Эксперт: радыкальныя перамены ў Беларусі наўрад ці магчымыя да не менш радыкальных пераменаў у Маскве

Расія прызнае, што прэзідэнцкія выбары, якія прайшлі ў Беларусі, былі легітымнымі, а Аляксандра Лукашэнку — іх пераможцам, на днях заявіў Уладзімір Пуцін. Вядома, іншай пазіцыі ад афіцыйнай Масквы наўрад ці хтосьці чакаў, але бесперапынныя шматтысячныя пратэсты ў Беларусі прымушаюць задацца пытаннем: А чаму Пуцін па-ранейшаму ставіць на відавочна страціўшага давер грамадства лідара? Бо звычайна Крэмль чакае і імкнецца заняць больш моцны бок.

Пра гэта і пра тое, як Крэмль будзе далей рэагаваць на раскол, які ўтварыўся ў Беларусі паміж уладай і грамадствам, TUT.BY спытаў у намесніка галоўнага рэдактара Carnegie.ru, экспэрта ў расейскай замежнай палітыцы, Усходняй Еўропе і яе стасунках з Расіяй Максіма Самарукава.

«З пункту гледжання Крамля беларускае грамадства астыла б да Расеі ў любым выпадку»

Максім Самарукаў адразу адзначае, што Крэмль робіць стаўку на Лукашэнку проста таму, што іншага варыянту ў яго няма.
— У Расіі няма выбару: паставіць ёй у Беларусі на нейкую мяккую сілу і народную любоў або на прарасейскага дыктатара, таму што мяккая сіла-загадзя пройгрышны для Расеі варыянт у любой постсавецкай краіне. Захад загадзя абміне яе на гэтым полі. У Расеі атрымліваецца прымусіць сябе любіць толькі ад безвыходнасці. Вось калі ў Аляксандра Рыгоравіча няма іншых выхадаў, яму застаецца толькі любіць Расею — кажа экспэрт.
Тое, што гэты прымус да кахання адбываецца даволі сякерна — мы вам даслалі на дзяржаўную тэлерадыёкампанію штрэйкбрэхераў, а яшчэ гатовыя выслаць рэзерв сілавікоў і гэта ўсё відавочна ў кошт шчырай любові — не бянтэжыць Крэмль, таму што захаваць цяперашнюю высокую ступень залежнасці Беларусі ад Расеі Масква можа толькі з дапамогай Лукашэнкі.
— З пункту гледжання Крамля, беларускае грамадства астыла б да Расеі ў любым выпадку. Нават калі б Крэмль заняў нейтральную пазіцыю, ніяк не дапамагаў Лукашэнку ці ўвогуле падтрымаў бы Беларускія пратэсты, то іх перамога ўсё роўна прывяла б да ўлады ў Беларусі значна менш прарасейскіх лідараў, чым цяпер. А то і наогул антырасейскіх. Таму што ў беларускай апазіцыі няма ніякага іншага інтэлектуальнага рэсурсу, акрамя празаходне настроенай інтэлігенцыі. Зразумела, што страйкоўцы рабочыя МТЗ пасля змены ўлады не стануць міністрамі, імі стануць тыя, у каго ёсць нейкае ўяўленне, як кіраваць, нейкім запасам ідэй. У выпадку беларускай апазіцыі запас ідэй ёсць толькі ў старых прафесійных апазіцыянераў — якія празаходнія, робяць стаўку на этнічны нацыяналізм і на аддаленне ад Расеі, — лічыць Самарукаў.
Пры гэтым эксперт падкрэслівае, што ў прынцыпе любое развіццё Беларусі мае на ўвазе аддаленне ад Расеі, таму што захаваць цяперашнюю ступень залежнасці немагчыма — яна такая высокая, што далей можа толькі зніжацца.
— Толькі Лукашэнка са сваёй апантанасцю захаваннем статус-кво можа ўтрымліваць гэтую залежнасць на такім жа высокім узроўні. Так, на пратэстах у Беларусі мы цяпер бачым, што няма ні антырасейскіх, ні празаходніх лозунгаў, але іх няма, пакуль гэтыя пратэсты масавыя і пакуль лідары пратэсту асцерагаюцца адштурхнуць ад сябе каго-небудзь занадта канкрэтным бачаннем будучыні. Лозунг «супраць Лукашэнкі» максімальна шырокі і можа сабраць шырокую кааліцыю. Тым не менш, калі б Лукашэнку ўдалося адхіліць, хтосьці павінен быў бы сесці на кіруючыя пасады, і гэта, як я ўжо казаў, былі б людзі са старой традыцыйнай апазіцыі, таму што ў іх ёсць вопыт, сувязі на Захадзе і выхад на правільных людзей. Для развіцця краіны тым, хто прыйдзе да ўлады ў Беларусі, у любым выпадку прыйдзецца прымаць рашэнні, якія знізяць яе залежнасць ад Расеі. Крэмль выдатна гэта разумее і дзейнічае адпаведна.
Заява Пуціна аб тым, што ў Расіі сфарміраваны рэзерв сілавікоў, якіх пры неабходнасці прышлюць у Беларусь, Максім Саморуков лічыць пасылам не толькі мітынгоўцам, але і беларускім чыноўнікам, якія задумаліся аб пераходзе на іх бок.
— Думаю, гэта заява была зроблена для таго, каб падаць сігнал некалькім мэтавым групам. Па-першае, беларускаму дзяржапарату і сілавікам — што яны не павінны сумнявацца ў тым, што Лукашэнка застаецца і, калі што, можа спадзявацца на велізарныя рэсурсы Крамля. Таму не варта думаць, ці не пара перабягаць на бок апазіцыі. Па-другое, гэта сігнал для саміх апазіцыянераў, лідараў пратэстаў. Бо гэтае інтэрв'ю Пуціна было зроблена для перадачы выхаднога дня, але паказалі яго ў чацвер, перад выходнымі, каб паведаміць людзям, якія плануюць выйсці на вуліцу: калі вы плануеце будынкі штурмаваць ці нешта такое, то вы падумайце добра, мы дашлем новы батальён. Ну і для Захаду быў сігнал: калі вы хочаце пасярэдніцтва, то забудзьцеся, мы ніякіх сіл не пашкадуем, але Аляксандра Рыгоравіча адаб'ем, — кажа Максім Самарукаў.

«Непрыемна мець справу з такой краінай, дзе ў сістэме ўлады няма ніякіх супярэчнасцяў»

Экспэрт мяркуе, што для Расеі ідэальным варыянтам было б ператварыць Беларусь у павялічанае падабенства Абхазіі. Там было нямала змен улады, ідзе вельмі бурнае ўнутрыпалітычнае жыццё, прэзідэнтаў то зрынаюць, то аднаўляюць, пратэсты амаль не спыняюцца, але Расею гэта зусім не хвалюе — дома яны могуць рабіць, што заўгодна, пакуль знешняя палітыка Абхазіі знаходзіцца пад кантролем Расеі.
— З Беларуссю Крэмль хацеў бы зрабіць тое ж самае, але, вядома, гэта складаней — Беларусь, у адрозненне ад Абхазіі, прызнаюць як суверэнную дзяржаву ва ўсім свеце, яна ўваходзіць у ААН і да таго падобнае. З іншага боку, перамогу Лукашэнкі не прызналі і мець зносіны з ім будзе нязручна. І вось, калі ласка, хай замежная палітыка Беларусі цалкам пераходзіць у Крэмль, а ўнутры краіны, калі гэта здарыцца, ужо зусім не абавязкова чапляцца за Аляксандра Лукашэнку. Можна заняцца канстытуцыйнай рэформай, яна добрая з усіх бакоў: і пратэстоўцаў супакоіць, і сам Лукашэнка на яе згодны, і Захад просіць канстытуцыйную рэформу, — кажа эксперт.
Што гэта значыць для Крамля? Калі рэформу правесці правільна, то можна разгрупаваць уладу ў Беларусі ад Лукашэнкі ў шмат розных цэнтраў сілы, якія будуць займацца бясконцай унутранай барацьбой і не прадстаўляць адзінага фронту, як было пры Лукашэнку, калі ён быў сінонімам Беларусі, усё кантраляваў.
— Непрыемна мець справу з такой краінай, дзе ў сістэме ўлады няма ніякіх супярэчнасцяў, на якіх можна было б згуляць. Так давайце завядзем такія супярэчнасці, размяркуем паўнамоцтвы ад Лукашэнкі парламенту, савету бяспекі, ураду. І далей гэтыя людзі хай займаюцца сваімі ўнутранымі справамі, у іх Беларусь застанецца незалежнай дзяржавай, але калі справа будзе тычыцца знешняй палітыкі і бяспекі, апошняе слова будзе за Крамлём.
І гэта апошняе слова будзе гарантавана не асобай Лукашэнкі, а нейкімі інстытуцыянальнымі сувязямі, можа быць нейкімі інтэграцыйнымі картамі, можа быць, з'яўленнем моцна прарасейскіх людзей на ключавых пасадах, але ў любым выпадку чымсьці максімальна жорсткім, каб сыход Беларусі на Захад, у ЕЗ і NATO быў немагчымы. А як там Беларусь будзе кіравацца ўнутры сябе, Расію мала хвалюе. І наогул радыкальныя перамены ў Беларусі наўрад ці магчымыя да таго, як не менш радыкальныя перамены адбудуцца з рэжымам у Маскве — мяркуе Самарукаў.


Паводле tut.by