«Неўзабаве Беларусь вызваліцца ад Расіі», — сотнік Парасюк, які змяніў гісторыю Майдану

Яго называюць чалавекам, які змяніў гісторыю Майдану. Менавіта Уладзімір Парасюк, калі ўжо было дасягнута мірнае пагадненне пасля расстрэлаў на плошчы Незалежнасці, выставіў ультыматум Віктару Януковічу — той падае ў адстаўку або актывісты Майдану возьмуць штурмам яго рэзідэнцыю. У той жа дзень прэзідэнт Украіны пакінуў Кіеў. Піша «Радыё Свабода».

Парасюк пазней ваяваў на Данбасе, стаў дэпутатам Вярхоўнай Рады Украіны. У інтэрв'ю Свабодзе ён расказаў, як змяняецца Украіна пасля Майдану, як вярнуць Крым і навесці парадак на Данбасе і чаму яму шкада Аляксандра Лукашэнку.

«Мы ідзём наперад. Недзе памыляемся, вучымся, але гэта рух»

— Уладзімір, у Беларусі вельмі розныя ацэнкі сучаснай Украіны. Адны захапляюцца краінай, якая адарвала пупавіну ад Расіі, праводзіць дэкамунізацыю і, хоць з цяжкасцямі, але ідзе наперад. Іншыя перакананыя, што Украіна — гэта дзяржава, якая не функцыянуе, дзе ўсё працягваюць вырашаць алігархі, а эліта наскрозь скарумпаваная. Якой Украіну сёння бачыце вы?
— Украіна сёння развіваецца. Найперш развіваецца грамадзянская супольнасць. Мы нарэшце пачалі ўсведамляць, што ўлада не каста і што яна не перадаецца ў спадчыну. Мы выбіраем людзей і даём ім працу — кіраваць пэўнымі працэсамі. Але дзеля таго, каб яны якасна працавалі, іх трэба кантраляваць. І ў нас гэта атрымліваецца. Мы таксама нарэшце пачалі сябе ідэнтыфікаваць як незалежную дзяржаву, у якой свая гісторыя, традыцыі і законы. Мы далі ўсім зразумець, што мы Украіна, а не Расія. Дэкамунізацыя прайшла паспяхова. Мы выкінулі тое, што нам не ўласціва. Алігархі як клас таксама выміраюць. На гэта патрэбен час. Я ўпэўнены, што мы дойдзем да таго, што ў нас будуць паспяховыя бізнесоўцы, а не алігархі, якія выкарыстоўваюць органы дзяржаўнай улады для ўзбагачэння. З эканамічнай сітуацыяй цяжэй, але намагаемся ўзяць мадэлі еўрапейскіх эканомік і пабудаваць рынкавую сістэму і вырвацца з рэгулятара, які быў калісьці накінуты савецкай уладай. Але на гэта патрэбен час, і мы гэта разумеем. Галоўнае, што грамадства пачало нарэшце разумець адказнасць за дзяржаву.
— Ва Украіне адбываюцца дэмакратычныя выбары і людзі самі выбіраюць сваіх прадстаўнікоў. Чаму тады кіроўная эліта так хутка страчвае падтрымку людзей і становіцца ненавіснай людзям?
— Грамадства выстаўляе крытычныя маркеры для кожнай улады. Вам ніхто не кажа, што ва Украіне не ўсе патрыёты сваёй краіны. Вам ніхто не кажа, што ўсе хочуць, каб дзяржава развівалася і перамагла ўсе праблемы. Ёсць людзі, якія пры дапамозе маніпуляцыі хочуць здабыць уладу. І часткова ім гэта ўдаецца. І людзі потым адпаведна ацэньваюць іх на выбарах. Я ўпэўнены, што большасць людзей, якія цяпер ва ўладзе, не трапяць у наступны парламент і не будуць міністрамі. Грамадства скажа ім, што яны не справіліся. Яны не проста страцяць уладу, іх пакараюць.
— Толькі для таго, каб атрымаць «бязвіз», Украіна правяла 144 рэформы. З буйных — рэформа паліцыі, медычная рэформа, рэформа сістэмы дзяржзаказаў, рыхтуецца падатковая. То бок дэпутаты працуюць. Што або хто тады замінае?
— Наш прэзідэнт — алігарх, карупцыянер, чалавек, які павінен адказваць перад законам. Такое ж і яго атачэнне. Але пад ціскам грамадства і вуліцы прымаюцца патрэбныя для дзяржавы рэчы. Перад наступнымі выбарамі наша задача — прыняць новае выбарчае заканадаўства. Я перакананы, што вуліца націсне і гэта прымуць. Улада — гэта служба, якая мае забяспечыць грамадзянам камфорт. Я не веру ў некаторыя рэформы, але я бачу і пазітыўныя рэчы. Гэта электронныя дэкларацыі, Нацыянальнае антыкарупцыйнае бюро, закон пра Антыкарупцыйны суд. Чыноўнікі-карупцыянеры, якія ўсё жыццё адкупляліся, цяпер стаяць перад правасуддзем. І хоць у нас яшчэ не ідэальная судовая сістэма і шмат што трэба мяняць, мы далі зразумець карупцыянерам, што ніхто з іх не пазбегне адказнасці.
— Вы вельмі радыкальны крытык прэзідэнта Пятра Парашэнкі. Якія вашыя асноўныя прэтэнзіі да яго і ўраду, што яны робяць не так?
— Пятро Аляксеевіч не ўвасабляе Майдан. Ён выкарыстаў ідэі Майдану, каб абдурыць грамадства і прыйсці да ўлады. Яму паверылі і далі пэўны крэдыт даверу, які ён вельмі хутка страціў. Маркерамі сталі вайна, развіццё дзяржавы, дабрабыт грамадзян і магчымасці іх развіцця. Ён нічога не выканаў. Але мы краіна, якая хоча вучыцца на сваіх памылках і цывілізавана развіваць і прымаць рашэнні праз выбары. Так, мы крытыкуем, ціснем, дэманструем, і ўлада тады хоць неяк выконвае свае абяцанні. Пятро Аляксеевіч павінен сядзіць у турме за свае злачынствы. Але мы разумеем, што ад рэвалюцыі трэба пераходзіць да эвалюцыі. Іх трэба адсунуць ад улады дэмакратычна, праз выбары, і з дапамогай дзяржаўных структур пакараць.
— Уладзімір, вы вядомы як часам даволі эмацыйны палітык. Генералу СБУ вы далі нагой па галаве, спрабавалі ўдарыць нагой начальніка Упраўлення дзяржаўнай аховы. Ці гэта добры прыклад дэпутата грамадзянам, як вырашаць канфлікты?
— Ёсць рэчы, якія датычаць мяне асабіста. Я ж не кажу, што гэта мае быць нормаю жыцця. Я гэтага не папулярызую і не кажу, што гвалт — гэта добра. Я ўсведамляю, што я раблю, на гэта ёсць свае прычыны. Але я гатовы адказваць перад законам за свае ўчынкі. Ёсць такія сітуацыі, калі ў абарону годнасці падключаюцца эмоцыі. Я не хаваюся за дэпутацкі мандат, і гатовы адказваць за ўсё. Калі я паказаў камусьці кепскі прыклад, то я за гэта прашу прабачэння. Але, акрамя эмацыйнасці, я раблю шмат канкрэтных рэчаў у Вярхоўнай Радзе.
— А чым са сваёй працы вы ганарыцеся?

— Я чалец камітэту барацьбы з карупцыяй. Я суаўтар закону аб Нацыянальным антыкарупцыйным бюро. Я з калегамі адстаяў пытанне электроннай дэкларацыі. Гэта дало адказ грамадству на пытанне, дзе скрадзеныя грошы. Я думаю, што і ў Беларусі былі шакаваныя статусам нашых чыноўнікаў. Раней усё гэта было закрыта. І гэта часткова мая заслуга. Працуе антыкарупцыйны суд. Я працую на карысць таго, каб ва Украіне былі справядлівыя правілы і каб яны не мяняліся дзесяцігоддзямі. Ніхто не казаў, што будзе лёгка. Але мы ідзём наперад. Недзе памыляемся, вучымся, але гэта рух. Я вам гарантую, што на наступных выбарах вы будзеце шакаваныя тым, якія высновы зрабіла грамадства.

«Усе, хто выступаў са зброяй супраць Украіны, будуць пакараныя»

Уладзімір Парасюк зрывае расійскі сцяг з консульства Расіі ў Львове
— Што Украіна мае рабіць з Крымам?
— Крым трэба вяртаць. Але цяперашняя ўлада гэтага не зробіць.
— Вы кажаце пра ўвядзенне войска і новую вайну?
— Ніхто не ведае, што будзе заўтра. Сітуацыя ў свеце мяняецца пастаянна. Карумпаваная расійская сістэма таксама будзе рассыпацца. Па іх моцна б’юць санкцыі і вычарпанне сваіх рэсурсаў. Калі Расія аслабне (а я думаю, што гэта будзе вельмі хутка), вернецца не толькі Крым, але і Беларусь выйдзе з-пад расійскага ўплыву. Сістэма агрэсіўных паводзінаў на міжнароднай арэне сябе вычэрпвае. Яна вельмі дарагая. А Расія не бяздонная бочка. Сама па сабе Расія наўрад ці дасць ход назад, але яна настолькі аслабне, што тады Украіна зможа вярнуць Крым. Гэта можна параўнаць са здабыццём незалежнасці Украінай і Беларуссю ў 1990-я гады. Калі СССР аслаб эканамічна і палітычна, мы здабылі незалежнасць. І такім жа чынам Крым можа вярнуцца назад. Цяпер інфармацыя перамяшчаецца імгненна, і гісторыя ідзе хутчэй. І гэта на нашу карысць. Я думаю, што ўжо ў недалёкай будучыні мы будзем размаўляць пра тое, як аднаўляць эканамічнае становішча ў Крыме.
— Ці магчыма мірным шляхам вярнуць украінскую ўладу на Данбасе?
— Частка нашага насельніцтва падыгрывае расійскім войскам. Але мы ваюем з Расіяй. Мірыцца там няма з кім, там вялізныя пустыя прасторы. Там вялізная колькасць расійскай арміі. Усе вайсковыя часткі ЛНР — ДНР у сакрэтных дакументах Расіі фігуруюць як дзейныя часткі расійскай арміі. Там няма ніякіх апалчэнцаў, ніякага супрацьстаяння. Так было і так ёсць, але такога не будзе, бо мы там пераможам. Мы павінны там праводзіць агрэсіўную палітыку ў дачыненні людзей, якія прыйшлі на нашу зямлю з вайной. Я б аднавіў ваенныя дзеянні на тэрыторыі Данецкай і Луганскай абласцей. Тым больш Расія кажа, што яе там няма. Ну, калі няма, тады мы будзем там наводзіць парадак. Гаварыць з людзьмі, якія там жывуць, можна толькі тады, калі мы вызвалім гэтыя землі. Тады будзе зразумелая сітуацыя. Калі яны будуць за цэласнасць Украіны, то мы дзвюма рукамі за тое, каб вы там жылі і кіравалі. А калі за аддзяленне, то вашае месца ў турме. Усе, хто выступаў са зброяй супраць Украіны, будуць пакараныя. Нават калі гэта будуць дзясяткі тысяч людзей. Яны павінны адказаць за тое, што яны зрабілі Украіне. А з тымі, хто паддаўся на прапаганду, але падтрымлівае цэласнасць Украіны, можна праводзіць дыялог. Людзі аказаліся закладнікамі, яны хочуць, каб усё як мага хутчэй скончылася і каб яны жылі ва Украіне.

«Калі будзе стаяць пытанне выбару, то Лукашэнка выбера Расію»

Уладзімір Парасюк у Вярхоўнай Радзе

— Падчас Майдану я бачыў не адно інтэрв'ю з яго ўдзельнікамі, якія выказвалі беларускім журналістам зайздрасць, што ва Украіне няма такога лідара, як Лукашэнка. Яго горача віталі на інаўгурацыі Парашэнкі. Ён нядаўна быў самым папулярным замежным палітыкам ва Украіне. Як вы ставіцеся да Лукашэнкі і ягонай палітыкі?
— Магчыма, у прыняцці некаторых рашэнняў ён незалежны, але ўвогуле ён глядзіць у бок Расіі. Шкада мне яго. Калісьці ён пачаў гандляваць беларускай незалежнасцю, і гэта кепска. Як чалавек, які хоча дабрабыту сваёй дзяржаве, я бачу шмат пазітыўных рэчаў. Кантроль эканамічных працэсаў. Такая жорсткасць патрэбна ў любой краіне, дзе б гэта ні было. Калі б Лукашэнка вырваўся з посткамуністычнага стылю прыняцця рашэнняў, усё гэтай ідэалогіі і савецкага погляду на гісторыю, калі б ён вярнуўся да беларускай гісторыі, ідэнтычнасці і пачаў адыходзіць ад Расіі, ён здабыў бы вялікую прыхільнасць сярод беларусаў. Пэўныя дэмакратычныя працэсы ў краіне пачалі б развівацца значна хутчэй. І мне шкада, што ён гэтага ўжо не зробіць. Занадта вялікі ўплыў і кантакт у яго з Расіяй. Але вырашайце ўсё самі.
— А для Вас Беларусь — гэта саюзніца Украіны ці саюзніца Расіі, якая сёння вораг Украіны?
— Я не ведаю, што адчуваюць беларусы. Але Лукашэнка паказвае, што максімальна хоча адысці ўбок ад усіх гэтых працэсаў, каб не пасварыцца з Украінай і каб не мець крытыкі з боку Расіі. Але калі будзе стаяць пытанне выбару, то ён ясна, што ён выбера Расію. Мы мусім жыць у такіх рэаліях. Але калі Расія аслабне і пачне рассыпацца, то Лукашэнка павінен скарыстацца гэтай магчымасцю і вырвацца ад Расіі.
— Два вашыя калегі, дэпутаты Вярхоўнай Рады Саўчанка і Ляшко, публічна калісьці выказваліся пра тэрытарыяльныя прэтэнзіі да Беларусі. Як вы ставіцеся да такіх заяў? Ці павінна Украіна дамагацца перагляду межаў з Беларуссю?
— Сябры, я хачу вам сказаць, што найноўшая гісторыя запусціла цывілізацыйныя працэсы і паставіла кропку ў пытанні тэрытарыяльных дачыненняў. Нам трэба рабіць правільныя крокі, каб знікалі межы для перамяшчэння людзей паміж нашымі краінамі і Еўропай. Гэта павінна рабіць без агрэсіі, маніпуляцыяў. Сучасная гісторыя паставіла кропку. Як ёсць, так і павінна быць. Калі мы пачнём зараз ізноў гаварыць пра межы, то гэта дасць імпульс да ланцуговай рэакцыі і маштабнай вайны. Мы ў выдатных адносінах з беларусамі, гэта вельмі дружалюбны да ўкраінцаў народ. Беларусы дапамагалі і дапамагаюць нам адстойваць нашу тэрытарыяльную цэласнасць. Мы павінны займацца не межамі тэрыторый, а тым, каб людзі на іх жылі добра, свабодна, каб яны маглі рэалізоўвацца і перамяшчацца без аніякіх праблемаў.
— Уладзімір, у Беларусі вас ведаюць як асобу, якая змяніла гісторыю Майдану ў 2014 годзе. Але разам з тым у Беларусі цяпер шмат людзей кажуць: не, нельга мяняць уладу праз Майдан, бо прыйдзе Расія, захопіць нашу зямлю і пачне вайну. Што б вы адказалі гэтым людзям?
— Калі б не было Майдану, то мы б ужо страцілі незалежнасць. Лукашэнка адрозніваецца ад Януковіча тым, што ідэнтыфікуе Беларусь як незалежную дзяржаву, хоць і пад уплывам Расіі. Януковіч быў чалавекам, які быў агентам Расіі. Яму далі заданне, што ты можаш займацца карупцыяй і красці, але твая галоўная задача — аслабіць Украіну. З аднаго боку, гэта трагічная гісторыя, але з другога, гэта найлепшае, што магло з намі здарыцца. Мы вырваліся з ланцугоў Расіі, хоць панеслі вялікія страты. Але мы свабодныя людзі, мы можам спакойна выказвацца, можам называць прэзідэнта карупцыянерам, можам свабодна ездзіць у Еўропу і вольна адчуваць сябе ва ўласнай дзяржаве. Мы самі выбіраем сваю ўладу. Мы выгналі расійскіх агентаў з органаў дзяржаўнай улады і нармальна развіваемся. Але калі расійскі грамадзянін хоча сумленна весці бізнес ва Украіне — калі ласка. Магчыма, у Беларусі Майдан кагосьці палохае, а нам ён даў пункт адліку, і мы пачалі рух наперад. Калі беларусам удасца гэты рух наперад пачаць без Майдану, то я буду за іх радавацца. Я не хачу казаць, што маюць рабіць беларусы. Магчыма, іх усё задавальняе. Пытацца ўва ўкраінца, што добра Беларусі, няправільна. Хопіць ужо таго, што Расія вечна лезе са сваімі парадамі. Вы беларусы, вырашайце самі. Жыве Беларусь!