«Мы проста спынімся». Як улады выціскаюць кіроўцаў з маршрутак

З 21 студзеня 2024 года для вадзіцеляў маршрутак уступілі ў сілу новыя патрабаванні — з гэтага часу яны павінны мець стаж не менш як два гады. Гэта патрабаванне пагражае некаторым кампаніям прыпыненнем дзейнасці, а ўсёй сферы — дэфіцытам кадраў.

Унесеныя ў Правілы аўтамабільных перавозак пасажыраў новаўвядзенні, як заяўляе Мінтранс Беларусі, прайшлі грамадскае абмеркаванне. Аднак для многіх перавозчыкаў яны сталі сапраўдным сюрпрызам: цяпер фірмы не ведаюць, як быць з кіроўцамі, у якіх няма двухгадовага стажу. Звольніць? Не выключана і такое.

Для некаторых кампаній такое развіццё падзей багата прыпыненнем дзейнасці, а ўсёй сферы пасажырскіх аўтаперавозак неўзабаве пагражае дэфіцыт кадраў. Праўладны Sputnik пагаварыў з удзельнікамі рынку і даведаўся іх меркаванне на гэты конт.

Перавозчык: траціна вадзіцеляў можа застацца без працы

Намеснік кіраўніка адной з гродзенскіх фірм, якія ажыццяўляюць пасажырскія перавозкі, уводзіць у курс справы: да 21 студзеня ў кампанію маглі ўладкоўвацца вадзіцелі без стажу, але толькі на маршруты, якія абслугоўваюць горад і прыгарад. Пры гэтым двухгадовую вадзіцельскую практыку ў абавязковым парадку павінны былі мець кіроўцы, якія працуюць на міжгародніх рэйсах.

З 21 студзеня для вадзіцеляў маршрутак увялі двухгадовы стаж на ўсе віды перавозак — гарадскія, прыгарадныя і міжгароднія. У многім гэтае патрабаванне звязала рукі перавозчыку, паколькі большая частка рэйсаў, якія ім робяцца, прыпадае на горад.

«Зразумела, што на працу мы зараз не можам прыняць людзей, у якіх няма стажу два гады. А што тычыцца ўжо кіроўцаў, якія былі працаўладкаваны да ўступлення ў сілу змен, — як з імі быць? Ніякіх афіцыйных каментароў і тлумачэнняў па гэтым пытанні не было. Таму пакуль працуем», — адзначае намесніца кіраўніка фірмы Святлана.

Яна прызнаецца: калі закон будзе мець зваротную сілу, кампаніі давядзецца выводзіць 15 з 43 вадзіцеляў.

«Мы проста спынімся і не зможам паўнавартасна працаваць», — мяркуе суразмоўніца.

Спачатку — адпрацоўка на аўтобусе

Разам з тым, звяртае ўвагу намеснік дырэктара кампаніі, у новых правілах зусім адмянілі абавязковую двухгадовую выслугу для вадзіцеляў транспартных сродкаў катэгорыі М3 (вялікія аўтобусы) — на ўсе перавозкі, акрамя міжнародных. Знялі нават абмежаванне па ўзросце: калі раней да працы дапускаліся вадзіцелі не маладзейшыя за 21 год, то зараз руліць аўтобусам могуць 18-гадовыя маладыя людзі, якія толькі што скончылі аўташколу або курсы ДТСААФ.

На яе думку, новыя патрабаванні ўвялі ў сувязі з тым, што аўтобусныя паркі краіны не ўкамплектаваны вадзіцелямі.

«Атрымліваецца, што зараз вадзіцель, які атрымаў катэгорыю «D», можа напрацаваць неабходны стаж на аўтобусе і толькі потым уладкавацца на маршрутку», — канстатуе Святлана.

Ці танны ў Беларусі грамадскі транспарт? Яшчэ адзін міф ад улад

Невясёлкавыя перспектывы

Дырэктар яшчэ адной кампаніі, якая абслугоўвае ў тым ліку прыгарадныя маршруты ў Смалявіцкім раёне, наадварот, адзначае, што новыя патрабаванні асабліва не адбіліся на дзейнасці яе арганізацыі.

«Усе вадзіцелі ў нас з двухгадовым стажам. Мы таксама абслугоўваем міжгорад, таму першапачаткова набіралі кіроўцаў з выслугай гадоў. Таму нас гэтая сітуацыя не кранула», — тлумачыць кіраўнік фірмы.

Паводле яе слоў, быў праблемны перыяд, калі з 2021-га да лета 2023-га кіроўцаў катастрафічна не хапала на рынку. Але цяпер сітуацыя выраўнялася: кіроўцаў дастаткова. Тым не менш, лічыць суразмоўца, новыя патрабаванні да вадзіцеляў могуць негатыўна адбіцца ў цэлым на рынку пасажырскіх перавозак у краіне. Не выключана, што неўзабаве зноў будзе дэфіцыт кіроўцаў.

Маршрутчыкаў перавабліваюць у іншыя сферы

Старшыня Асацыяцыі прафесійных перавозчыкаў пасажыраў (АППП) Кацярына Станкевіч інфармуе: зараз на аўтобусныя перавозкі ў цэлым па краіне не хапае каля 60% вадзіцеляў.

Кадравая праблема, падкрэслівае яна, спалучана з двума асноўнымі фактарамі. Першы: маршрутчыкаў і кіроўцаў аўтобусаў пераваблівае рынак таксі, паколькі ўладкавацца туды можа ці ледзь не любы жадаючы. Да таго ж, у гэтай сферы ёсць магчымасць зарабляць «нефіксаваныя» грошы.

«Так, таксі таксама нялёгкая праца, і многія ўмудраюцца сумяшчаць гэтую працу з асноўнай дзейнасцю. З асабістага вопыту: мяне неяк вёз машыніст крана, які спачатку восем гадзін адпрацаваў на кране, пасля чаго пайшоў таксаваць», — адзначае Станкевіч.

Другі немалаважны аспект: шматлікія кіроўцы зʼязджаюць на заробкі за мяжу. Заробкі там куды вышэй і ёсць магчымасць зарабіць грошай, каб абзавесціся ўласнай кватэрай або домам. Але як утрымаць кіроўцаў-беларусаў на радзіме?

Мінскія падаткавікі ўзяліся за маршрутчыкаў. Прычым цікавяцца пытаннямі, якія не мусілі б іх хваляваць

Кадравая праблема

Падводзячы рэзюмэ, кіраўнік АППП выказала меркаванне, што ў цэлым сітуацыя з забяспечанасцю кіроўцамі на рынку пасажырскіх перавозак у бліжэйшы час можа пагоршыцца. Гэта тычыцца як новых патрабаванняў для кіроўцаў (неабходнасць мець двухгадовы стаж пры ўладкаванні на працу), так і адсутнасці пэўных ільгот.

«У любым выпадку, людзі сыходзяць са сферы, і іх трэба кімсьці замяняць. Праз 6-7 месяцаў мы атрымаем праблемы. Ужо да сярэдзіны лета я чакаю, што кадравае пытанне ў гэтай сферы, калі нічога не будзе прынята, стане яшчэ вастрэйшым», — акцэнтуе кіраўнік аб'яднання перавозчыкаў пасажыраў.

Таксі таксама датычыцца

У Асацыяцыі перавозчыкаў і дыспетчараў Беларусі (АПІД), тым часам, выказваюць зусім іншае меркаванне: новаўвядзенні, звязаныя з патрабаваннем мець вадзіцелям два гады стажу, накіраваны на паляпшэнне якасці і бяспекі перавозак.

«Увядзенне гэтага патрабавання станоўча адабʼецца на такіх перавозках», — паведамілі там і дадалі, што ў асацыяцыю ўжо звярнулася вялікая колькасць перавозчыкаў, але менавіта ў сферы таксі.

Справа ў тым, што, згодна з абноўленымі Правіламі аўтамабільных перавозак пасажыраў, якія запрацавалі з 21 студзеня, вадзіцелі таксі абавязаны мець сертыфікат аб адпаведным навучанні.

«Паводле нашай інфармацыі, ужо ёсць перавозчыкі, якія спыняюць сваю дзейнасць у сувязі з абнаўленнем Правілаў аўтамабільных перавозак пасажыраў. Аднак тыя фірмы, якія хочуць працаваць, прадоўжаць сваю дзейнасць з захаваннем палажэнняў, указаных у новай рэдакцыі правілаў», — адзначаюць у АПІД.