Foreign Policy: Лукашэнка губляе лаяльнасць службаў бяспекі

Сілавыя структуры Беларусі масава губляюць супрацоўнікаў. Гэта можа быць адным з прыкмет таго, што канец рэжыму даўняга беларускага лідара ўжо не за гарамі.

Каб утрымаць уладу ў сваіх руках, Аляксандр Лукашэнка, які быў прэзідэнтам Беларусі апошнія 26 гадоў, належыць на два фактары. Адзін з іх — падтрымка Расіі, а другі — лаяльнасць магутных беларускіх службаў бяспекі.

Нядаўні візіт у Мінск кіраўніка МЗС РФ Сяргея Лаўрова паказаў, што Масква губляе цярпенне. Зрэшты, Крэмль, здаецца, яшчэ не гатовы кінуць Лукашэнку. Але сярод службаў бяспекі Беларусі з’яўляюцца прыкметы, якія могуць азначаць, што дні даўняга рэжыму сапраўды падыходзяць да канца. Пра гэта піша на старонках Foreign Policy выканаўчы дырэктар International Strategic Action Network for Security Улад Кобец.

Гэта можа здацца нечаканасцю, калі ўспомніць сістэматычны гвалт, які міліцыя і іншыя службы ўжывалі супраць дэманстрантаў на працягу апошніх чатырох месяцаў. Міністэрства ўнутраных спраў Беларусі — найбуйнейшы праваахоўны орган у краіне са 130 тысячамі работнікаў. Яно стала асновай рэжыму Лукашэнкі. Таму тое, што адбываецца ў яго структурах, фармуе палітычную сітуацыю ў краіне.

«Дэзерцірства ў шэрагах міліцыі і службаў бяспекі можа змяніць ход падзей. Калі тыя, каму Лукашэнка аддае загады прымяніць жорсткія метады супраць удзельнікаў пратэстаў, ўсведамляюць, што гэтыя загады няправільныя, і перастануць іх выконваць, тады рэжым рухне, як картачны домік. І цяпер з’явіліся прыкметы таго, што менавіта гэта і адбываецца», — гаворыцца ў артыкуле.

Адток асабовага складу з МУС Беларусі і іншых органаў пачаўся яшчэ перад прэзідэнцкімі выбарамі і працягваецца дагэтуль. Работнікі пачалі звальняцца за месяцы да галасавання, калі Лукашэнка пачаў выкарыстоўваць службы бяспекі, каб не дазволіць апазіцыйным палітыкам вылучыць свае кандыдатуры. Супраць іх узбуджалі крымінальныя справы, арыштоўвалі іх, не дазвалялі праводзіць мітынгі. Апазіцыянерам адмаўлялі ў рэгістрацыі сабраных подпісаў за іх кандыдатуру. Некаторыя работнікі МУС не з’явіліся на работу ў дзень выбараў.

Дадзеныя, якія апынуліся ў руках International Strategic Action Network for Security сведчаць, што тэмп дэзерцірства ў МУС Беларусі дасягнуў піка пасля фальсіфікацыі выбараў і прымянення грубай сілы супраць удзельнікаў мірных пратэстаў. У канцы жніўня ў галоўны аддзел кадраў Міністэрства было пададзена больш за 300 рапартаў аб няяўцы афіцэраў на працу. Страта персаналу працягнулася ў верасні, а затым рэзка скарацілася.

Па стане на 1 лістапада персанал Галоўнага ўпраўлення МУС у Мінску скараціўся на 18%. У іншым падраздзяленні — Цэнтральным акруговым аддзяленні МУС Мінска страта кадраў дасягнула 29%. Многія з тых, хто сышоў з працы ў органах, з тых часоў атрымлівалі фінансавую і маральную падтрымку ад беларускай дыяспары.

Шэраг дзеючых і былых членаў розных праваахоўных органаў прызналі, што Лукашэнка незаконна чапляецца за ўладу. Яны аб’ядналіся ў арганізацыю пад назвай «By_Pol». Гэта сетка афіцэраў МУС, пагранічнай службы, пракуратуры і КДБ. Усе яны ўсталі на бок людзей на вуліцах супраць Лукашэнкі. Аўтар заўважае, што гэтыя людзі «не хочуць весці вайну супраць уласнага народа, сяброў і сем’яў». І да іх далучаецца ўсё больш новых перабежчыкаў.

Алег Талярчук звольніўся з Генеральнай пракуратуры Беларусі. Ён адзін з такіх афіцэраў.

«Я хачу падтрымаць мужных беларусаў, якія былі рэпрэсаваныя», — сказаў ён.

Талярчук і шэраг іншых высокакваліфікаваных спецыялістаў нядаўна сышлі з Генеральнай пракуратуры ў знак пратэсту супраць жорсткай расправы над людзьмі на вуліцах. Да іх далучаецца ўсё большая колькасць лекараў і медыкаў, якія лячылі пацярпелых ад рук міліцыі. Сярод доказаў былі агнястрэльныя раненні галавы і іншых частак цела, адкрытыя раны ў грудной клетцы, пашкоджанні ад выбухоўкі, нажавыя раненні, тэрмальныя і хімічныя апёкі, сляды катаванняў і траўмы пасля выбухаў бараметрычнага бомбаў.

By_Pol задакументавала больш за 1100 выпадкаў катаванняў і цяжкіх раненняў сярод грамадзянскіх толькі за перыяд з 9 па 21 жніўня. З тых часоў колькасць такіх выпадкаў толькі павялічвалася. Першага снежня лідар апазіцыі Святлана Ціханоўская і яе паплечнік Павел Латушка абвясцілі аб запуску Аб'яднанай кнігі рэгістрацыі злачынстваў. З дапамогай гэтай платформы ахвяры і відавочцы парушэнняў могуць даць інфармацыю, якая будзе выкарыстаная для развіцця рэестра злачынстваў і падазраваных.

Заахвочвання яшчэ большай колькасці беларускіх праваахоўнікаў далучацца да By_Pol і падтрымка рэгістрацыі злачынстваў павінны стаць галоўным прыярытэтам беларускай апазіцыі і Захаду. Гэта можна зрабіць з дапамогай фінансавай дапамогі тым, хто адмовіўся ад сваёй працы, а таксама гарантый бяспекі ў абмен на паказанні супраць злачынцаў.

Калі гэты рух дасягне піка, досыць хутка Лукашэнка застанецца без сіл, якія б яго падтрымлівалі. Калі больш няма каму будзе выконваць яго жорсткія загады, ён страціць здольнасць захоўваць уладу ў сваіх руках без уварвання Расіі.

Паводле УНІАН, пераклад НЧ