Як беларусы маглі б азалаціцца на экспарце бярозавіку

У «Арганік школе» Цэнтра экалагічных рашэнняў адбыўся першы выпуск «зялёных» фермераў. Ці ёсць у іх шанец разбагацець у Беларусі?

Навука дрэмле

— Яшчэ гадоў восем назад, тэмай арганічнай сельскай гаспадаркі а Беларусі цікавіліся літаральна некалькі чалавек, — расказвае пра тэндэнцыі дырэктар Цэнтра экалагічных рашэнняў Яўген Лабанаў. — Сёння ёсць цікавасць не толькі ў фермераў і прадстаўнікоў некамерцыйнага сектара, але і ў бізнесу і дзяржаўных структур.

У Беларусі зараз 15 сертыфікаваных арганічных сельскіх гаспадарак. Яшчэ чацвёра фермераў чакаюць рэгістрацыі. Законапраект аб арганічнай сельскай гаспадарцы ўжо знаходзіцца на разглядзе ўрада. Вось толькі беларуская навука, на думку экспертаў, пакуль не спяшаецца вывучаць тэму «арганікаў».

— На жаль, большасць навукоўцаў пакуль не гатова сур'ёзна разглядаць арганічную сельскую гаспадарку ў якасці прадмета даследавання, — распавядае спецыяліст па арганічнай сельскай гаспадарцы Цэнтра экалагічных рашэнняў Любамір Клепач. — Можа здарыцца так, што гэтую нішу зойме нехта іншы.

Складаная эканамічная сітуацыя? Не смяшыце Украіну!

Беларускіх экспертаў сапраўды не так шмат. Нават у «Арганік школу» больш за палову лектараў прыязджалі з Украіны — краіны-лідэра па экспарце многіх экалагічных прадуктаў у Еўрапейскі саюз.

Вопыт гэтай краіны можа быць карысны і нам. Складаная эканамічная сітуацыя, недавер гандлёвых сетак, псеўдаарганіка — з усімі гэтымі пытаннямі Украіна таксама сутыкнулася.

Станаўленне рынку арганічнай прадукцыі ў Украіне доўжылася практычна 10 гадоў. Пачыналі нашы суседзі з чатырох прадуктаў — аўсяных шматкоў, грачанай крупы, гародніны і джэма. Прадстаўнікі буйных гандлёвых сетак не спяшаліся ўключаць гэтую прадукцыю ў свой асартымент. Некаторыя «па дабрыні душэўнай» згаджаліся зрабіць асобныя паліцы пад «арганіку», аднак у поспех асабліва не верылі.

— Прыкладна ў 2013 годзе сітуацыя пачала мяняцца, і сёння ўжо не фермер шукае гандлёвую сетку, а самі сеткі ствараюць цэлыя каманды для пошуку пастаўшчыкоў арганічнай прадукцыі, — дзеліцца гісторыяй поспеху дырэктар украінскай сертыфікацыйнай кампаніі «Арганік Стандарт» Сяргей Галашэўскі.

Не зламалі развіццё арганікі ні дэвальвацыя, ні складаная палітычная абстаноўка. Нягледзячы на ​​тое, што пакупніцкая здольнасць насельніцтва паменшылася, попыт на «зялёную» прадукцыю працягвае расці не толькі на ўнутраным рынку, але і на знешнім.

Сёння Украіна займае лідзіруючыя месцы ў пастаўках у Еўрапейскі саюз насення сланечніку, проса, гарчыцы, лёну, гарбузоў. Папулярныя на замежных рынках і дзікаросы — лясныя ягады і грыбы. Але цікава, што патэнцыял як украінскага, так і беларускага экспарту Сяргей Галашэўскі угледзеў у арганічным бярозавым соку.

— Прадукт па сабекошце танны і ў нашых крамах ён доўга прадаваўся толькі ў непрывабных трохлітровых банках, — распавядае ўкраінскі эксперт. — Мала хто верыў, што гэты прадукт можа быць цікавы каму-то акрамя аматараў выпіць чагосьці мацней і запіць сокам.

Аднак як толькі ўкраінскі сок сертыфікавалі і пісьменна спакавалі ў сімпатычныя паўлітровыя і літровыя бутэлькі гэты напой стаў папулярны і за мяжой.

— Важна што, дзякуючы сертыфікату «арганікаў», у вас ёсць падставы павялічваць дабаўленую вартасць, — падкрэслівае Сяргей Галашэўскі. — Бо гэтыя грошы застаюцца ў вашай краіне.

Чаму не «бія» або «эка»

У свеце ёсць розныя варыяцыі сертыфікацыі арганічнай прадукцыі, аднак Беларусь і Украіна вырашылі спыніцца на значку «арганікаў».

— Да моманту развіцця сельскай гаспадаркі ўжо былі настолькі папулярныя такія «монстры» у маркетынгу, як біякефіры, біядабаўкі, што мы вырашылі: проста не зможам з імі канкураваць, — распавядае пра гісторыю «зялёных значкоў» ва Украіне Сяргей Галашэўскі. — А прыстаўку «эка» у нас хутчэй звязваюць з месцам вытворчасці, а не з метадамі.

Па словах эксперта, абывацелю не зразумела, што ў месцах, якія лічацца найбольш чыстымі з пункту гледжання экалогіі можна выкарыстоўваць пры вытворчасці пестыцыды і шкодныя дабаўкі.

— Каб атрымаць арганічныя прадукты неабавязкова засейваліся нацыянальныя паркі, - тлумачыць Любамір Клепач. — Пры выкананні ўсіх тэхналогій «зялёную» прадукцыю можна вырасціць на тых тэрыторыях, дзе вядзецца «традыцыйная» сельская гаспадарка.

Патэнцыял у экспарце

Рынак арганічнай сельскай гаспадаркі ў Еўрапейскім саюзе расце штогод на 10-15%. І калі ў Беларусі гэта яшчэ даволі новы напрамак, то Украіна з'яўляецца сусветным лідэрам па экспарце адразу па некалькіх кірунках.

Украінскі эксперт перакананы, што сёння Беларусі значна прасцей выйсці на еўрапейскі рынак з «зялёнымі» прадуктамі, чым з прадуктамі без сертыфікацыі.

— Для збыту звычайнай прадукцыі за мяжу што трэба? Сертыфікат на харчовую бяспеку, захаванне мінімальных аб'ёмаў, бездакорная рэпутацыя, стабільныя пастаўкі, пэўная ўпакоўка, — разважае Сяргей Галашэўскі. — Але калі вы экспартуеце прадукцыю «арганікаў», на ўсе вышэйпералічаныя пункты пакупнік гатовы заплюшчыць вочы, паколькі попыт у шмат разоў перавышае прапанову.

Што рабіць пачаткоўцам «зялёным» фермерам?

— Трэба аб'ядноўвацца і падтрымліваць сувязь з усімі зацікаўленымі, — рэкамендуе Сяргей Галашэўскі. — Нашы паспяховыя фермеры таксама першапачаткова былі рознымі людзьмі. Хтосьці нават не меў уяўлення аб сельскай гаспадарцы, не кажучы ўжо пра «арганікаў».

Аб'ядноўвацца важна таксама для таго, каб прапановы для экспарту былі больш прывабнымі. Бо з-за двух кошыкаў грыбоў наўрад ці хтосьці захоча прадумваць усю лагістыку.

— Калі вы сапраўды зацікаўлены, то рэкамендую з'ездзіць на самую папулярную выставу арганічнай сельскай гаспадаркі Biofach, якая штогод праходзіць у Нямеччыне, — дзеліцца вопытам эксперт. — Менавіта там многія з нашых фермераў не толькі набіраліся ідэй і натхнення, але і заключалі свае першыя кантракты.

У планах у Цэнтра экалагічных рашэнняў правесці другі набор «Арганік школы». Этап разгляду заявак пройдзе ўжо летам 2017 года. Канцэпцыя курсу яшчэ ў распрацоўцы, але хутчэй за ўсё зноў будуць запрашаць фермераў, зацікаўленых у выкарыстанні арганічных прынцыпаў на практыцы. А вось відэалекцыі першага выпуску ў хуткім часе будуць у адкрытым доступе на сайце ecoidea.by.

Даведка

Адукацыйная праграма «Арганік Школа» арганізуецца Цэнтрам экалагічных рашэнняў у межах праекта «Прадухіленне забруджвання прыродных вадаёмаў праз асвету грамадскасці і садзейнічанне развіццю арганічнай сельскай гаспадаркі ў Беларусі» з мэтай павышэння ўзроўню кампетэнцый вытворцаў у галіне арганічнай сельскай гаспадаркі шляхам удзелу ў навучальных мерапрыемствах, стварэння ўмоў для абмену вопытам і кансультавання. Правядзенне Школы падтрымліваецца Кааліцыяй Чыстая Балтыка (Швецыя).

Паводле Заўтра тваёй краіны