Чаму швейцарскі суд апраўдаў экс-байца САХР Юрыя Гараўскага?
У судзе кантона Санкт-Гален у Швейцарыі суддзя Олаф Хумбель вынес апраўдальны прысуд экс-байцу беларускага САХР Юрыю Гараўскаму, які ў 2019 годзе публічна заявіў аб сваёй датычнасці да выкрадання апазіцыйных палітыкаў у Беларусі. У распараджэнні «Новага Часу» аказаўся тэкст судовага рашэння.
Юрый Гараўскі (у капюшоне) уваходзіць у будынак суда
Прыводзім неафіцыйны пераклад судовага рашэння на беларускую мову з пэўнымі нязначнымі выманнямі:
«У сувязі з супярэчлівымі паказаннямі абвінавачанага яго фактычны ўдзел у знікненні Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага ў 1999 годзе не можа лічыцца юрыдычна даказаным.
Па той жа прычыне нельга лічыць даказаным, што ён увёў у зман выкананне правасуддзя, гэта азначае, што ён ілжыва абвінаваціў сябе ў дачыненні да крымінальнага злачынства.
На гэты раз дзяржаўны абвінаваўца, законныя прадстаўнікі прыватных пазоўнікаў і бок абароны прыйшлі да адзінага меркавання, паколькі яны згодны з тым, што расказам абвінавачанага варта верыць. Такім чынам, суд мог бы палегчыць сабе задачу, а таксама паверыць абвінавачанаму, і ўсе ўцягнутыя бакі — што здараецца досыць рэдка — на гэты раз былі б цалкам задаволеныя судом.
Аднак фармулёўка закона «..ад імя або з адабрэння дзяржавы або палітычнай арганізацыі...» ясна дае зразумець, што ў фактах гэтай справы ўдзельнічае іншая асоба або сіла, якая адыгрывае важную ролю. А менавіта той, хто ў канчатковым выніку нясе адказнасць за знікненні. Гэтая сіла (улада) не прадстаўлена ў дадзеным разглядзе.
Аднак, паколькі цяперашні разгляд і рашэнне таксама павінны мець юрыдычную сілу ў адносінах да згаданай улады, яны таксама павінны стаяць перад нашымі прынцыпамі вяршэнства права, то-бок факты, на якіх заснавана рашэнне, павінны выходзіць за рамкі абгрунтаванага сумневу. Таму неабходна вывучыць паказанні абвінавачанага.
Абвінавачаны заблытаўся ў шматлікіх супярэчнасцях у ходзе розных допытаў: напрыклад, у ходзе разбору аб прадастаўленні прытулку, у ходзе следства ў пракуратуры і, нарэшце, у судзе.
Таму дзіўна, што абвінавачаны не можа адказаць на простыя пытанні суда адносна класіфікацыі падраздзяленняў МУС у агульнай ваеннай структуры. Калі на гэтым настойваюць, ён ухіляецца, распавядае зусім іншае ці проста кажа, што гэта занадта складана растлумачыць.
(…)
Ён падрабязна апісаў справу, але потым, падчас крымінальнага расследавання, быў вымушаны прызнаць, што выдумаў гэтую гісторыю. На самай справе ён адбываў турэмнае зняволенне тэрмінам на некалькі гадоў за вымагальніцтва да пачатку траўня 2002 года. Акрамя таго, ён пацвердзіў, што некалькі разоў на год удзельнічаў у так званых ветэранскіх сустрэчах і падтрымліваў кантакты з палкоўнікам П. або генералам С., неаднаразова заяўляў, што яго начальнік П. прасіў яго дастаць пісталет з яго чырвонага ВМW, які бачылі сведкі, пасля чаго ён прынёс зброю П. Апошні затым двума стрэламі ў спіну забіў Юрыя Захаранку.
Што тычыцца забойства Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага, то ў крымінальным расследаванні абвінавачаны заявіў, што на працягу ўсяго яго ўчынення насіў пісталет пры сабе. Потым ён перадаў яго П. па ўказанні апошняга, які затым стрэліў у іх абодвух двума стрэламі ў спіну. Падчас суда ён раптам адмаўляў сваё дачыненне да пісталета.
(…)
Агульнавядома, што на месцы затрымання былі выяўленыя сляды крыві Віктара Ганчара. Верагодна, гэта потым дайшло да абвінавачанага, і цяпер ён рэгулярна сцвярджае, што наўмысна дамогся выяўлення слядоў крыві, ударыўшы Віктара Ганчара кулаком па твары. Аднак такое тлумачэнне здаецца абсурдным. Мяркуючы па ўсім, ён спрабуе звязаць сваю гісторыю з праверанымі элементамі, каб яна выглядала больш праўдападобнай.
У судзе ён заявіў, што падумваў пра ўцёкі з Беларусі пасля пакарання Захаранкі ў 1999 годзе. Таму здаецца дзіўным, што ён правёў там амаль 20 гадоў. Ён таксама сцвярджаў, што за гэты час ні разу не пакідаў Беларусь, а пазней заявіў у іншым месцы, што некалькі разоў ездзіў ва Украіну па прафесійных прычынах. Мяркуючы па ўсім, у яго была прастора для манеўру, якая дазволіла б яму збегчы раней.
Акрамя таго, ён сцвярджае, што ўвесь час адчуваў пагрозу і працягвае яе адчуваць. Паведамляецца, што ён трапіў у аўтамабільную аварыю ў 2007 годзе, а часам і ў 2008 годзе, і знаходзіўся ў коме 16 дзён. Насамрэч інцыдэнт быў спробай яго забойства. Яны хацелі забіць яго з-за таго, што ён ведаў. Але чаму сілы, здольныя забіць вядучых палітыкаў беларускай апазіцыі, не могуць прымусіць яго знікнуць назаўсёды, застаецца таямніцай.
(…)
У цэлым заявы абвінавачанага не выглядаюць асабліва праўдападобнымі.
(…)
Магчыма ці нават верагодна, што абвінавачаны сапраўды служыў у часці 3214 або СОБРы. Аднак застаецца незразумелым, ці быў ён фактычна датычны да дзеянняў, па якіх разбіральніцтва перададзена ў суд, і калі так, то ў якой ступені. Застаецца магчымым, што ён чуў падрабязнасці аб гэтых дзеяннях ад іншых таварышаў альбо падчас, альбо пасля сваёй службы, напрыклад, на сваіх рэгулярных сходах ветэранаў, магчыма, што ён даведаўся пра гэта са СМІ.
Цалкам магчыма, што ён быў у першую чаргу зацікаўлены ў падтрымцы сваёй заявы аб прадастаўленні прытулку ў Швейцарыі як мага больш драматычнымі апісаннямі. Сам ён растлумачыў, што звярнуўся ў СМІ, паколькі яму сказалі, што гэта станоўча паўплывае на рашэнне аб прадастаўленні яму прытулку.
У задачы суда не ўваходзіць высвятленне рэальных абставін знікнення Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага. Гэта справа следчых органаў. Суд павінен абмежавацца рашэннем, ці з'яўляюцца прадстаўленыя яму факты даказанымі, ці не выклікаюць разумных сумневаў.
(…)
Абвінавачаны таксама павінен быць апраўданы па абвінавачванні ва ўвядзенні ў зман пры выкананні правасуддзя. Ён ніколі не сцвярджаў ілжыва, што Юрый Захаранка, Віктар Ганчар і Анатоль Красоўскі былі забіты; наадварот, варта выказаць здагадку, што гэтыя трое мужчын сапраўды былі забітыя. Немагчыма таксама даказаць, што ён ілжыва сцвярджаў, што быў датычны да забойства трох мужчын, паколькі немагчыма ўстанавіць з неабходнай упэўненасцю, ці быў ён датычны да іх забойства, і калі так, то ў якой ступені.
Акрамя гэтага паведамлення суд не будзе прадастаўляць ніякай дадатковай інфармацыі прадстаўнікам сродкаў масавай інфармацыі».
P.S. Ад рэдакцыі «НЧ». Згодна з прынцыпамі правасуддзя, усе сумневы суда павінны трактавацца на карысць абвінавачанага. На жаль, мы даўно ўжо не бачым, як гэта дзейнічае ў Беларусі, і не ведаем, як гэта павінна дзейнічаць.
Але менавіта гэта дэманструе нам вырак суда па справе Гараўскага. Маючы сумневы, нават пры адзінадушнай згодзе дзяржаўнага абвінаваўцы, законнага прадстаўніка прыватных пазоўнікаў і абароны, суддзя прыняў рашэнне апраўдаць абвінавачанага. Толькі таму, што ўсе сумневы трактуюцца на карысць абвінавачанага.