Леанід Судаленка: «Атрымалася, што я дзеля дапамогі іншым ахвяраваў сваёй свабодай»
Сёння пасля 2,5 гадоў зняволення выйшаў на свабоду праваабаронца Леанід Судаленка. «Народная воля» распытала ў яго пра турэмны досвед і планы на будучыню.
—
Леанід Судаленка. Фота з сацсетак
Юрыст і праваабаронца Леанід Судаленка быў затрыманы 18 студзеня 2021 года па дарозе ў офіс у межах крымінальнай справы, распачатай паводле арт. 342 («Групавыя дзеянні, якія груба парушаюць грамадскі парадак») і быў змешчаны ў ізалятар часовага ўтрымання.
3 лістапада 2021 года суддзя Сяргей Салоўскі асудзіў Судаленку да трох гадоў пазбаўлення волі. На пачатку 2022 года палітвязня этапавалі ў калонію №3 «Віцьба», дзе ён цалкам адбыў прысуджаны тэрмін і сёння выйшаў на волю.
— Сёння вызвалілі прыкладна ў 9 гадзін раніцы, — кажа Леанід Судаленка. – У 5 гадзін быў пад’ём, у 5.30 сняданак прынеслі — гарбату, хлеб, кашу…
Але трэба адзначыць, што апошнія дзевяць дзён я знаходзіўся ў ШІЗА і вызваляўся менавіта са штрафнога ізалятара.
— За што туды патрапілі?
— За тое, што ў спартыўную форму несвоечасова пераапрануўся. Напрыклад, на стадыён трэба ісці ў 14.00, а я ў 13.30 знаходзіўся ў бараку ў спартыўнай форме.
Цікава, што далі менавіта дзевяць сутак пад вызваленне, таму мяркую, што зрабілі так спецыяльна. У тых месцах, дзе я быў, «павесіць» парушэнне на чалавека досыць проста.
— Апошнія дні перад вызваленнем былі для вас хвалюючымі?
— Гэта былі такія дні, што я сядзеў у сырым падвале, на свежае паветра мяне не выводзілі. Толькі трохразовае харчаванне прыносілі — і ўсё.
А так дзевяць сутак спаў на падлозе, без бялізны, без нічога. Спачатку пад галаву падкладваў паперу для прыбіральні, а затым і яна скончылася. Тады ўжо даводзілася пад галаву кулак падкладваць.
Вось такія «хвалюючыя» дні былі перад маім вызваленнем.
— Што для вас было самым складаным падчас знаходжання ў няволі?
— Самае складанае — гэта адсутнасць інфармацыі. Гэта дакладна. І, лічу, не толькі для мяне, але і для многіх іншых вязняў.
Дарэчы, за кратамі я сустрэў вельмі шмат людзей, якія гатовы ахвяраваць сабой дзеля сваіх перакананняў. Гэта дапамагала і падтрымлівала.
Глядзіце таксама
— З іншымі вязнямі вы маглі размаўляць ці вас ізалявалі?
— Я жыў у бараку, і ў мяне не было такой ізаляцыі, як у таго ж Максіма Знака, які таксама адбывае пакаранне ў калоніі «Віцьба».
— Да турэмнай ежы з часам прызвычаіліся?
— З часам прызвычайваешся да ўсяго. Калі лепш кармілі, калі горш, але есці можна. Адным словам, у калоніі харчаванне дапамагае чалавеку выжыць, нават калі ён не атрымлівае перадач з волі.
— Была інфармацыя, што ў калоніі вы працавалі на дрэваапрацоўцы…
— Палову тэрміну і на самай справе быў заняты на дрэваапрацоўцы рознарабочым, а затым мяне перавялі ў цэх разборкі металу. Разбіралі правады, каб дастаць адтуль каляровыя металы — медзь, свінец, алюміній. Да апошняга дня быў заняты на гэтай працы.
— Нейкія грошы за працу плацілі?
— Ні за капейку не распісваўся. Мне паступалі грошы на асабісты рахунак толькі ад маёй сям’і, ад іншых было нельга.
А вось калі знаходзіўся ў СІЗА, мяне падтрымлівалі грашовымі пераводамі вельмі шмат людзей.
— Мясцовую бібліятэку ў калоніі, напэўна ж, наведвалі?
— У калоніі неблагая бібліятэка, кожны чацвер можна было мяняць кнігі. Дарэчы, вельмі шмат вязняў чытаюць у вольны час, некаторыя займаюцца спортам.
Зрэшты, тая літаратура, што ёсць у бібліятэцы калоніі, мяне не цікавіла. У першую чаргу мяне цікавіла юрыдычная літаратура. Я прасіў, каб мне дасылалі пастановы пленумаў Вярхоўнага Суда, змены ў Крымінальны кодэкс… І дасылалі.
Адным словам, мой вольны час быў цалкам заняты. Я або чытаў ці пісаў, або займаўся спортам.
— Была магчымасць для спартыўных заняткаў?
— Галоўнае, каб у чалавека было жаданне. Я, напрыклад, кожны дзень праходзіў не менш за 5-6 кіламетраў, займаўся на стадыёне.
— Дзе вам было складаней: у СІЗА ці ў калоніі?
— Адназначна скажу, што ў калоніі лепш, бо тут ёсць пэўная свабода. Ты бачыш неба, можаш дыхаць свежым паветрам, чаго не было ў гомельскім следчым ізалятары.
У СІЗА Гомеля, дзе я быў больш за год, у камеры было дванаццаць чалавек. І акрамя мяне, усе смалілі цыгарэты. Хтосьці прачынаецца ў 6 гадзін раніцы і адразу выкурвае тры цыгарэты запар.
Для мяне гэта было проста катаванне і катастрофа. Я нават прасіў адміністрацыю ізалятара, каб мяне перавялі ў камеру, дзе не паляць.
— Не пайшлі насустрач?
— Мне адказалі так: «У нас няма VIP-камер». У выніку я быў вымушаны паліць прымусова, можна сказаць, па дзесяць пачак цыгарэт у дзень. Кожны вязень выкурваў толькі свой пачак, а я — усе разам. Я ж дыхаў гэтым паветрам. І гэта было самае горшае для мяне ў СІЗА.
Хаця ёсць у следчым ізалятары і пэўныя плюсы. Сям’я рэгулярна магла мне перадаваць свежае харчаванне, лісты добра даходзілі. Я вёў актыўную перапіску, у дзень атрымліваў ад 10 да 15 лістоў нават ад незнаёмых людзей. Вось гэта быў плюс!
А ў калоніі былі свежае паветра і блакітнае неба, забарона на паленне цыгарэт у бараку, але не было інфармацыі і перапіскі. Лісты даходзілі толькі ад сям’і. У СІЗА атрымаў каля тысячы паштовак, а ў калоніі не было аніводнага ліста ад іншых людзей. Адным словам, у інфармацыйным плане была пэўная блакада.
Можна было кожны дзень глядзець тэлебачанне, але толькі тыя каналы, якія ўключала адміністрацыя.
— Калі вярнуцца да вашага затрымання і прысуду, ці стала гэта для вас нечаканасцю? Або ўнутрана былі падрыхтаваны да горшага?
— Першыя дні пасля затрымання я знаходзіўся ў шокавым стане. Мяне затрымалі, калі я выходзіў з пад’езда ўласнага дома, паклалі тварам у снег.
Ужо пасля ў ізалятары пакрысе пачаў прыходзіць у сябе і разумець, што прысуд мне, напэўна, будзе максімальны — тры гады зняволення (зараз, дарэчы, па гэтым жа артыкуле максімальна даюць ужо чатыры гады). Так яно і атрымалася.
Глядзіце таксама
Але калі параўноўваць з сённяшнім днём, то я бачу, што атрымаў не самы вялікі тэрмін. Ужо ў лагеры бачыў, якія вялікія прысуды зараз выносяцца людзям — за нейкія лайкі, каментары ці перапосты ў сацыяльных сетках.
Так што можна сказаць, што мне ў пэўным сэнсе «пашанцавала», што я быў у першых шэрагах асуджаных пасля падзей 2020 года.
— Вы, наколькі вядома, абскарджвалі прысуд…
— Безумоўна, абскарджваў. У мяне былі адвакаты, хаця з імі я меў сувязь толькі дзеля таго, каб атрымліваць навіны з волі. Я разумеў, што адвакат мне не дапаможа, тым больш, што я сам — юрыст, спецыяліст у галіне права.
Я сам сабе казаў: «Паедзеш ты, Лёня, на тры гады куды-небудзь у Магілёў». Дарэчы, да гэтага часу не разумею, чаму мяне адправілі ў калонію «Віцьба», дзе, як правіла, сядзяць міліцыянеры, пракуроры, ваенныя, дзяржаўныя служачыя. І іх там вельмі багата. Чаму я аказаўся ў такой кампаніі? Да гэтага часу не разумею.
Але прысуд быў для мяне чаканым. У апошнім слове я сказаў суддзі, што для мяне ўсё зразумела, што адбываецца па гэтай справе. Атрымалася, што я — чалавек, які дапамагаў іншым людзям, дзеля гэтай дапамогі ахвяраваў сваёй свабодай.
— Вы, напэўна ж, неаднойчы пракручвалі сітуацыю, калі скончыцца тэрмін зняволення і вы выйдзеце на волю. Ці былі нейкія запаветныя жаданні?
— Найперш я марыў пабачыць сваю сям’ю — жонку, дзяцей. Дзякуй Богу, яны зараз побач. Сям’я ўвесь гэты час вельмі дамагала мне і матэрыяльна, і маральна, прыязджалі на спатканні.
Хаця адзначу, што за ўвесь час у калоніі не атрымаў аніводнага доўгатэрміновага спаткання ні з жонкай, ні з дзецьмі.
Я стаяў на прафілактычным уліку, да такіх вязняў была асаблівая ўвага з боку адміністрацыі.
— Сёння вас сустракала не ўся сям’я…
— Сустракалі жонка і старэйшы сын. Малодшы сын Мікіта застаўся дома, сказаў, што будзе ў Гомелі рыхтавацца да сустрэчы з бацькам. А сярэдні сын зараз знаходзіцца ў Польшчы, мы з ім віртуальна абняліся па відэасувязі. Думаю, у хуткім часе і з ім сустрэнемся.
— Малодшага сына, напэўна, ужо і не пазнаеце?
— Так, за гэты час змяніўся, пасталеў. Калі я размаўляў з ім па сувязі, у мяне проста выступалі на вачах слёзы. Мікіта — гэта маё ўсё! Я ў гэтым плане вельмі сентыментальны. Самае вялікае жаданне зараз — абняць Мікітку, пабыць побач з ім.
— Вечарам будзе сямейны святочны стол?
— Безумоўна, накрыем стол, прыедзе цешча. У нядзелю я збіраюся з’ездзіць да маці, якая мяне таксама чакае. Ёй 84 гады, яна жыве ў вёсцы ў Брагінскім раёне і да гэтага часу не ведала, дзе я знаходжуся.
Глядзіце таксама
Не казалі мы маме пра гэта, каб яна не хвалявалася і берагла здароўе. Паведамілі толькі, што я на некалькі гадоў з’ехаў за мяжу на заробкі. І вось зараз — вярнуўся!
— Якія планы ў вас пасля вяртання з «заробкаў»?
— Трэба агледзецца, здароўем заняцца. Зразумела, што неабходна шукаць нейкую працу, бо тыя арганізацыі, з якімі я раней супрацоўнічаў, ужо ліквідаваны.
Мне 57 гадоў, я тры гады не прыносіў у сям’ю ні капейкі, таму нешта буду вырашаць. Галава і рукі ёсць — думаю, і праца знойдзецца…