У Беларусі хочуць адмовіцца ад аднаразовага пластыка ў грамадскім харчаванні. Што пра гэта думаюць ва ўстановах?

У Беларусі загаварылі пра магчымую забарону аднаразовага пластыкавага посуду ў грамадскім харчаванні. Цяпер ён актыўна выкарыстоўваецца: у шклянкі з утрыманнем пластыка наліваюць каву, у такіх жа боксах прадаюць ежу навынас. Ці гатовыя адмовіцца ад зручнай пластыкавай упакоўкі ва ўстановах Мінска і як там наогул прапаноўваюць клапаціцца пра экалогію?

«Госці просяць нас адмовіцца ад пластыкавых трубачак»

У сеткі гарадскіх кафэ «Гараж» ёсць свая дастаўка, для ўпакоўкі страў тут выкарыстоўваюць у тым ліку пластык. Прычына простая — зручнасць.
— Напрыклад, ёсць пластыкавыя кантэйнеры для салаты, для супаў. Але цяпер мы скарачаем выкарыстанне пластыка на карысць больш экалагічнай упакоўкі, — распавядае лідар каманды маркетынгу ў гарадскіх кафэ GARAGE Алена Воранава. — Напрыклад, сушы развозяць у экаўпакоўцы з кардона без усялякіх насычэнняў і дадаткаў.
Ва ўстанове гатовыя цалкам адмовіцца ад пластыка, але пакуль альтэрнатывы некаторым відам посуду не бачаць.
— Калі нейкі вытворца зможа тэхналагічна прапанаваць экалагічную альтэрнатыву для гарачых супаў — то так, мы гатовыя яе разглядаць.
Зрэшты, лічаць у кафэ, пачынаць можна з малога. Напрыклад, з палачак для выраблення цукру: яны ва  ўстанове драўляныя, а не пластыкавыя. Ад пластыкавых трубачак таксама збіраюцца адмовіцца — зараз, па падліках суразмоўніцы, за пару летніх месяцаў іх тут выкарыстоўваюць каля 20 тысяч.
— Госці ў водгуках просяць не даваць ім пластыкавыя трубачкі, думаю, мы ад іх адмовімся ўжо ў бліжэйшы час, — дадае Алена. — Тым больш што гэта можна зрабіць бязбольна: чалавек, які піў каву, так і будзе працягваць яе піць, проста з кубка.

«Перайшлі на паперу, але вакол шмат супярэчлівай інфармацыі»

Уладальнік кандытарскай «Валенка» і іншых устаноў у горадзе Яўген Васільеў распавядае, што ў яго установе шмат парцалянавага посуду і шкла. Але каву з сабой кліенту нальюць у папяровую шклянку. У тым, што выкарыстоўваць паперу з пункту гледжання экалогіі лепш, чым пластык, уладальнік установы не зусім упэўнены:
— Пакуль навокал шмат супярэчлівай інфармацыі. Раней усе казалі, што трэба сыходзіць ад празмернага выкарыстання паперы, таму што высякаюць лясы, а зараз, наадварот, кажуць: вярніцеся да паперы, таму што пластык дрэнна раскладаецца. Мне здаецца, трэба ў першую чаргу прымушаць людзей выкідваць смецце паасобна, каб больш рэсурсаў аддавалася на перапрацоўку.
Нават на кубачках з паперы, дадае Яўген, — пластыкавыя накрыўкі.
— Пра альтэрнатыву такім накрыўкам я не чуў. Яшчэ мы выкарыстоўваем пластыкавыя крэманкі, калі даем дэсерты з сабой. Збіраць іх у папяровы кубак нерэальна, а шкляныя крэманкі зробяць дэсерты больш дарагімі. Напрыклад, пернікі мы фасуем у самаклейныя поліэтыленавыя пакеты — патрэбна беспаветранае асяроддзе, каб кандытарскі выраб не высыхаў і не абветрываўся.
Уладальнік адзначае, што адчувае ў Беларусі дэфіцыт уласнай якаснай упакоўкі.
— І кошты на яе вышэй, чым на ўпакоўку ў Расіі, Украіне. Праблема нават са слоікамі. Захацелі ў кандытарскай падаваць дэсерты ў шкляных слоічках — высветлілася, што невялікія ў Беларусі амаль ніхто не вырабляе. Даводзіцца закупляць расійскія. Мабыць, калі ў нас у краіне вырашаць адмовіцца ад пластыка, канкрэтна для нашай установы гэта не будзе вельмі крытычна — не так шмат у пластыку прадаем. Але для многіх гэта будзе ўдарам.

«Спачатку трэба прывучыць пакаленне сартаваць смецце»

У Мінску працуе кафэ для веганаў Green + Go, многія стравы там пакуюць у пластык. Адзін з уладальнікаў кафэ Максім Шарэнда тлумачыць гэта фарматам установы: у пластыку зручна прадаваць ежу «з сабой».
— Няма магчымасці выкарыстоўваць для такіх продажаў шматразовы посуд — хаця б з-за санітарных нормаў. А менавіта пластык мы выкарыстоўваем таму, што цяпер няма альтэрнатывы на рынку. Так, ёсць шкло, але яно нашмат даражэй. Напрыклад, шкляная бутэлечка для дэсерту каштуе прыкладна рубель, а пластыкавая — 15-20 капеек. Паколькі посуд закладваецца ў сабекошт прадукцыі, то і канчатковая цана пры выкарыстанні шкла таксама вырасце, мы проста станем неканкурэнтаздольнымі.
Суразмоўца дадае, што ўвесь пластыкавы посуд, які выкарыстоўваецца ў кафэ, мае маркіроўку аб перапрацоўцы.
— Іншая справа, што ў нашай краіне, магчыма, няма такіх месцаў, дзе б усё гэта маглі перапрацаваць. Я б дзяржаве прапанаваў паклапаціцца ў першую чаргу аб стварэнні вытворчасцей для перапрацоўкі, а таксама прызвычаіць пакаленне сартаваць смецце. Напрыклад, мы ў нашай установе паставілі не толькі кантэйнеры для агульнага смецця, але і для перепрацаванага, а таксама заключылі дагавор з арганізацыяй, якая вывозіць смецце ў спецыяльны кантэйнер, адведзены толькі для перапрацаваных адкідаў. Наконт пластыка: калі яго перапрацуюць і потым змогуць выкарыстаць яшчэ раз — я не бачу нічога страшнага, гэта нармальны матэрыял.
Максім Шарэнда адзначае, што ў кафэ імкнуцца выкарыстаць посуд, які раскладаецца. Напрыклад, з цукровага трыснягу.
— Але ўсё роўна туды дадаюць нейкія прымешкі, клей. Па факце гэты посуд таксама неэкалагічны, проста пра яго менш ведаюць. Мы маніторым экалагічныя трэнды, імкнемся стаць лепш — вось, з пластыкавых трубачак пераходзім на бамбукавыя. А вось што тычыцца папяровых кубачкаў — дык на самай справе яны таксама ўтрымліваюць пластык, — тлумачыць уладальнік кафэ.
На думку суразмоўцы, забараняць пластык у беларускім грамадскім харчаванні рана.
— У нас у краіне пакуль няма годнай альтэрнатывы гэтаму віду ўпакоўкі. Спачатку трэба яе стварыць. Да таго ж грамадскае харчаванне — гэта малы сегмент. Крам прадуктовых значна больш: там шмат прадуктаў, якія фасуюцца ў пластык, але на гэта чамусьці звяртаюць мала ўвагі.

А што кажуць эколагі?

Дырэктар Цэнтра экалагічных рашэнняў Яўген Лабанаў лічыць ідэю адмовіцца ад аднаразовай упакоўкі вельмі правільнай.
— Праблема пластыка звязана з тым, што вялікая яго частка не перапрацоўваецца: альбо з-за асаблівасцяў вытворчасці ўпакоўкі, альбо таму што матэрыял запэцканы, — тлумачыць эколаг. — Да адмовы ад пластыка ў грамадскім харчаванні ідуць у многіх краінах. Вось сёння даведаўся, што ў Шанхаі (Кітай. — Заўвага. TUT.BY) з ліпеня гэтага года ўлады горада забаранілі ў рэстаранах і кафэ па сваёй ініцыятыве падаваць наведвальнікам ежу ў аднаразовым посудзе. Вось калі наведвальнік спецыяльна папросіць, то можна — і тое на пераходны перыяд.
У мінскім грамадскім харчаванні, кажа Яўген, сітуацыя з пластыкам такая: альбо ўстановы выкарыстоўваюць шматразовы посуд, які мыюць, альбо пакуюць прадукты і наліваюць напоі ў аднаразовы пластык.
Сумненні наконт папяровых кубкаў дырэктар Цэнтра экалагічных рашэнняў падтрымлівае — яны праўда не перапрацоўваюцца.
— Калі б ва ўстановах перайшлі на кубкі з чыстай паперы, то проста не змаглі б наліваць у іх напоі. На жаль, яны не папяровыя, там ёсць тонкі пласт пластыка. Як не чыста папяровыя і многія скрынкі, якія выкарыстоўваюць для вулічнай ежы. Аддзяляць — занадта складана і затратна, так што ўсе папяровыя кубачкі ідуць на звалку. Туды ж трапляе поліэтылен або прапілен, які забруджаны.
Эколаг звяртае ўвагу на дробныя аднаразовыя прадметы, адмова ад якіх наўрад ці здасца крытычнай.
— Пластыкавыя змешвальнікі, якія мы выкарыстоўваем дзве секунды: выкарыстаў — і выкінуў. А ёсць сашэ — невялікія ўпакоўкі з соусамі, вяршкамі, цукрам, якія сталі адным з самых хутка растучых відаў адкідаў. Адмовіцца ад такога пластыка кафэ нават выгодна: паставіць цукарніцу з лыжкай дакладна будзе танней.
Яўген Лабанаў дадае, што забарона на пластык не павінна ўводзіцца ў адзін момант. Патрэбны пераходны перыяд для бізнесу, час для змены санітарных нормаў.
— Але сам пасыл ад дзяржавы правільны. Трэба мяняць звычкі: калі ты хочаш выпіць кавы, менавіта ідучы па вуліцы, з пластыкавага кубка — магчыма, гэта павінна каштаваць для цябе даражэй. Альбо бяры сваю кружку.