Што такое ХАМАС, сектар Газа і што будзе далей у Ізраілі?

Палесцінская ўзброеная групоўка ХАМАС здзейсніла беспрэцэдэнтны напад на Ізраіль, яе баевікі ўвайшлі ў паселішчы паблізу сектара Газа, забілі жыхароў і захапілі закладнікаў. Што варта ведаць пра ізраільска-палесцінскі канфлікт, піша ўкраінская рэдакцыя ВВС.

Што такое ХАМАС?

ХАМАС — палесцінская ісламісцкая ваяўнічая групоўка, якая кіруе сектарам Газа.

ХАМАС быў заснаваны ў 1987 годзе пасля пачатку Першай палесцінскай інтыфады, або палесцінскага паўстання супраць ізраільскага кантролю над Заходнім берагам ракі Іардан і сектарам Газа.

У сваім статуце рух ставіць за мэту знішчэнне дзяржавы Ізраіль.

З самага пачатку ХАМАС меў два асноўных напрамкі: ваенная барацьба супраць Ізраіля, якую вядзе яго ваенізаванае крыло — Брыгады Із ад-Дзіна аль-Касама, і развіццё сацыяльнай падтрымкі палесцінцаў.

Але з 2005 года, калі Ізраіль вывеў свае войскі і пасяленцаў з Газы, ХАМАС таксама стаў удзельнікам палітычных працэсаў у Палесцінскай аўтаноміі.

У 2006 годзе яны перамаглі на парламенцкіх выбарах і ўмацавалі свае пазіцыі, выцесніўшы супернікаў з руху ФАТХ прэзідэнта Махмуда Абаса.

З тых часоў ХАМАС удзельнічаў у некалькіх ваенных сутыкненнях з Ізраілем, які ўвёў блакаду сектара Газа, каб ізаляваць групоўку і прымусіць яе спыніць напады на тэрыторыю Ізраіля.

У перапынках паміж гэтымі войнамі ён выпусціў або дазволіў іншым групам выпусціць тысячы ракет па тэрыторыі Ізраіля і здзейсніў іншыя смяротныя напады.

Ізраіль таксама неаднаразова атакаваў ХАМАС з паветра.

Ізраіль, ЗША, Еўрапейскі саюз і Вялікабрытанія, а таксама іншыя дзяржавы прызналі ХАМАС у цэлым або яго ваенізаванае крыло тэрарыстычнай групоўкай.

ХАМАС падтрымліваецца Іранам, які яго фінансуе, дае зброю і навучае яго баевікоў. 

Што такое сектар Газа?

Сектар Газа — гэта тэрыторыя даўжынёй 41 кіламетр і шырынёй 10 кіламетраў паміж Ізраілем, Егіптам і Міжземным морам. Тут пражывае каля 2,3 мільёна чалавек, і шчыльнасць насельніцтва — адна з самых высокіх у свеце.

Ізраіль кантралюе паветраную прастору над Газай і яе берагавой лініяй і вырашае, хто і якія тавары можа ўвозіць і вывозіць праз яго памежныя пункты. Сапраўды гэтак жа Егіпет кантралюе, хто ўязджае і выязджае з яго мяжы з Газай. 

Чаму Ізраіль і ХАМАС ваююць?

Паміж Ізраілем і ХАМАС высокая напружанасць, але атака баевікоў у суботу адбылася без папярэджання.

ХАМАС выпусціў тысячы ракет па Ізраілі, і дзясяткі яго байцоў прарвалі мяжу і ўварваліся ў ізраільскія абшчыны. Яны забілі больш за 700 чалавек і ўзялі ў палон значна больш.

Ізраіль неадкладна нанёс авіяўдары і заявіў, што наносіць удары па аб'ектах баевікоў у Газе. Там загінула больш за 400 чалавек. 

Наколькі гэтая атака беспрэцэдэнтная?

Гэта самая амбіцыйная аперацыя, якую ХАМАС калі-небудзь праводзіў з Газы, і самая сур'ёзная транспамежная атака, з якой сутыкнуўся Ізраіль за шмат гадоў, лічыць міжнародны рэдактар ​​ВВС Джэрэмі Боўэн.

Беспрэцэдэнтная атака адбылася на наступны дзень пасля 50-й гадавіны раптоўнай егіпецка-сірыйскай атакі 1973 года, якая паклала пачатак вялікай вайне на Блізкім Усходзе.

Баевікі ў некалькіх месцах праламалі плот, які аддзяляе Газу ад Ізраіля. 

Гэта вялікі правал ізраільскай выведкі?

Так, гэта правал, кажа карэспандэнт BBC па пытаннях бяспекі Фрэнк Гарднер. Улічваючы сумесныя намаганні ізраільскага ўнутранага разведвальнага агенцтва Шын Бэт, яго замежнага шпіёнскага агенцтва Масад і ўсіх актываў Арміі абароны Ізраіля, сапраўды вельмі дзіўна, што ніхто не прадказаў напад і не прыняў нейкія меры, калі такое папярэджанне ўсё ж было, кажа ён.

Ізраіль мае, бадай, самыя шырокія і найбольш фінансаваныя разведслужбы на Блізкім Усходзе, з інфарматарамі і агентамі ўнутры палесцінскіх баевікоў, а таксама ў Ліване, Сірыі і ў іншых месцах.

Уздоўж агароджы на мяжы паміж Газай і Ізраілем ёсць камеры, датчыкі руху і рэгулярныя вайсковыя патрулі.

Лічылася, што агароджа з калючага дроту мусіла б прадухіліць менавіта такі прарыў мяжы, які адбыўся падчас гэтай атакі. Але баевікі ХАМАС проста зносілі яго бульдозерамі, прабівалі драты або пранікалі ў Ізраіль з мора і на парапланах. 

Што такое Палесціна і якое дачыненне да яе маюць гэтыя падзеі?

Заходні бераг і Газа, вядомыя як Палесцінскія тэрыторыі, а таксама Усходні Ерусалім і Ізраіль, — гэта ўсё было часткай зямлі, вядомай як Палесціна з часоў Рымскай імперыі.

Гэта таксама былі землі яўрэйскіх каралеўстваў у Бібліі, і яўрэі лічаць іх сваёй старажытнай радзімай.

Ізраіль быў абвешчаны дзяржавай у 1948 годзе, хаця тыя, хто не прызнае права Ізраіля на існаванне, па-ранейшаму называюць гэтую зямлю Палесцінай.

Палесцінцы таксама выкарыстоўваюць назву Палесціна ў якасці агульнага тэрміна для Заходняга берага, Газы і Усходняга Ерусаліма.

Што можа быць далей?

Камандзір баевікоў ХАМАС Махамед Дэйф заклікаў палесцінцаў і іншых арабаў далучыцца да аперацыі баевікоў па «знішчэнні [ізраільскай] акупацыі».

Цяпер вялікае пытанне ў тым, ці прыслухаюцца палесцінцы на акупаваным Заходнім беразе ракі Іардан і ва Усходнім Ерусаліме ці дзе-небудзь яшчэ ў рэгіёне да яго закліку, кажа карэспандэнт ВВС у Ерусаліме Ёланда Нэл.

Ізраіль відавочна бачыць патэнцыял для вайны, якая можа разгарнуцца на некалькіх франтах. Найгоршы сцэнар заключаецца ў тым, што ў яго можа быць уцягнута магутная ліванская групоўка баевікоў «Хезбала».

Ізраільскія вайскоўцы аддалі загад аб масіраваным узмацненні войскаў. Акрамя інтэнсіўных паветраных налётаў на Газу, Ізраіль таксама паказаў, што плануе там наземную аперацыю.