехаць. Ізраіль — мой дом, але мне страшна патрапіць да сябе дадому. Адчуваю велізарную небяспеку і ціск з двух бакоў.
Паводле «Салідарнасці».