Алег Мацкевіч: «Выбіраў паміж свабодай і турмой»
Праваабаронца з Барысава Алег Мацкевіч да апошняга моманту цягнуў з ад’ездам з Беларусі. Цяпер, ужо ў бяспецы, ён распавядае пра тое, што сталася крайняй кропкай для выбару на карысць свабоды.
Нягледзячы на дзясяткі і сотні тысяч беларусаў, якія з-за пераследу рэжыму Лукашэнкі вымушаныя былі пакінуць радзіму, у Беларусі і дагэтуль застаецца нямала людзей — патрыётаў, актывістаў, праваабаронцаў, якія, адчуваючы высокую рызыку рэпрэсій, а то і крымінальнага пераследу, да апошняга спрабуюць нешта пазітыўнае рабіць дома.
Зусім нядаўна сярод іх быў і праваабаронца-«вясновец» з Барысава Алег Мацкевіч. Чаму быў вымушаны з’ехаць і ён, праваабаронца распавёў, калі аказаўся ў бяспецы.
— Што паслужыла штуршком для прыняцця такога вельмі няпростага рашэння?
— Сапраўды, гэта быў такі крок адчаю, бо да апошняга моманту, як кажуць, я чапляўся зубамі за Беларусь, за свой горад Барысаў. У падсвядомасці гэтая думка сядзела даўно, разумеў, што рана ці позна давядзецца з'ехаць. Зыходзіў з таго, што сілавікі не пакідалі мяне ў спакоі, хаця «прэсавалі», можа, і не так жорстка, як некаторых іншых. Але за тры апошнія гады ў мяне дома адбылося тры брутальныя ператрусы, асабліва апошні, калі на працягу чатырох гадзін, без майго ўдзелу, бо я быў тады арыштаваны, перавярнулі ўсю кватэру, зламалі шмат рэчаў, спрабавалі нават выламаць замураваны ў сцяну сейф, у якім я наўмысна трымаў для такой сітуацыі некалькі пратэрмінаваных прэзерватываў, паламалі пры гэтым кавалак сцяны. Ведаў, што трэба будзе з’ехаць, але не думаў, што гэта здарыцца так хутка і імкліва. Я выбіраў паміж свабодай і турмой.
— А што сталася крайняй кропкай для выбару на карысць свабоды?
— Мае сябры восьмага лістапада паведамілі ў месенджары аб тым, што я ўключаны ў «экстрэмісцкае» фармаванне «ex-press.livе», і маё прозвішча было пазначана сярод людзей, якія нібыта маюць дачыненне да гэтага барысаўскага СМІ. Гэта было рашэнне КДБ Беларусі ад 24 кастрычніка.
За стварэнне і ўдзел у «экстрэмісцкім фармаванні» прадугледжваецца адказнасць паводле арт. 361-1 Крымінальнага кодэкса. Стварэнне экстрэмісцкага фармавання, а роўна фармавання, дзейнасць якога накіраваная на рэабілітацыю нацызму, альбо кіраўніцтва такім фармаваннем — караюцца абмежаваннем волі на тэрмін да пяці гадоў або пазбаўленнем волі на тэрмін ад трох да сямі гадоў.
Тады, літаральна праз паўгадзіны, я прыняў рашэнне з’язджаць з Беларусі. Ужо на наступны дзень, прымаючы меры асцярогі, выехаў, як кажуць, у невядомым кірунку.
Глядзіце таксама
— Якія пачуцці і хваляванні пры гэтым ты перажыў, ці адчуваў небяспеку?
— Не памылюся, калі скажу, што напэўна ва ўсіх, хто так спешна пакідае радзіму, аднолькавы душэўны стан. Гэта найперш — два дні абсалютнай ломкі. Бо калі ты ўсведамляеш, што неабходна зрабіць гэты крок, то ўсе твае душэўныя струны працівяцца такому рашэнню, робяць усё насупраць гэтаму. Калі збіраўся ў дарогу — часу было вельмі мала, таму выехаў з адным заплечнікам. У прынцыпе, гэта і зборамі не назавеш. Паколькі дома на той час не знаходзіўся, то частка самых неабходных рэчаў была ўжо са мной, а нешта здабыў з кватэры праз знаёмых, паколькі дахаты вяртацца было небяспечна. Узяў запасную бялізну, шкарпэткі, швэдар і гігіенічныя сродкі. Вось і ўсё.
— Як чалавек актыўны, ты маеш шмат знаёмых і сяброў, сам увесь час знаходзіўся ў Беларусі. Як адчуваюць сябе людзі там, што думаюць, ці мяняюцца іх светапогляды?
— Можна шмат распавядаць на гэтую тэму, але пра многае не раскажаш. Бо гэтыя словы будуць чытаць не толькі тыя, хто спачувае мне, хто блізкія па духу і грамадзянскай пазіцыі, але і іншыя, якіх можна назваць нашымі ворагамі… Таму скажу коратка: цяпер нармальнае жыццё нармальных людзей практычна цалкам сышло ў прыватнае жыццё, стала не такім публічным, як раней. У Беларусі застаецца вельмі шмат прыстойных людзей — і тут Лукашэнка са сваімі апрычнікамі, якія паставілі за мэту вынішчыць усё свядомае, выціснуць з краіны нармальных людзей, ніколі гэтай мэты не дасягнуць. Такіх людзей вельмі шмат. І гэтыя людзі знаходзяцца ў тым ліку там, дзе павінна быць апора рэжыму, але яе там няма. У вайсковым асяродку, у міліцыі, іншых сілавых структурах. Я гэта дакладна ведаю.
Так, цяпер трэба думаць пра сваю бяспеку, думаць, як і што можна казаць публічна і ўслых. Ну а мне можа проста не пашанцавала, так склаліся абставіны, што я вымушаны быў з’ехаць.
Глядзіце таксама
— У сацыяльных сетках, ды і ў СМІ таксама, раз-пораз узнікае сітуацыя, калі беларусы, якія пакінулі радзіму, і тыя, хто застаўся там, выказваюць адно аднаму нейкія крыўды, дыскутуюць пра тое, хто большы патрыёт, а хто здраднік. Што на гэты конт думалі ты і твае знаёмыя, і як лічыш зараз?
— Дзякуй Богу, што і я, і мае сябры не належаць да тых людзей, якія нейкім чынам маглі кпіць з тых, каторыя з’ехалі. Не было ў маім асяродку сярод з’ехалых раней такіх, хто цкаваў бы іншых. Для ўсіх адэкватных людзей, на маю думку, важна тое, што чалавек робіць, і тут ужо не важна, дзе.
— Як адчуваеш сябе ў новым, бяспечным месцы, якія планы і спадзяванні?
— Зараз я крыху прыходжу ў
сябе, паволі набываю душэўную раўнавагу, з якой быў выбіты апошнімі падзеямі
тыдзень таму. Зараз самае першае і неабходнае — гэта прыйсці ў сябе. Пачаў
займацца наладжваннем свайго побыту, і разумею, што гэта зойме пэўны час і запатрабуе пэўных высілкаў. Думаю, знайду ў сабе сілы, каб адаптавацца тут і працягваць
сваю праваабарончую справу. Камунікацыі засталіся, і тут лукашысты не змогуць
перашкодзіць камунікаваць і аказваць дапамогу тым, хто застаецца ў краіне.