Што распавялі праваабаронцы спецдакладчыкам ААН пра больш за 1000 затрыманых за антываенную пазіцыю

Праваабарончы цэнтр «В*сна» праінфармаваў чатырох спецыяльных дакладчыкаў ААН: па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі, аб заахвочванні і абароне права на свабоду меркаванняў і іх свабодным выказванні, аб правах на свабоду мірных сходаў і асацыяцый, аб гвалце ў дачыненні да жанчын — з нагоды адміністрацыйнага і крымінальнага пераследу людзей у Беларусі, якія выказалі антываенную пазіцыю.

«В*сне» вядома пра больш як 1000 затрыманых за ўдзел у мірных акцыях пратэсту супраць вайны і пра 32 крымінальныя справы за антываенныя актыўнасці з 24 лютага 2022 года. Пры гэтым праваабаронцы адзначаюць, што гэта могуць быць няпоўныя звесткі, бо ў шматлікіх выпадках суддзі таемна праводзяць закрытыя пасяджэнні ў рэжыме відэаканферэнцыі без абвяшчэння даты і месцы судовага разгляду.

Праваабаронцы звяртаюць увагу спецдакладчыка на пытанні аб гвалце ў дачыненні да жанчын, што сярод затрыманых за антываенную пазіцыю шмат жанчын. Вядома прынамсі 278 такіх выпадкаў. Затрыманыя паведамлялі пра здзекі з боку міліцыі і невыносныя ўмовы ўтрымання ў ізалятарах, калі ў камеру засялялі ў тры-чатыры разы больш жанчын, чым разлічана спальных месцаў. У ізалятарах жанчыны спалі на падлозе, не атрымлівалі ежы і пітной вады, гігіенічных сродкаў, іх не вадзілі ў душ і на шпацыры.

Таксама вядома пра шматлікія крымінальныя пераследы ў сувязі з антываеннымі выказваннямі і іншымі спосабамі выказвання салідарнасці з Украінай: за антываенныя і антырасійскія выказванні ў сацсетках, распаўсюд інфармацыі пра перасоўванне расійскіх войскаў на тэрыторыі Беларусі, спробы перашкодзіць перасоўванню вайсковай тэхнікі на чыгунцы. У якасці прыкладаў праваабаронцы прывялі справы супраць палітзняволеных Дануты Перадня, асуджанай да 6,5 гадоў калоніі за рэпост тэксту, у якім у рэзкай форме крытыкаваліся дзеянні Уладзіміра Пуціна і Аляксандра Лукашэнкі па развязванні вайны ва Украіне; журналіста Юрыя Ганцарэвіча, асуджанага да 2,5 гадоў калоніі за фота расійскай вайсковай тэхнікі; студэнта Аляксандра Загдая, асуджанага да 2,5 гадоў калоніі за зліў звестак пра вайсковыя самалёты; «рэйкавых партызанаў» Дзяніса Дзікуна, Алега Малчанава, Дзмітрыя Равіча, Яўгена Мінкевіча, Дзмітрыя Клімава, Уладзіміра Аўрамцава і іншых.

Праваабаронцы адзначаюць важнасць працы з міжнароднымі структурамі:

«Ад пачатку вайны ва Украіне ўвага да беларускай праблемы з боку міжнароднай супольнасці значна зменшылася. За мяжой рэпрэсаваныя беларусы пазбаўляюцца падтрымкі, некаторыя арганізацыі адмаўляюцца ад супрацоўніцтва. Праз тое, што афіцыйная Беларусь дазволіла выкарыстоўваць сваю тэрыторыю расійскім войскам, часта чуваць абвінавачванні ў адрас простых грамадзян.

Дзеля таго, каб звярнуць увагу на тое, што насамрэч адбываецца ўнутры краіны, мы і адпраўляем такія паведамленні ў ААН. Мы паказваем, што за антываенную пазіцыю беларускія ўлады рэпрэсуюць тых, хто выступае супраць вайны ўнутры краіны.

Канечне, мы ўсведамляем, што наўпрост цяпер, на жаль, не існуе якога-небудзь дзейснага і эфектыўнага механізму, які мог бы спыніць рэпрэсіі ў дачыненні да беларусаў і вырашыць праблемы. Але цяпер трэба рабіць тое, што дапаможа прасоўваць нашу пазіцыю ў будучыні».

Цяпер задачы спецдакладчыкаў палягаюць у тым, каб вывучаць, адсочваць, кансультаваць і публічна паведамляць пра праблемы правоў чалавека ў Беларусі. Праваабаронцы тлумачаць, што інфармацыя, якую яны паведамляюць у органы ААН, часта ўваходзіць у даклады ААН, як, напрыклад, у апошні даклад спецыяльнай дакладчыцы па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Анаіс Марэн (на 50-й сесіі Савета па правах чалавека 13 чэрвеня — 8 ліпеня 2022 года).