«Падобна на цырк, толькі не трэба плаціць за квіткі». Што кажуць студэнты пра размовы з прапагандыстамі

З пачатку лютага ўлады запусцілі асобную «выхаваўча-адукацыйную» праграму для студэнтаў — «заліковую размову». У ёй чыноўнікі і прапагандысты распавядаюць навучэнцам, як «насамрэч» ідуць справы ў свеце. Апошнія месяцы яны актыўна наведваюць ВНУ. Студэнты, якія пабывалі на падобных сустрэчах, распавялі «Л*стэрку», як яны праходзяць.

«У канцы разыгрывалі шмоткі з крамы «Пул першага»

У БДУ «заліковая размова» з праўладным ідэолагам Вадзімам Гігіным адбылася 15 лютага. Як распавядае студэнт ВНУ Андрэй (імя зменена), на гэту сустрэчу кіраўніцтва патрабавала 5-7 чалавек ад кожнай групы. Іх выбіралі самі студэнты.

— Дзеля гэтай сустрэчы нас адпусцілі за 20 хвілін да канца лекцыі, і мы прыйшлі ў спецыяльна выдзеленую «паточку» (лекцыйная аўдыторыя для ўсяго патоку). Селі на свае месцы. Хвілін праз 15 прыйшоў Гігін і яшчэ пара людзей, і пачалася размова пра тое, «навошта ж мы тут усе сёння сабраліся», — распавядае Андрэй. — Яны сказалі, маўляў, «заліковая размова» — гэта спецыяльная дыялогавая пляцоўка, «таму што мы хочам пачуць меркаванне моладзі, чым яна жыве і якія пытанні яе цікавяць, свежы погляд у палітыцы».

— Пасля пераключыліся на тое, як жа выдатна, што ёсць студэнты, якія ходзяць на такія мерапрыемствы, — працягнуў наш суразмоўца. — Таму што ў 2020 годзе былі пратэсты, і тады «не знайшлося вялікай колькасці студэнтаў, якія прымалі ў іх удзел», і наогул «пратэсты былі досыць нешматлікімі і разлічанымі на вузкую праслойку насельніцтва, буржуйчыкаў». Гэта значыць, з іх слоў, пратэст быў «вельмі сумнеўны». Здавалася б, мірны, але «не мог быць такім», бо «ўсякія жудасныя асобы», якія цяпер з'ехалі ў Польшчу, «рыхтавалі іншых асоб, і яны павінны былі зладзіць правакацыі і зрабіць з мірнага пратэсту не мірны».

Андрэй успамінае, што далей Гігін заявіў: гэтыя самыя людзі сядзяць за мяжой і «рыхтуюць тэрарыстычныя ячэйкі, збіраюць вакол сябе небяспечных крымінальных элементаў, закупляюцца зброяй і фінансуюць стварэнне баявых тэрарыстычных груп, якія павінны будуць пранікнуць на тэрыторыю Беларусі, каб зноў разгайдаць сітуацыю». Паводле слоў прапагандыста, усім гэтым нібыта займаецца Кабінет Святланы Ціханоўскай. Але ў той жа час, успамінае Андрэй, Гігін сцвярджаў, што Кабінет займаецца «распілам заходніх грантаў».

Лукашэнка будзе забіраць стыпендыі ў таленавітых маладзёнаў, якія яго не падтрымліваюць

— Толькі цікава, калі гранты распілоўваюцца, то як тады фарміруюцца баявыя групы? — задае рытарычнае пытанне суразмоўца. — А яшчэ сказалі, што насамрэч усе яны «хочуць зладзіць тут Майдан, як ва Украіне, толькі яшчэ горш, яшчэ больш крывавы». І што ў выніку Майдана да ўлады прыйшоў «неанацысцкі кашмарны рэжым», які восем гадоў «толькі і рабіў, што займаўся генацыдам мірнага насельніцтва на Данбасе, спецыяльна абстрэльваў жылыя аб'екты і кварталы».

І наогул яны дрэнныя, таму 24 лютага 2022 года Расія «пачала спецыяльную ваенную аперацыю па дэнацыфікацыі Украіны», таму што «восем гадоў народ Данбаса пакутаваў, і нарэшце яму прыйшлі на дапамогу». Расія «гераічна вызваляе» кагосьці ад украінцаў.

Яшчэ было сказана, што ва Украіне таксама знаходзяцца «вельмі сумнеўныя» беларусы «ў так званым палку» імя Каліноўскага, які насамрэч «не беларускі дзеяч, а польскі». Нават зрабілі акцэнт на тым, што Каліноўскі быў палякам. І людзі ў гэтым палку, калі скончыцца вайна ва Украіне, «пойдуць у Беларусь і будуць тут ладзіць жудасную рэвалюцыю, усё ў крыві затапляць». Вось у такім ключы ўсё было.

— Акрамя таго, падчас размовы закранулі і гісторыю. Асноўны пасыл, які спрабавалі данесці студэнтам: да акупацыі беларускіх тэрыторый Расійскай імперыяй у канцы 18 стагоддзя нашым продкам жылося дрэнна, вось пасля падзелаў Рэчы Паспалітай нам стала «вельмі добра і выдатна жыць». Таму што ў той жа Рэчы Паспалітай быў сапраўдны «этнацыд беларусаў», якіх «прыніжалі на ўсіх узроўнях», культуру знішчалі, паланізавалі. Але потым усё стала выдатна, — пераказвае размову Андрэй.

 — Гэтая гутарка доўжылася гадзіны чатыры. У канцы быў інтэрактыў: задавалі пытанні на гістарычную тэму, і тым, хто адказваў першы і больш правільна, выдавалі шмоткі з крамы «Пул першага», — працягвае суразмоўца. — Разыгрывалі кепку, майку і каляндар, хлопцы прызы нібыта ацанілі. Не магу сказаць, што я б моцна ўзрадаваўся такому, але, магчыма, я не знаток. Астатнім, каму не хапіла шмотак, да стыпендыі дадалі 20 рублёў. А пасля ўсяго гэтага можна было сфатаграфавацца з Вадзімам Францавічам.

Андрэй кажа, што яго група паставілася да таго, што адбываецца, з іроніяй, але не выключае, што хтосьці ўспрыняў апавяданні пра нацыстаў сур'ёзна. Пытанні з залы, успамінае малады чалавек, былі, але яны не аспрэчвалі словы Гігіна.

— У прынцыпе, мне спадабалася: падобна на паход у цырк, толькі не трэба плаціць за квіткі, — жартаўліва рэзюмуе ён.

«Захад праз беларусаў хацеў зрынуць тут усё і зрынуць Беларусь у хаос»

У БрДУ імя Пушкіна «заліковая размова» адбылася 16 сакавіка, а галоўным выступоўцам быў намеснік кіраўніка Адміністрацыі Лукашэнкі Ігар Луцкі. Суразмоўніца «Л*стэрка», студэнтка ВНУ Лізавета (імя зменена) распавядае, што гэта не першая сустрэча навучэнцаў БрДУ з прадстаўнікамі ўлады. Напрыклад, у верасні 2022-га да іх прыязджаў старшы памочнік пракурора Брэста Фёдар Ляшок. Удзел у падобных мерапрыемствах, удакладняе яна, «добраахвотна-прымусовы»: ставяць перад фактам, што трэба ісці, і ўсё.

— Кожную сустрэчу актывістам раздаюць папярэдне падрыхтаваныя пытанні, рассаджваюць іх па розных канцах залы, каб стварыць ілюзію жывога дыялогу. Бяруць людзей з розных курсаў і факультэтаў, — распавядае дзяўчына. — Трэба прызнаць, што прамоўца з Луцкага нядрэнны, але як чалавек, які сам думае, я так і не змагла ўспрыняць нічога з таго, што ён казаў. Гэта ўсё было падобна на нейкі цырк. Аказалася, што Захад нас ненавідзіць. А калі больш канкрэтна, то мы, беларусы, разам з Расіяй вялікія малайцы, што адкрылі Беларускую АЭС. А вось краіны Балтыі хочуць нашай дэградацыі і за нацыю нас не лічаць, таму гэтую АЭС хочуць закрыць. Тут прама працытую: «Вы думаеце, дарма наш прэзідэнт іх гнідамі назваў? А ён усё правільна сказаў».

Не абышлося на сустрэчы і без згадак Украіны. Суразмоўца прыводзіць словы Луцкага пра тое, што «ўкраінцы былі нам як браты, але прагнуліся пад Захад, і цяпер украінскія нацыяналісты ўсіх нас хочуць знішчыць».

— А мы «проста міру хочам» і бла-бла-бла. А яшчэ ўкраінцы (вось жах!) выступаюць супраць «спецыяльнай ваеннай аперацыі» і цэлыя мінныя палі робяць. Але нічога страшнага, бо Расія «ўжо вызваляе гарады», — пераказвае Лізавета словы чыноўніка. — Потым гаворка зайшла пра тое, як лёгка замбіраваць нас, маладых, і што праз сацсеткі і тэлеграм прасцей за ўсё нас «завербаваць для ўдзелу ў незаконных акцыях», як было ў 2020 годзе. І наогул Захад праз беларусаў «хацеў зрынуць тут усё і зрынуць Беларусь у хаос», таму што мы — малайцы, якія вельмі развіваюцца. Вунь «наш прэзідэнт аж у Зімбабвэ ездзіць», а Кітай дык увогуле — «лепшы наш саюзнік і памочнік, а гэта, на секундачку, сусветная дзяржава». Яшчэ параілі нам падпісацца ў тэлеграме на праўладныя каналы, каб мы не вяліся на фэйкі. Прамая цытата: «Вось паслухайце Грышу Азаронка — добры хлопец».

Заяўленай тэмай размовы, дадае студэнтка, наогул быў «Генацыд беларускага народа ў гады Другой сусветнай вайны». Але ад гэтай тэмы адышлі, і ў выніку аўдыторыі распавядалі, як «украінцы і нашы, беларусы, у спецатрадах спальвалі вёскі, але ўкраінцы і Захад цяпер не хочуць выдаваць гэтых пакінутых ваенных злачынцаў».

Насуперак Качанавай. Улады «ўключылі заднюю» ў пытанні размеркавання студэнтаў-платнікаў

— Яшчэ аказалася, што мы паспяхова абыходзім санкцыі, яны нам «не перашкода», нават з імі класна жывём. І ў канцы нам нагадалі пра артыкулы за экстрэмізм і адпусцілі, — кажа суразмоўца. — Усё гэта было замест пар, доўжылася блізу дзвюх гадзін. На выступленне Луцкага асабліва не рэагавалі, я думаю, што ў студэнтаў няма магчымасці неяк выказвацца. Затое кіраўніцтва ўніверсітэта арала на ўсіх, хто быў у белых майках, напрыклад, бо гэта не дзелавы стыль адзення.

Напрыканцы Лізавета распавядае: нядаўна актывістаў факультэта сабралі за круглым сталом і далі запоўніць апытальнік наконт таго, ці ўсё іх задавальняе ў вучобе, ва ўніверсітэце, ва ўладзе, ці давяраюць хлопцы вынікам выбараў, ці трэба ўводзіць новаўвядзенні.

— Адказы нам прадыктавалі і сказалі не самавольнічаць, — апісвае дзяўчына працэс запаўнення анкет. — Там яшчэ было пытанне аб тым, адкуль мы чэрпаем інфармацыю (дзяржСМІ, не дзяржСМІ і г.д.). Хтосьці згадаў, што чытае «Л*юстэрка», дык яны спачатку спыталі, што гэта, а потым сказалі «вылазіць», каб не было праблем.