Грамадскі кантроль над турмамі ў Беларусі — фікцыя, лічыць Барыс Бухель

Юрыст «Вясны» і "Магілёўскага праваабарончага цэнтра" Барыс Бухель, які ўваходзіць у склад Грамадскай назіральнай камісіі па Магілёўскай вобласці, 6 снежня пабываў на семінары «Грамадскі кантроль за ўстановамі крымінальна-выканаўчай сістэмы».

На мерапрыемстве прысутнічалі прадстаўнікі беларускіх ведамстваў – Міністэрства юстыцыі, Міністэрства замежных спраў, Міністэрства аховы здароўя, Міністэрства ўнутраных справаў, прадстаўнікі ўсіх абласных і рэспубліканскай ГНК, а таксама прадстаўнікі дыпламатычных корпусоў – амбасадары розных краінаў, прадстаўнікі Савету Еўропы, замежныя эксперты.
У сваіх выступах прадстаўнікі розных ГНК канцэнтравалі ўвагу прысутных на тым, як адбываецца падрыхтоўка асуджаных да вызвалення, іх рэабілітацыя, магчымасці для атрымання адукацыі ў зняволенні, але ніхто не казаў непасрэдна пра кантроль за ўстановамі адбывання пакарання.
Барысу Бухелю ўдалося выступіць і распавесці альтэрнатыўнае бачанне сітуацыі з доступам ГНК у месцы пазбаўлення волі і правядзенню кантролю там. Ён адзначыў, што за час працы ў Магілёўскай абласной грамадскай назіральнай камісіі яе сябрамі былі выяўленыя прабелы і прававая нявызначаннасць у нарматыўных актах, якія рэгламентуюць дзейнасць ГНК.
Праваабаронца падкрэсліў, што ад пачатку года ГНК наведала папраўчую калонію №2 г. Бабруйска і №9 г. Горкі. Гэта адбылося пасля атрымання скаргаў ад грамадзянаў, якія былі занепакоеныя створанымі адміністрацыямі ўмовамі ўтрымання двух асужданых — Зміцера Паліенка і Міхаіла Жамчужнага, прызнаных праваабаронцамі палітычнымі зняволенымі.
“Сустрэцца і ў прысутнасці супрацоўнікаў ПК пагаварыць з абодвума асуджанымі нам не дазволілі, нягледзячы на нашыя неаднаразовыя просьбы. Забарона ў абодвух выпадках у першую чаргу зыходзіла ад начальніка УДВП МУС па Магілёўскай вобласці палкоўніка Юрыя Талкачова, які 13 сакавіка асабіста прысутнічаў у калоніі №9 горада Горкі падчас яе наведвання сябрамі рэспубліканскай і нашай камісій. Дарэчы, сябры РГНК не настойвалі на сустрэчы з Міхаілам Жамчужным”, — распавёў Барыс Бухель падчас свайго выступу.
Цікава, што неаднаразова ў камісію звяртаўся і сам Міхаіл Жамчужны, а таксама маці і адвакат Уладзіслава Казакевіча, жонка асуджанага Пятра Кучуры Людміла. Па ўсіх зваротах камісія давала матываваныя адказы, а таксама звярнулася да Юрыя Талкачова з просьбай даць дазвол на наведванне ПК №15 і асабістую сустрэчу і апытанне Пятра Кучуры.
Аднак на ўсе просьбы аб сустрэчах начальнік УДВП даў адмову на тых падставах, што грамадскія назіральныя камісіі не маюць права ў парадку закона “Аб зваротах грамадзянаў і юрыдычных асобаў” разглядаць скаргі на дрэннае ўтрыманне асуджаных і сустракацца з імі, так як гэта не прадугледжана Палажэннем аб ГНК, а самі скаргі ГНК павінны адразу перанакіроўваць у ДВП.
“Гэта азначае фактычна перанакіроўваць скаргі тым, на каго скардзяцца”, — падкрэсліў выступоўца.
Ён і старшыня магілёўскай абласной камісіі з такімі сцвярджэннямі не пагадзіліся і накіравалі ліст у Міністэрства юстыцыі з просьбай даць прапавую ацэнку названым фактам і адказаць на шэраг пытанняў. Аднак прайшло ўжо дзевяць месяцаў з моманту зварота ГНК у Мінюст, а адказу на ліст так і не паступіла.
Барыс Бухель распавёў удзельнікам семінара, як пры паездцы ў калонію №9 сябры магілёўскай абласной камісіі даведаліся, што рэспубліканская камісія будзе праводзіць анкетаванне асуджаных, і спадзяваліся на практыцы павучыцца, як правільна гэта рабіць. Аднак ніякага анкетавання пабачыць ім так і не ўдалося.
Сябры ГНК лічаць такі падыход да анкетавання асуджаных няправільным, бо у дадзеным выпадку невядома, хто менавіта - адміністрацыя або асуджаныя - і ў якіх умовах (ананімна ці не) запаўняў гэтыя анкеты, і маглі ці не маглі потым прадстаўнікі адміністрацыі ідэнтыфікаваць, хто і што напісаў у іх.
Дарэчы, Таццяна Краўчанка ўжо распавяла журналістам, што іх камісія ўсё ж такі сустракалася з Міхаілам Жамчужным, аднак, сябры камісіі не вераць довадам асуджанага, што адміністрацыя папраўчай калоніі №9 утрымлівае яго ў невыносных умовах.
Потым Барыс Бухель прывёў падрабязны аналіз заканадаўства, якое рэгулюе дзейнасць ГНК, а напрыканцы прапанаваў змены, якія неабходна прыняць у заканадаўства.
Таксама Барыс Бухель паведаміў, што ў мінулыя гады іх камісія некалькі разоў наведвала лячэбна-працоўныя прафілакторыі, і адно такое наведванне было запланавана на гэты год . Аднак у гэтым годзе сябрам ГНК паведамілі, што наведваць ЛПП яны не могуць, бо такія ўстановы не ўваходзяць у сістэму ДВП. Таксама на гэтай падставе камісіі не могуць наведваць ІЧУ, у якіх утрымліваюцца адміністрацыйна арыштаваныя і затрыманыя, і дзіцячыя папраўчыя СПТВ і спецшколы закрытага тыпу.
“Але ж у гэтых папраўчых установах утрымліваюцца людзі, у тым ліку і дзеці, пазбаўленыя волі па прысудах, пастановах і рашэннях судоў. І там таксама парушаюцца іх правы чалавека і ўстаноўленныя дзяржавай правілы і нормы іх утрымання”, — абураўся выступоўца.
Звярнуў увагу праваабаронца і на тое, што для прадстаўнікоў Мінюста і Генпракуратуры ў лістападзе гэтага года была арганізаваная паездка ў Германію па тэме: “Агульная арганізацыя пенітэнцыярнай сістэмы і забеспячэнне правоў асуджаных”. Як даведаўся Барыс Бухель ад удзельнікаў паездкі, у Германіі дзейнічаюць грамадскія саветы пры турмах і спецыялізаваныя грамадскія аб’яднанні, прадстаўнікі якіх маюць права самастойна перасоўвацца па тэрыторыі падапечных турмаў, сустракацца і размаўляць з асуджанымі без прысутнасці прадстаўнікоў адміністрацыі, прыходзіць з праверкай у любы час без папярэджання. У той жа час адміністрацыі турмаў не маюць права ўскрываць і чытаць лісты асуджаных, адрасаваныя грамадскім саветам і спецыялізаваным грамадскім аб’яднанням, якія аказваюць дапамогу асуджаным.
“У параўнанні з правамі і магчымасцямі беларускіх ГНК гэта, як той казаў, неба і зямля”, — адзначыў Барыс Бухель.
Таксама праваабаронца звярнуўся да прадстаўніка ДВП і запытаў, ці дадуць усё ж дазвол камісіі, у якую ён уваходзіць, сустрэцца з Міхаілам Жамчужным.
На што намеснік начальніка УДВП Аляксандр Кралько адказаў, што ён не ведае і нічога не вырашае, прапанаваў праваабаронцу звяртацца па адпаведны дазвол.
Паводле spring96.org