Як склаліся лёсы былых міністраў унутраных спраў?

Ведамства, створанае для барацьбы са злачыннасцю, у Беларусі ўспрымаецца як адзін з асноўных органаў пераследу за палітычнае іншадумства. Лукашэнка рэгулярна мяняе кіраўнікоў Міністэрства ўнутраных спраў. Пасля трагічнага лёсу Захаранкі ніводзін з яго наступнікаў не наважыўся аслухацца Лукашэнкі, піша «Наша Ніва».

Уладзімір Ягораў

Узначальваў міністэрства ў Савецкай Беларусі (1990) і застаўся на гэтай пасадзе па атрыманні ёю незалежнасці да 1994 года.

Да Беларусі выхадзец з КДБ Ягораў кіраваў міністэрствам унутраных спраў Латвіі, але на пасадзе прабыў толькі год (1985—1986) і быў звольнены ў сувязі з пераводам на іншую працу.

Акурат у той час пачалася гарбачоўская перабудова. Кіраўніцтва СССР мусіла дэманстраваць прыхільнасць да рэфармавання структур улады ў нацыянальных рэспубліках. Сілавое ведамства ў Латвіі, якая краінамі Захаду лічылася акупаванай, пасля Ягорава ўзначаліў латыш.

Затым Ягораў быў прадстаўніком МУС і КДБ СССР пры міністэрстве ўнутраных спраў Афганістана. У той час там ішла вайна, развязаная Савецкім Саюзам. Па вывадзе адтуль савецкіх войск (1989) Ягорава прызначылі начальнікам транспартнага ўпраўлення Міністэрства ўнутраных спраў СССР. 

З гэтай пасады яго і адправілі (1990) кіраваць беларускім ведамствам.

У сваіх успамінах былы дэпутат Вярхоўнага Савета Сяргей Навумчык згадваў, што Ягораў не прымаў рэпрэсіўных мераў і быў схільны да кампрамісаў.

25 студзеня 1994 года Вярхоўны Савет адхіліў Ягорава ад кіраўніцтва ведамствам, бо той дапусціў арышт і выдачу Літве кіраўнікоў тамтэйшай кампартыі Міколаса Буракавічуса і Ёзаса Ермалавічуса, якіх на радзіме абвінавачвалі ў спробе дзяржаўнага перавароту ў студзені 1991 года. Камуністы перабывалі ў Беларусі нелегальна.

Праз паўгода Лукашэнка, стаўшы прэзідэнтам, прапанаваў Ягораву ўзначаліць КДБ.

У адстаўку сышоў у 1995-м, бо стаў дэпутатам Вярхоўнага савету 13-га склікання. Пасля рэферэндуму 1996 года з дэпутатаў, лаяльных Лукашэнку, была сфармаваная Палата прадстаўнікоў. У ёй апынуўся і Ягораў. Да 2000 года старшыняваў у камісіі па нацыянальнай бяспецы.

Генерал-палкоўнік Уладзімір Ягораў памёр 5 кастрычніка 2016 года ад перанесенага інсульту. Яму было 76 гадоў. Пахаваны на Усходніх могілках Мінска.

Уладзімір Данько

Кіраваў Міністэрствам унутраных спраў з лютага па ліпень 1994 года.

Гэта былі апошнія месяцы праўлення ўрада Вячаслава Кебіча, які хацеў стаць прэзідэнтам, але пераможцам выбараў стаў Лукашэнка.

Міліцыянеры не пусцілі палітыка ў апячатаны кабінет у Вярхоўным Савеце. Яму парвалі пінжак і паставілі пару сінякоў.

Пра інцыдэнт Лукашэнка не забыў і, прыйшоўшы да ўлады, звольніў Данько. Пазней ён напіша, што між ім і Лукашэнкам «мінулыя непаразуменні знятыя».

Ад 1995-га да 1999-га Данько быў кіраўніком Акадэміі МУС.

Узначаліць навучальную ўстанову яго прапанаваў тагачасны дзяржсакратар Віктар Шэйман, які запатрабаваў ад пракурора закрыць крымінальную справу супраць Данько.

Данько прыхільна ставіўся да беларускай мовы.

У дзяцінстве ён хадзіў у школу за 9 кіламетраў, бо яна была беларускамоўнай. Казаў, што знішчэннем беларускага школьніцтва займаліся «не настаўнікі і вучні, а начальнікі вышэй». Быўшы міліцыянтам, сілавік удзельнічаў у беларускамоўных літаратурных конкурсах.

Генерал-лейтэнант Уладзімір Данько памёр у 2018 годзе. Яму было 76 гадоў.

Юрый Захаранка

Узначальваў міністэрства з 1994 па 1995 год.

Быў у камандзе Лукашэнкі на выбарах 1994 года, але потым расчараваўся і сышоў у апазіцыю.

У адным з інтэрв’ю Захаранка згадаў гутарку з кіраўніком Рады бяспекі Віктарам Шэйманам, які настойваў, што міністр мусіць выканаць любы загад прэзідэнта.

У кастрычніку 1995-га Захаранку не толькі звольнілі, але і панізілі ў званні з генерал-маёра да палкоўніка. Нагодай для адхілення з пасады сталі нібы фінансавыя парушэнні.

Захаранка далучыўся да Аб’яднанай грамадзянскай партыі.

На альтэрнатыўных выбарах 1999 года падтрымліваў кандыдатуру былога прэм’ер-міністра Міхаіла Чыгіра, шмат ездзіў па краіне, выступаў.

Захаранка знік 7 мая 1999 года.

Паводле былога начальніка СІЗА №1 Алега Алкаева і экс-сілавіка Юрыя Гараўскага, Захаранка быў скрадзены так званым «эскадронам смерці» і забіты. Ягонае цела не знойдзена. Гараўскі даводзіў, што яно было спаленае ў крэматорыі Паўночных могілак Мінска.

Сям’я Захаранкі з’ехала ў Германію, дзе атрымала палітычны прытулак. Маці Улляна Рыгораўна памерла ў 2018 годзе ва ўзросце 95 гадоў. Да канца жыцця яна працягвала чакаць сына.

Валянцін Агалец

Узначальваў ведамства з 1995 па 1999 гады.

Быў намеснікам у Захаранкі. Камандаваў Унутранымі войскамі. 

Агалец не прамінаў згадваць у рэдкіх інтэрв'ю (камунікаваць з журналістамі ён пазбягаў), што дзякуючы Лукашэнку ўдалося перамагчы злачыннасць, якая ўзняла галаву на пачатку 1990-х.

Агалец падтрымаў ідэю Шэймана аб стварэнні падраздзялення сілавікоў для выканання асаблівых даручэнняў.

Яно мелася «спыняць супрацьпраўную дзейнасць па-экстрэмісцку настроеных асобаў». Падраздзяленне пазней назавуць «эскадронам смерці».

Пры Агальцы на дэманстрацыях сталі выкатваць БТРы і вадамёты.

Сілавік у свой час быў паранены ў галаву, і яго падначаленыя называлі яго «генералам з куляю ў галаве».

Пасля адстаўкі Агалец быў прадстаўніком МУС пры пасольстве Беларусі ва Украіне, працаваў у Акадэміі кіравання. Узначальваў службу бяспекі мабільнага аператара Velcom. У 2012 годзе стала вядома, што ён звольніўся з гэтай пасады

Цяпер генерал-лейтэнанту Агальцу 73 гады.

Юрый Сівакоў

Кіраваў Міністэрствам унутраных спраў з 1999 па 2000 год. У гэты час пачаліся выкраданні апанентаў Лукашэнкі.

Сівакоў казаў, што нясе віну за зніклых палітыкаў, а людзі ставяцца да яго, як «да чалавека бранябойна-тупагаловага, гатовага шчоўкнуць абцасамі і выканаць любы загад».

Па адстаўцы Сівакоў працаваў у Адміністрацыі Лукашэнкі, быў міністрам спорту і турызму. Выкладаў крыміналогію ў Мінскім інстытуце кіравання, быў у ім прарэктарам.

Цяпер ён старшыня Беларускай асацыяцыі ветэранаў спецназа МУС «Честь». Яму 77 гадоў.

Уладзімір Навумаў

Кіраваў міністэрствам з 2000 па 2009 гады.

Да ўзначалення сілавога ведамства Навумаў год узначальваў службу бяспекі Лукашэнкі.

Супраць яго дзейнічаюць санкцыі Еўрасаюза. 

За дзевяць год знаходжання на міністарскай пасадзе Навумаў перажыў дзве прэзідэнцкія выбарчыя кампаніі (2001, 2006). Пры ім разагналі Плошчу-2006 і пасадзілі экс-кандыдата ў прэзідэнты Аляксандра Казуліна.

У 2008-м у Мінску на ўрачыстасці афіцыйнага Дня незалежнасці адбыўся тэракт. Распачатая крымінальная справа была пад кантролем Навумава.

Вынікамі расследавання Лукашэнка быў незадаволены, і ахвярным казлом стаў міністр унутраных спраў.

Не выключана, што ў адстаўку Лукашэнка адправіў Навумава, бо акурат у той час пачалося пацяпленне адносінаў афіцыйнага Мінска з краінамі Захаду. Была запушчана праграма «Усходняе партнёрства». Звольніўшы Навумава, Лукашэнка разлічваў, што Захад успрыме адстаўку сілавіка за пазітыўны крок у наладжванні дыялогу.

Па адстаўцы ў Навумава засталася толькі пасада кіраўніка Федэрацыі хакея.

Былы міністр з’ехаў у Маскву. Працаваў у канцэрне «Растэхналогіі», які займаецца вырабам высокатэхналагічнай зброі.

У 2014-м атрымаў ордэн Айчыны ІІІ ступені за правядзенне ў Беларусі Чэмпіянату свету па хакеі.

Цяпер Навумаву 67 гадоў.

Анатоль Куляшоў

Кіраваў міністэрствам з 2009 па 2012 гады.

Куляшоў аддаваў загад на разгон Плошчы ў 2010 годзе. Пазней ён заяўляў, што яму не сорамна за свае дзеянні, бо яны былі «ў рамках закона, у рамках сваіх паўнамоцтваў, якія ні на ёту не перавысіў».

За разгон плошчы Куляшову Лукашэнка павысіўся яго ў званні да генерал-лейтэнанта.

Куляшоў распарадзіўся, каб на апазіцыйных акцыях міліцыянты працавалі ў цывільным. З таго часу практыка выкарыстоўваць ціхароў стала звыклаю.

Калі адбыўся тэракт у метро, Куляшоў заявіў, што трое затрыманых прызналі віну і адзін з іх меў дачыненне да тэракту 2008 года.

Куляшоў у спісе беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд на тэрыторыю Еўрасаюза.

Сілавік унесены туды за рэпрэсіі супраць грамадзянскай супольнасці і здушэнне пратэсту 19 снежня 2010 года. Нягледзячы на санкцыі, у 2012 годзе Куляшоў пабываў з візітам у Францыі на запрашэнне Інтэрполу.

Былі паведамленні, што там яго затрымалі на пазоў французскага адваката Уільяма Бурдона, які дзейнічаў ад імя ініцыятывы Free Belarus Now. Яна была заснаваная сем’ямі апазіцыйных палітыкаў і журналістаў, арыштаваных падчас разгону дэманстрацыі 19 снежня 2010 года. Французская пракуратура не стала пераследаваць беларускага чыноўніка.

Неўзабаве па вяртанні з Францыі Куляшоў сышоў у адстаўку па стане здароўя. У яго выявілі рак.

Па звальненні з міліцыі Куляшоў уладкаваўся дарадцам у выканаўчы камітэт СНД.

У 2018 годзе экс-сілавік быў прадстаўніком Савета міністраў унутраных спраў пры выканаўчым камітэце СНД.

Анатолю Куляшову цяпер 64 гады.

Ігар Шуневіч

Узначальваў міністэрства з 2012 па 2019 гады.

Шуневіч скончыў міліцэйскую акадэмію. Служыў на розных пасадах у органах МУС. У 2007-м быў намеснікам начальніка УУС Мінскага аблвыканкама. Потым яго прызначалі ў КДБ кіраваць следчым упраўленнем.

Ён сцвярджаў, што паміж МУС і КДБ не існуе вайны, а ўсе такія размовы — гэта інтрыгі.

Шуневіч знакаміты сваімі неардынарнымі заявамі і ўчынкамі.

Пра геяў гаварыў, што «яны дзіравыя», а на афіцыйныя імпрэзы зʼяўляўся ў форме НКВД. Прыдумаў, як пакараць падлетка, які даў поўху скульптуры гарадавога. Хлопца прымусілі выбачацца перад помнікам і міліцыянтамі.

Сам Шуневіч адмовіўся выбачацца перад цыганамі, якіх масава затрымлівалі пасля загадкавай смерці магілёўскага міліцыянта ў 2019-м. Пазней высветлілася, што хлопец сам на сябе наклаў рукі.

Шуневіч быў адным з аўтараў дэкрэта «Аб дармаедах», які выклікаў масавыя пратэсты ў 2017 годзе.

Шуневіч з сынам Лукашэнкі — Віктарам — ганяе на байках.

Паводле Шуневіча, ён сам папрасіў Лукашэнку аб адстаўцы, бо пачаў разумець, «што трэба забяспечваць пэўную дынаміку, пераемнасць, хуткасць і эфектыўнасць рашэнняў». Афіцыйна Шуневіча звольнілі па згодзе бакоў.

У 2020 годзе Шуневіч стаў генеральным дырэктарам хакейнага клуба «Дынама», дзе да гэтага быў старшынём назіральнай рады.

Праз год заўзяты паляўнічы ўзяўся кіраваць Беларускім таварыствам паляўнічых і рыбаловаў.

Цяпер генерал-лейтэнанту ў адстаўцы Шуневічу 56 гадоў. Для беларускага чыноўніка з такім досведам — гэта не ўзрост для адпачынку.

Юрый Караеў

Узначальваў ведамства з 2019 па 2020 год.

У адстаўку быў адпраўлены, калі была збіта актыўная хваля пратэстаў пасля выбараў 2020 года.

Да прызначэння на пасаду міністра Караеў сем гадоў камандаваў унутранымі войскамі.

У снежні 2019-га ён заяўляў, што міліцыя будзе пазбаўляцца іміджу карнага органа.

Аднак усяго праз паўгода прадстаўнікі яго ведамства затрымлівалі і збівалі ўдзельнікаў пратэсту, што сам Караеў пацвярджаў.

13 жніўня 2020 года міністр у эфіры тэлеканала АНТ выбачаўся за траўмы выпадковых людзей на вулічных акцыях пратэсту.

Лукашэнка заявіў, што выбачэнне не было з ім узгодненае і наагул выбачацца не было за што.

У кастрычніку 2020-га страціў пасаду ды пайшоў у памочнікі Лукашэнкі — інспектарам па Гродзенскай вобласці.

За дзень да адстаўкі Караеў спрабаваў апраўдацца за свае выбачэнні, гаворачы, што з мірных пратэстаў пачынаецца разбурэнне дзяржавы, а пратэстоўцам «прынцыпова і спакойна далі адпор».

Пазней ён заяўляў, што «любы бунтаўшчык, паўстанец, пратэстун, рэвалюцыянер — гэта прыхільнік цёмнай сілы».

Цяпер генерал-маёру Караеву 57 гадоў. 

Іван Кубракоў

Кіруе міністэрствам з 2020 года і дагэтуль.

Кубракоў ужо напачатку лета 2020-га апраўдваў жорсткія затрыманні мінчукоў іх агрэсіўнымі паводзінамі.

Кубракоў сцвярджаў, што ў жніўні 2020 года яго сямʼя апынулася пад атакай грамадства. У той час ён узначальваў мінскую міліцыю.

Актыўнасць галоўнага міліцыянера сталіцы не засталася па-за ўвагай Лукашэнкі.

Кубракоў палохае правакацыямі, а беларусам, якія выехалі за мяжу, абяцае, што іх дастануць, але могуць быць паблажкі для тых, хто звернецца ў камісію па вяртанні.

Кубракоў ужо некалькі разоў трапляў пад жорсткую крытыку Лукашэнкі. Пры ім неаднаразова публікаваліся злівы размоў сілавікоў.