Арцём Шрайбман аб новым дэкрэце Лукашэнкі: гэта крок у бок ўзмацнення сілавікоў

Палітолаг аналізуе жэкрэт у сваім тэлеграм-канале.

Дэкрэт мы, вядома, пакуль не бачылі, таму магчыма, што на выхадзе будзе чарговы пшык, таму што ў агучаным выглядзе дакумент відавочна супярэчыць артыкулу 89 канстытуцыі.
Але паколькі час у нас складаны, часам не да артыкулаў і не да канстытуцый, прапаную дзве версіі, навошта патрэбны гэты дэкрэт.
Першая — Лукашэнка паверыў у рызыку змовы з прыцягненнем прэм'ер-міністра. Гэтую версію ўжо выклаў Валерый Карбалевіч.
У гэтым выпадку ў дэкрэта даволі вузкая мэта, тая ж, што і ў сістэм ядзернага стрымлівання — а-ля «Перыметр» — калі камандаванне краіны забілі, ядзерныя ракеты самі вылятаюць куды трэба. Гэта працуе як страхоўка для самога камандавання краіны — навошта іх забіваць, калі табе потым прыляціць аўтаматычна.
У такой логіцы дэкрэт — страхоўка ад дрэннага прэм'ера. То бок, калі на другі пост у краіне прабраўся вораг і зладзіў пераварот або яго завербавалі ворагі, Савет бяспекі бярэ ўсё ў свае рукі і большасцю галасоў зносіць здрадніка нават нягледзячы на ​​тое, што ён фармальна старшыня. Прыемна, напэўна, гэтыя заявы было слухаць прэм'еру Галоўчанку. Адразу разумееш узровень даверу да цябе наймальніка.
Версія ледзь кульгае, таму што вельмі тупым будзе той прэм'ер, які пагодзіцца ўзначаліць змову, канкрэтна не дамовіўшыся з сілавікамі загадзя. А калі дамовіцца, то яму што Савет бяспекі, што ВНС, што Славянскі базар - усюды ён зможа кіраваць працэсам і страхоўка працаваць не будзе.
Аднак адкідаць цалкам я гэтую версію не стану, мы можам недаацэньваць тую інфабурбалку, у якой жывуць людзі наверсе. Можа, Лукашэнка і праўда паверыў у рызыку перавароту і знайшоў адзіны адказ на яго ў калектывізацыі кіравання ў выпадку «калі што».
Другая версія складаней, і гэта яе слабое месца — Лукашэнка не гуляе па-складанаму. Паколькі гэты дэкрэт не моцна ўпісваецца ў сённяшнюю канстытуцыю, ён можа цяпер быць прыняты ў «лайтовым» выглядзе, як даважка да законаў аб надзвычайным і ваенным становішчы, а ўжо цалкам яго задумку прапішуць у новай канстытуцыі.
У такім выпадку дэкрэт - толькі падрыхтоўчы этап да новай канфігурацыі рэжыму, і нас такім чынам прывучаюць да думкі, што Савет бяспекі становіцца новым цэнтрам сілы (адным з).
Калі дакладная гэтая версія, варта чакаць перадачы і іншых паўнамоцтваў у Савет бяспекі пры абнаўленні канстытуцыі. І гэта шлях да беларускага выдання казахстанскага сцэнара транзіту, пра што я выказаў здагадку  некалькі дзён таму ў твітэры (як дакладна заўважыў калега з Рэфлексіі і рэакцыі, я ўгадаў толькі кірунак думкі, а не сцэнар цалкам).
Лагічны наступны крок тады - падзел фігур прэзідэнта і кіраўніка Савета бяспекі, каб калектыўнае сілавое палітбюро на чале з, напрыклад, першым прэзідэнтам краіны, яго сынам або проста надзейным сілавікоў, стрымлівала спрыт другога прэзідэнта, калі той вырашыць разгуляцца.
У любым з тлумачэнняў, гэта крок у бок ўзмацнення сілавікоў. Ствараецца механізм «хунты ў чаканні».
Калі генералы змогуць дамовіцца паміж сабой і, як іх папярэднікі з ГКЧП 30 гадоў таму, заявіць, што прэзідэнт дрэнна сябе адчувае, лепшыя лекары лечаць яго на дачы, а па факце ён проста заблякаваны там, то яны атрымліваюць карт-бланш. Прэм'ер становіцца іх закладнікам у Радзе Бяспекі, дзе ў сілавікоў большасць галасоў.
Паколькі ўсе палітычныя ўзрушэнні і змены эпох ідуць не па плане таго, хто іх спрабуе кантраляваць, з падпісаннем дэкрэта мы станем на крок бліжэй да магчымай хунты. Прычым, як дакладна заўважыў адзін беларускі палітолаг, гэтая хунта прыйдзе да ўлады ў поўнай адпаведнасці з законам.