«Быццам Бог нас вёў». Кузнечыкі, якія калісьці пераскочылі плот у пасольстве, распавялі, як перайшлі мяжу праз лес

Віталь і Уладзіслаў Кузнечыкі, якія пераскочылі плот пасольстве Швецыі і амаль два гады жылі там, здолелі збегчы ў Латвію — праз багну і лес. На мяжы пералезлі праз плот. Усміхаюцца: не прывыкаць. «З сабой быў компас і «чысты» тэлефон, у які мы запампавалі навігатар», — сказалі яны

Аб тым, каб пакінуць амбасаду Швецыі, Віталь і Уладзіслаў Кузнечыкі задумваліся даўно. Іх сітуацыя перастала рухацца ў якую-небудзь бок. Шведскія ўлады адмовіліся прадастаўляць беларусам якой-небудзь статус. Далей у іх было два варыянты: альбо працягваць жыць у пасольстве невядома колькі, альбо рызыкнуць. Віцебчукі выбралі другое, піша «Салідарнасць».

Так каля трох гадзін дня 1 чэрвеня на пасольскай машыне бацьку і сына адвезлі на абследаванне ў суседні горад.

Кузнечыкі на абследаванне, вядома, не пайшлі. Далей на розных аўтобусах і электрычках дабраліся да Віцебскай вобласці. А ўжо адтуль — на мяжу. Дэталёвы маршрут сваіх уцёкаў яны не раскрываюць дзеля бяспекі.

Больш за паўгода два беларусы хаваюцца на тэрыторыі пасольства Швецыі. Што далей?

— Так, мы ехалі да мяжы ў грамадскім транспарце. Але пераапраналіся, — распавядае сын. — Я ў масцы быў. Бацька перад гэтым адгадаваў бараду.

— Я яшчэ і акуляры надзеў, у мяне ж дрэнны зрок, — уключаецца бацька і паказвае фота свайго пасведчання, якое часова выдалі латвійскія ўлады. Там ён і праўда з барадой — не пазнаць.

— Ведаеце, усё так складвалася, як быццам Бог нас вёў. Транспарт знаходзіўся: вось, да прыкладу, сядаем мы ў адзін з аўтобусаў па маршруце, а ён як раз ідзе менавіта да стаянкі таксі (хоць горад і невялікі, таксі магло і не быць). Там знаходзіцца кіроўца, які гатовы адвезці нас, — кажа Уладзіслаў. — А мы ўжо думалі, заначаваць дзе-небудзь, бо баяліся, што да світання не зможам перасекчы мяжу. Але вырашылі: раз ёсць таксі, трэба ехаць.

Яшчэ адзін шчаслівы момант быў, калі бацька і сын патрапілі ў памежную зону. Там павінны правяраць пашпарты, але пост, на якім гэта робяць, быў зачынены. Беларуска-латвійскую мяжу яны ўжо перасякалі ноччу. Ішлі наўпрост праз лес.

— Не заблукалі, таму што ў нас з сабой быў компас і «чысты» тэлефон, у які мы запампавалі навігатар, — тлумачыць Уладзіслаў.

На беларускай мяжы давялося пахвалявацца. Калі прайшлі памежную паласу, на гэта месца пад'ехаў аўтамабіль. Кузнечыкі яго бачылі здалёк.

— Як яны не заўважылі нашы сляды, не ведаю. Можа, з-за дажджу, можа, яшчэ нешта адбылося, — працягвае Віталь. — Мы не спыняліся, ішлі праз гушчар, праз буралом, балота. Добра, што не глыбокая вір была: правальваешся па калена. Такая забалочаная мясцовасць.

Плот на латвійскай мяжы беларусы пералазілі. Усміхаюцца: не прывыкаць.

— На латвійскім баку мы таксама не спыняліся і нават прабеглі нейкую адлегласць. У выніку дабраліся да буйной вёскі і ўжо там сустрэліся з памежнікамі, — успамінае Віталь. — Мы паказалі пашпарты, патлумачылі, што беларусы, што просім палітычны прытулак. І вы ведаеце, стаўленне было да нас вельмі добрае. Было нават дзіўна.

Па падліках Кузнечыкаў, на ўсе ўцёкі яны выдаткавалі менш за суткі. За гэты час прайшлі агулам каля 20 кіламетраў (па дзесяць з абодвух бакоў). Кажуць, што на такія хуткасці не разлічвалі: думалі, выезд з Беларусі зойме прыкладна тры дні.

Бацька і сын Кузнечыкі, якія больш за год жывуць у амбасадзе Швецыі, падалі скаргу ў Камітэт супраць катаванняў

— Аб сваім плане мы нікому не казалі. Ні родным, ні юрысту. Калі перасталі выходзіць на сувязь, родныя так захваляваліся, што пачалі нас шукаць і ўжо нават звярнуліся ў праваабарончы цэнтр «В*сна», — кажа Віталь. — Наш юрыст два дні паверыць не мог, што мы змаглі выбрацца. Казаў, што ў яго практыцы (а ён спецыялізуецца па падобных справах) такога не было ні разу. Родныя, вядома, вельмі рады, што мы тут. Вельмі ўжо хочам іх убачыць.

Дарэчы, літаральна паўтара месяца таму Уладзіслаў і Віталь даведаліся, што палітвязень фрылансер «Радыё Св*бода» Андрэй Кузнечык іх сваяк. Той самы, якому 8 чэрвеня суд вынес прысуд — шэсць гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму.

— Ён мой траюрадны брат, аказваецца. Самі нядаўна аб гэтым даведаліся, — не перастае здзіўляцца Віталь.

Зараз Кузнечыкі жывуць у лагеры для бежанцаў. Сітуацыя ў іх складаная: статусу ў Латвіі няма, як і працы. Кажуць, патрэбна дапамога, таму і прыйшлі на сустрэчу з Ціханоўскай у латвійскай сталіцы і дыяспарай, каб паспрабаваць даведацца, куды і да каго звяртацца.

— Са здароўем у нас пакуль нядрэнна. Але трэба праходзіць абследавання. А яны тут дарагія. У нас жа ні працы, ні страхоўкі, нічога. Толькі тая дапамога, якую бежанцам выдаюць, — тлумачыць Уладзіслаў. — Але нічога, мы з гэтым справімся. Галоўнае, што на свабодзе.