Імперская нагода забіваць

Расію чакае апакаліпсіс свядомасці. Ад таго, ці зможа Расія зразумець, што яна — усяго толькі адна шостая сушы, дрэнна адбудаваная, з жудаснымі дарогамі і агрэсіўным насельніцтвам, залежыць яе будучыня.  



Імперыя зла

У 1991 годзе Расея назвала сябе пераемнікам СССР, цяпер гэта адчуваецца на самай справе. Расія вяртаецца ў Савецкі Саюз. І рэакцыя сусветнай супольнасці адпаведная, многія ўспамінаюць пра словы Рональда Рэйгана — аб імперыі зла.

Расійская прапаганда любыя параўнання РФ з “імперыяй зла” адносіць да катэгорыі русафобіі. Людзей, якія спрабуюць разабрацца ў тым, што адбываецца, называюць русафобамі, пагарднікамі усяго рускага і, перш за ўсё, Расіі. Сярэднестатыстычны расіянін па-ранейшаму перакананы, што крытыка ўлады, гэта лаянка на адрас усёй краіны. Нельга называць Расею штучнай краінай, створанай з заваяваных тэрыторый. Нельга крытыкаваць «выратавальніка Расеі» — Пуціна. Нельга сумнявацца ў тым, што Крым — не "рускі".

Мяркуючы па сацыялагічных даследаваннях, зараз больш за 80 адсоткаў расіянаў падтрымліваюць палітыку Крамля і асабіста Уладзіміра Уладзіміравіча. Тых, хто сумняваецца ў працэсе «ўставання Расеі з каленяў» падвяргаюць астракізму. На вуліцах Масквы і расійскіх гарадоў з'явіліся плакаты і білборды з партрэтамі «ворага народа» і ворагаў Расіі — прэзідэнт Абама з бананам у руцэ.

Хлусня — расійская палітыка
 

Амаль сто гадоў Расіяй кіруе хлусня. Выглядала яна па-рознаму. Спачатку картава ў кепачцы, абяцала ўсім усё — зямлю сялянам, заводы — рабочым. Наступная хлусня была з грузінскім акцэнтам і ў галіфэ. Будучы паслядоўным вучнем першай хлусні Сталін не стаў абяцаць, а адразу даў інтэлігенцыі і тым, каго не любіў — лагеры і расстрэльныя камеры. Наступная хлусня была ў вышыванцы і лысай, потым брывастай і ў ордэнах. Адзіная хлусня, якая была крыху сарамлівай — яна была без двух пальцаў на левай руцэ, любіла выпіць і ў п'яным выглядзе дырыжыраваць або праводзіць важныя пасяджэнні. Сарамлівасць была ўяўнай, але паколькі вырасла ў часы аўтарытарнай і таталітарнай хлусні, то і сама грашыла — любіла што-небудзь схлусіць.

Сучасная хлусня прыйшла ціхай, шэрай і ліслівай, як належыць прэзідэнту-падпалкоўніку, чыім абавязкам было ўваходжанне ў давер да суразмоўцы. Аб’ект, які знаходзіўся ў распрацоўцы, мог стаць ахвярай, а мог — і інфарматарам, і нават партнёрам. Усё залежыць ад абставінаў. І калі параўноўваць 80-я брэжнеўскія гады і сучасныя — пуцінскія, то прэзідэнт Рэйган мог бы і заблытацца ў вызначэнні, калі Расея стала «імперыяй зла» — тады або цяпер. Хутчэй за ўсё яна была ёю заўсёды, з перыядычнымі спробамі ўнесці ажыўленне ў сваю ўнутраную і знешнюю палітыку. Застаючыся пры сваіх імперскіх інтарэсах.

У сваёй прамове прэзідэнт Рэйган ўспамінаў і Леніна, які пачаў «чырвоны тэрор», асабліва ў дачыненні да рэлігій і святароў. Ленін мяняў краіну, замяняючы каштоўнасці хлуснёй, ператвараючы людзей у масу, знішчаючы нязгодных. Яго пераемнікі хлусню гадавалі як самую галоўную каштоўнасць расійскага сацыялізму, прыдумляючы тэхналогію ўжо не проста падману, а жахлівай прапаганды.

Некалькі пакаленняў людзей вырасла ў атмасферы страху і недаверу да ўсяго, што было за межамі СССР. З ўнутранымі савецкімі ворагамі ўсё было проста — іх судзілі, адпраўлялі ў лагеры або расстрэльвалі. Гэта былі белагвардзейцы, расійскія дваране і арыстакратыя, потым габрэі і шматлікія «шпіёны». Знешнія ворагі для СССР і сучаснай Расіі вечныя — Захад і перш за ўсё ЗША. Цяпер з'явіліся і ўнутраныя ворагі — усё тыя ж шпіёны з няўрадавых арганізацый, каўказцы і азіяты. Навіной сталі «бандэраўцы» і «ўкраінскія фашысты».

Паводле дадзеных сацыялагічнага інстытута «Левада-цэнтр», больш за 90 адсоткаў расейцаў атрымліваюць інфармацыю з перадач расійскага тэлебачання. Цяпер практычна ўсе нацыянальныя тэлеканалы або дзяржаўныя або схільныя да ўплыву і кантролю з боку дзяржавы. Да з'яўлення ў Крамлі Пуціна меркавалася, што альтэрнатыўнай крыніцай інфармацыі для расейцаў можа стаць інтэрнэт. Пуцін вырашыў, што інтэрнэт таксама павінен стаць прапагандысцкім, і цяпер значная колькасць расійскіх сайтаў наўпрост ці ўскосна займаюцца паўторам таго, пра што паведамляе тэлебачанне.
 

Пуцін дасягнуў жаданага — ён узнавіў традыцыі савецкай прапаганды і зрабіў гэта здаецца своечасова і з поспехам. Своечасова — толькі таму, што захавалася два-тры пакаленні людзей, якія нарадзіліся ў Савецкім Саюзе і захавалі стаўленне да прапаганды як да неабходнай часткі свайго жыцця. Яны прывыклі верыць таму, што скажа кіраўніцтва, што параіць і каго назаве ворагамі. Такое насельніцтва лепш пластыліну, з яго можна ляпіць каго заўгодна — хоць тэрарыста, хоць абаронцу радзімы, што, у прынцыпе, цяпер адно і тое ж.

Спажыўцы хлусні

Да гэтага спрачаюцца, калі ў Савецкім Саюз з'явілася слова “савок” і хто яго прыдумаў, але не ў гэтым справа, а ў тым, што за дзесяцігоддзі прапаганды і планавай эканомікі, адсутнасці прыватнай уласнасці і працы вялізнага рэпрэсіўнага апарата з'явіўся новы тып чалавека. Ён жыў і жыве на зарплаце, якая не ёсць аплата працы. Ён хоча ад дзяржавы дапамогі і льготаў, бясплатнай медыцыны і адукацыі. І хоча міру, які яму прапануе ўлада.

У савецкім лозунгу: «миру — мир» — закладзена велізарная прапагандысцкая таямніца. Беднасць рускай мовы мае на ўвазе «свет» як тэрыторыю і «свет» — як тэрыторыю, падпарадкаваную савецкім законам. Тую, дзе знаходзіцца бот савецкага салдата. Савецкіх людзей доўга прывучалі, што толькі савецкая зброя можа прынесці мір усяму свету. І савецкі народ з задавальненнем ваяваў — у Фінляндыі і ў Кітаі, у Манголіі і Афганістане, Нікарагуа і Анголе. Сучасны жыхар Расіі — дакладна такі ж «міратворац». Яшчэ год таму ўкраінцы былі самымі любімымі для расейцаў суседзямі, цяпер яны крэўныя ворагі. Як 6 гадоў таму грузіны. Тэлевізар сказаў, што цяпер яны «нам не браты», у расіяніна засвярбелі рукі і ён гатовы ваяваць з тымі, каго яшчэ нядаўна любіў.

Сярэднестатыстычны расіянін заўсёды гатовы ўспомніць стары выраз расійскага імператара Аляксандра III — «У Расеі толькі два хаўрусніка — армія і флот». Некалькі гадоў таму я чуў у Сімферопалі сучасны перефраз гэтай цытаты на мітынгу рускіх патрыётаў — «мы, рускія, добрыя, у нас ёсць армія і флот». Менавіта ў гэтым і таямніца псіхагенетычнага стану расіяніна, які Фёдар Тютчаў назваў — «умом Россию не понять».  
 

Дзевяць гадоў ельцынскай дэмакратыі пайшлі дарэмна. Першы расійскі прэзідэнт не змог змяніць краіну. Хутчэй за ўсё не захацеў. А можа быць, ён зразумеў, што велізарную тэрыторыю, створаную за пяцьсот гадоў заваёў і акупацый, дзе жывуць людзі 144 нацыянальнасцяў, з рознымі культурамі, традыцыямі і гістарычнай памяццю, да гэтага часу ўяўляе сабой бурлівы кацёл. Камуністы гэты кацёл добра разагравалі, дадаючы супярэчнасцяў і нянавісці адзін да аднаго, прымушаючы ўсіх размаўляць на адной, рускай мове, забываць свае традыцыі, гісторыю і звычаі, увесь гэты працэс называючы стварэннем савецкага чалавека. У выніку атрымалася нешта, што боўтаецца паміж мінулым і нявызначанай будучыняй. Як драўляныя салдаты Урфіна Джуса, гатовыя пайсці на ўсё, толькі б загадалі.

Кантынгент жадаючых дапамагчы Пуціну ў працэсе «ўставання з каленяў» разнастайны. Перш за ўсё, велізарная колькасць тых, хто ваяваў ва ўсіх апошніх савецкіх і расійскіх войнах — у Афганістане, Чачні, Таджыкістане, Сербіі і Сірыі. Яны нічога не могуць рабіць, акрамя як страляць і забіваць. Не важна каго і не важна за што. Тэлевізар ім паказаў ворага. Уласна, частка з іх забівала і ў самой Расеі, адной з самай крымінальных краін, але зараз з'явіўлася імперскаянагода — забіваць за нацыянальную ідэю, за «Вялікую Расею!».

Ва ўсходняй Украіне ваююць ідэйныя змагары — тыя, хто ў апошнія гады выходзіў на вуліцы Масквы і патрабаваў адстаўкі Пуціна. У іх ўсіх розныя сцягі і ідэі — хто леварадыкал, хто — праварадыкал, ёсць нацыяналісты, камуністы, анархісты і манархісты, лімонаўцы і ўдальцоўцы. Калі сабраць усе сцягі ў адным месцы, то гэта будзе карнавал расійскага палітычнага вар'яцтва. Усе яны змагаліся за «іншую Расею», без Пуціна. Яны ўсе страшна ненавідзяць адзін аднаго, але ва Украіне яны апынуліся разам. Гэта загадка сучаснай Расеі, у якой ёсць простая адгадка — палітыкі на самай справе ў Расіі няма, ёсць захапленні.

Іншая катэгорыя — ідэйныя лайдакі, або інтэрнэт-байцы. Частка з іх, пасля працяглых баёў з «хахламі» і «бандэраўцамі» едуць ва Украіну і амаль адразу гінуць, не ўмеючы ні страляць, ні забіваць, не абараняцца. Яны — аматары пагаварыць пра «Вялікую Расею», пра асаблівую ролю Расійскай імперыі, пра веліч адной шостай сушы. Іх галовы забітыя плёткамі і чуткамі, тэкстамі дзіўных «навукоўцаў», якія даказваюць, што Ісус быў рускім, а Масква — не Трэці Рым, а самы што ні ёсць Першы. Гэтыя гультаі нарадзіліся не ў Савецкім Саюзе, але ад бацькоў чуюць пра тое, «як добра жылі», «усё ва ўсіх было» і галоўнае — «нас усе баяліся».

І, нарэшце, прафесіяналы. Гэтыя бравыя афіцэры ГРУ, ФСБ і разнастайных спецназаў, 23 гады сумуюць па велічы. Яны ўмеюць страляць і падрываць, катаваць і забіваць. Робяць гэта з задавальненнем, таму што выхаваны ў той краіне, якая змагалася за «мір ва ўсім свеце». Ім не ўласцівы сантыменты і напамінкі пра сумленне, яны «выконваюць заданне Радзімы», часта блытаючыся ў тым, як называецца гэтая Радзіма. Аддаюць перавагу яе называць СССР.
 

Расійскі апакаліпсіс

Расійскі апакаліпсіс набліжаецца. Вядома, ён не будзе такім, як апісваецца ў сведчанні Іаана Багаслова, але Расея, здаецца, настолькі сабрала ў сабе ўсе сучасныя грахі, што павінна нешта нарэшце адбыцца. Не Боскае, цалкам рэальнае, зямное.

Першыя гады пасля развалу СССР на Захадзе прыглядаліся да першага прэзідэнту РФ, пасмейваліся над яго п'янымі выхадкамі, але прабачалі — лічылі, што ў Расеі цвярозым быць нельга, а ўсё астатняе цалкам задавальняла. Пакуль Ельцын не пачаў першую чачэнскую вайну, жорсткую, разбуральную. На Захадзе зразумелі, што Расія тая ж, які і была апошнія 80 гадоў.

У адносінах да другога прэзідэнта, Пуціна, таксама мелі надзеі. Новы насельнік Крамля першы год прыгожа і шмат казаў пра дэмакратыю і свабодах. Калі Пуцін разбурыў тэлеканал НТВ, то стала зразумела, што ў Расеі нічога не змянілася. Да трэцяга прэзідэнту, Мядзведзева, паставіліся як да дзяжурнай сястры, разумеючы, што рэальным гаспадаром Расеі ўсё роўна застаецца Пуцін. Катастрофы і войны змянялі адна другую, а Пуцін пачынаў выбудоўваць новую імперыю па прыкладзе старой. Грузія была толькі размінкай, хоць і няўдалай. Цяпер — Украіна.

Пуцін стварыў новую сістэму расейскай улады, пры якой самая непатрэбная кніжка — Канстытуцыя. Падаўленне свабод і правоў расіянаў суправаджаліся прапагандай велічы і заклікамі «ўставаць з каленяў». Хто паставіў на калені расіянаў, да гэтага часу не зразумела. Але сам заклік павінен ўскалыхнуць застылыя душы рускіх, падштурхнуць іх да подзвігаў, каб пакласці свае жыцці да ног Пуціна.

Захад доўга прыглядаўся да цудаў расійскай эканомікі, да карупцыі, якая дасягнула галактычных маштабаў. Аказалася, каб пакараць Расею, дастаткова пакараць некалькі дзясяткаў чалавек, у руках якіх газа-і нафтаправоды, банкі і манаполіі. Але пакараць чыноўнікаў — толькі палова справы, што рабіць з насельніцтвам? Джордж Сорас за дваццаць з лішнім гадоў падтрымкі няўрадавага сектара на постсавецкай прасторы выдаткаваў некалькі мільярдаў даляраў, але так і не змог дапамагчы людзям зразумець, што такое грамадзянская супольнасць. Аказалася, што грамадзянская супольнасць у Расіі стварыць практычна немагчыма, па меншай меры ў бліжэйшыя дзесяцігоддзі. Свабоду нельга дарыць, за свабоду трэба змагацца.

Расійскі апакаліпсіс — гэта не мёртвыя гарады, высахлыя рэкі і згарэлыя лясы. Расію чакае апакаліпсіс свядомасці, разгубленасць ад таго, што ўжо нікога нельга будзе ратаваць на танках або бамбіць ў імя міру ва ўсім свеце. Што ўсе былыя браты сталі ворагамі, дзякуючы празмернай любові з дапамогай расейскай зброі. Рабіць прагнозы будучыні Расеі ніхто не мог і не зможа, але апакаліпсіс абавязкова наступіць. Ці зможа Расія зразумець, што яна — усяго толькі адна шостая сушы, дрэнна адбудаваная, з жудаснымі дарогамі і агрэсіўным насельніцтвам?