Не вядзіцеся на разводы КДБ. Як сябе паводзіць на допыце па данатах

Чытачка Н*ашай Нівы расказала пра ціск, які на яе аказвалі супрацоўнікі КДБ.

«Мне таксама давялося прайсці праз прэс КДБ за данаты, — расказвае жанчына з Мінска. — Вылічылі мяне па раздрукоўцы з банка пра данат праз фэйсбук у жніўні 2020 года (я 10 даляраў перавяла). Але ж мяне выратавала тое, што той акаўнт ФБ даўно знесены з-за ўзлому, а ў новым нічога такога няма.

Праглядзелі падпіскі ў тэлеграме.

Шукалі ў галерэі фоты з пратэстаў — няма.

Тады пачалі рэальна псіхалагічна прэсаваць, каб сазналася, што рабіла данаты на «Байхэлп», але я ім адказала, што не памятаю, на што я кідала данаты: магла скідвацца чалавеку на аперацыю, лячэнне, магла — на выданне кнігі (насамрэч, я гэта перыядычна рабіла і раблю праз розныя пляцоўкі), магла і ў «Байхэлп» на дапамогу пацярпелым і спытала іх, а што ў гэтым такога злачыннага? Крымінальную адказнасць за данаты ўвялі толькі праз год, а ў 2020-м гэта было нармальна. Я разумею, і яны самі ведаюць, што закон зваротнай моцы не мае.

Тады канторскія пачалі мяне грузіць, што ў гэтым выпадку «дзейнічаюць іншыя правілы», але якія, не сказалі. Тут адзначу, што я чалавек з вялікім жыццёвым досведам і разумела, што яны спрабуюць на мяне націснуць.

Пачалі на мяне ціснуць, каб я ўласнаручна напісала «яўку з павіннай» з прызнаннем, што данаціла на «Байхэлп».

Яны пачалі мяне «лячыць», што я павінна заплаціць па адным з трох разліковых рахункаў на «дабрачыннасць» суму эквівалентную 500 далярам, сказалі, што тады будзе «адмова ў завядзенні крымінальнай справы» супраць мяне. Гэта ўжо было занадта. Я адказала рэзкавата, што ў іх няма падстаў для такіх незаконных дзеянняў.

У выніку пасля чатырох гадзін прэсавання мяне выпусцілі, і толькі тады я адчула, які стрэс я прайшла. Есці пачала толькі на наступны дзень пасля абеду, галава стала думаць з тармазамі яшчэ дні два. Толькі цяпер я пачынаю ўсё цвяроза ацэньваць і выпрацоўваць стратэгію далейшых паводзін. Думаю, што яшчэ нешта наперадзе мяне чакае.

А пакуль рэкамендацыі беларусам такія: абнуліце ўсе свае акаўнты, вычысціце ўсё ў нуль, скіньце тэлефон да заводскіх наладак і завядзіце акаунт з нуля новы.

Патрабаванне заданаціць суму, роўную 500 далярам, «на дабрачыннасць» выглядае як злачынства службовай асобы ў форме вымагання. Так!

І ўключайце дурня, калі трапіце да іх, бо без вас яны да старых вашых акаўнтаў не дабяруцца, няма такіх навуковых магчымасцяў, усё адфарматуйце ў нуль і пачніце з новага ліста.

Я не зусім была гатовая да такой падзеі, бо не ведала, за што заграблі, цяпер разумею, што акрамя гэтай раздрукоўкі з банка, што я рабіла плацяжы праз фэйсбук, у іх на мяне нічога няма.

Так! І яны прызналіся, што самі чытаюць «экстрэмісцкія» рэсурсы», — кажа жанчына.

Як вынікае з гісторый людзей, якіх выклікалі, ім прапануюць у якасці кампенсацыі перавесці 500 даляраў на «дабрачыннасць» (выдаецца спіс пэўных арганізацый, куды пералічыць грошы). Сума 500 даляраў гучала, як мінімум, у чатырох гісторыях, расказаных чытачымі «Нашай Нівы» ці апублікаваных у іншых медыя. Нават калі перавод у «Байсол» быў 5 даляраў, выстаўляюць такі «рахунак».

Раней мы паведамлялі, што мінімальная сума, якая агучвалася айцішнікам, што данацілі ў фонды, — 1000 даляраў. Калі ахвяраванне ў «Байсол» было на значную суму, то «адкупіцца» прапануюць па дзесяцікратным мультыплікатары.

З улікам таго, што ўсяго на BySol i BY_help ахвяравала больш за 60 тысяч чалавек, лукашэнкаўцы хочуць сабраць дзясяткі мільёнаў даляраў даніны. Наўрад ці гэта можна лічыць гарантыяй таго, што ў будучыні на тых жа людзей не завядуць яшчэ і крымінальную справу — яны ж прызнаюць, што ахвяравалі грошы ў фонды.

Адказнасць за данаты ў фонды салідарнасці незаконная нават па дзейным лукашэнкаўскім заканадаўстве, таму што на момант, калі людзі данацілі, не толькі BySol i BY_help не былі абвешчаныя экстрэмісцкімі, але і самога заканадаўства пра «супрацьдзеянні экстрэмізму» не існавала. Між тым закон зваротнага дзеяння не мае.

Яшчэ раней іншая чытачка «Н*шай Нівы» ў каментарыях да аднаго з артыкулаў апісала свой уласны кейс, калі сілавікі выклікалі яе за ўжо даўно зробленыя данаты і патрабавалі «кампенсацыі» рэжыму. І на аснове ўласнага досведу раіць, што трэба рабіць і як сябе паводзіць іншым.

Тры тыднi назад таксама забралi з працы, шэф выклiкаў, а ў яго кабінеце ўжо сядзеў той, якi сказаў: «Праедзем».

З фактаў у iх было толькi тое, што я на нешта данацiла праз фэйсбук. Самога акаўнта гэтага ў мяне даўно няма. Таму, натуральным чынам, я «не памятала», што гэта такое было ў 2020-м.

Псiхалагiчны цiск быў страшэнны. І ўгаворвалі, i крычалi, i згвалтаваннем у IЧУ пагражалi. Патрэбная iм была ад мяне паперка, што я на фонды данацiла. Чалавек мабыць 10 за ўвесь час (каля 5 гадзiн) «ламалi» i лазiлi ў тэлефоне. Нiчога не знайшлi, зразумела (пра гэта я яшчэ раней паклапацiлася). Выпусцiлi.

Таму iнструкцыя:

1) калi данацiлi — абавязкова выдалiць акаўнт у фэйсбуку (на жаль, iншага варыянту няма);

2) катэгарычна «не памятаць», нават калi будзеце дзень i ноч сядзець у кабiнеце;

3) проста цяпер падрыхтаваць свой тэлефон i хатнi камп'ютар да ператрусу (ну i кватэру, зразумела). Лепш за ўсё завесцi новыя акаўнты паўсюль i тэлефон перад тым скiнуць на заводскiя налады;

4) псiхалагiчна падрыхтавацца, паводзiць сабе ветлiва, але непахiсна, што б ні казалi i ні абяцалi.

Падчас «допыту-сумоўя» тры старыя правiлы:

• не верыць (нi пагрозам, нi абяцанням);
• не баяцца (на людзей вунь бомбы падаюць, а яны ўсё роўна змагаюцца);
• не прасiць (iх нi пра што).