Літва закрые, Польшча адкрые? Ці апусціцца на Беларусь «жалезная заслона»

Партал «Наше мнение» акцэнтуе ўвагу на тым, што ў той час як Літва ўсё больш паварочваецца спінай да Беларусі, Польшча, відаць, гатова зноў глядзець нам у твар.

Літоўскія ўлады сур’ёзна заклапочаны ростам беларускай дыяспары ў Літве, асацыюючы з ёй выведвальныя, ідэалагічныя і эканамічныя рызыкі. Таму Вільня робіць захады, каб абмежаваць паток беларускіх мігрантаў з дапамогай закрыцця дадатковых памежных пунктаў пропуску. Пакуль Вільня выбудоўвае вакол Беларусі «жалезную заслону», Варшава рыхтуецца яе прыадкрыць, разглядаючы магчымасць аднаўлення чыгуначных пасажырскіх зносін з Беларуссю.

Камісія па нацыянальнай бяспецы Літвы разгледзела розныя прапановы па зніжэнні памежных рызык, у тым ліку звязаных з абыходам санкцый і актывізацыяй беларускіх спецслужбаў. Акрамя закрыцця кантрольна-прапускных пунктаў (КПП) «Лаворышкес» і «Райгардас» камісія таксама рэкамендавала спыніць высадку і пасадку пасажыраў на чыгуначным КПП на памежнай станцыі «Кяна» і скараціць колькасць дазволаў, якія выдаюцца беларускім і літоўскім пасажырскім перавозчыкам. З беларускага боку знаходзяцца пункты «Катлоўка» і «Прывалка».

Кіраўнік Нацыянальнага цэнтра крызіснага ўпраўлення Вілмантас Віткаўскас адзначыў, што апошнім часам паток беларускіх грамадзян вырас у 1,5 разы. Пры гэтым патрабуецца «аптымізацыя працэсу кіравання гэтымі патокамі, канцэнтрацыя тэхнічных сродкаў і яшчэ больш дэталёвы надгляд людзей, транспартных сродкаў і тавараў».

«Паміж Сцылай і Харыбдай». Ці пойдзе Літва на пагаршэнне адносінаў з беларусамі?

Міністарка ўнутраных спраў Літвы Агне Білатайце падтрымлівае закрыццё гэтых двух КПП. Тым больш што яна яшчэ летась выступала за гэтае рашэнне на фоне прысутнасці ў Беларусі ПВК «Вагнер».

Урад Літвы таксама нядаўна зацвердзіў прапанову МЗС аб падаўжэнні дзеяння закона аб абмежаваннях для грамадзян Беларусі і Расіі яшчэ на год. Адначасова плануецца дапоўніць яго палажэннем аб правядзенні дадатковай ацэнкі і праверкі грамадзян Беларусі, якія прыязджаюць у Літву па шэнгенскіх візах. Цяпер такія праверкі праводзяцца ў дачыненні да расіян. Фінляндыя таксама збіраецца падоўжыць закрыццё пунктаў пропуску на мяжы з Расіяй. Гэта звязана з рызыкамі павелічэння патоку мігрантаў. Раней патрапіць у Еўрасаюз праз Фінляндыю імкнуліся мігранты, якія да гэтага беспаспяхова спрабавалі перайсці мяжу ў Беларусі.

У сваю чаргу, лідарка беларускіх дэмакратычных сіл Святлана Ціханоўская заклікае літоўскія ўлады не будаваць «жалезную заслону». Аднак прэзідэнт Літвы Гітанас Наўседа заклікаў змірыцца з новай рэальнасцю. Ён лічыць, што «жалезная заслона» паміж Захадам і Усходам ужо апусцілася.

Літоўскія спецслужбы і чыноўнікі тлумачаць уведзеныя абмежаванні супраць беларусаў беспрэцэдэнтнай актыўнасцю КДБ, якое актыўна прыцягвае праз сацыяльныя сеткі прадстаўнікоў беларускай апазіцыі і бізнесу. Паводле звестак літоўскай міграцыйнай службы, за 2023 год колькасць беларусаў, якія прыехалі ў Літву, павялічылася да 60 тысяч чалавек. Літоўскія ўлады асцерагаюцца, што пры такой тэндэнцыі ў 2025 годзе іх будзе каля 100 тысяч. Такая сітуацыя з’яўляецца «чырвонай лініяй», пасля якой актуалізуюцца пагрозы выведвальнага характару, а таксама рызыкі, звязаныя з патрабаваннямі большага ўдзелу ў палітычных працэсах і распаўсюджваннем ідэалогіі «літвінізму», чаго Вільня не можа дапусціць. У зону рызыкі літоўскія ўлады таксама адносяць і шматлікую дыяспару расійцаў, якая складае 22 тысячы чалавек.

Святлана Ціханоўская: Ад закрыцця межаў выйграюць толькі Лукашэнка і Пуцін

Пакуль літоўскія ўлады працуюць над тым, як яшчэ больш ускладніць жыццё беларускім мігрантам, у Польшчы разглядаюць магчымасць аднавіць пасажырскія чыгуначныя зносіны з Беларуссю. У студзені 2024 года ў Польшчы стварылі міжведамасную групу па пытаннях міграцыі. Яна павінна распрацаваць новую стратэгію ўрада па рэагаванні на міграцыйныя працэсы. Сярод задач групы — распрацоўка змен у заканадаўстве, у тым ліку магчымая папраўка да рэгламенту, які блакіраваў чыгуначную перавозку пасажыраў на польска-беларускіх пунктах пропуску. Магчыма, што з Гродна ў Беласток і з Брэста ў Цярэспаль зноў можна будзе даехаць цягніком.

Да 2020 года на беларуска-польскай мяжы працавалі два чыгуначныя пункты пропуску: «Брэст — Цярэспаль» у Брэсцкай вобласці і «Брузгі — Кузніца» ў Гродзенскай. Нягледзячы на тое, што пасажырскі рух спынены з 2020 года, грузаперавозкі паміж Беларуссю і Польшчай працягваюцца і цяпер. Пасажырскія цягнікі таксама не ездзяць з Польшчы ў Калінінградскую вобласць Расіі. Дабрацца з Беларусі ў Польшчу сёння можна толькі на машыне ці аўтобусе. Адзіны адкрыты памежны пераход — «Брэст — Цярэспаль». Пункт пропуску «Брузгі — Кузніца» быў закрыты ў 2021 годзе з-за міграцыйнага крызісу на польска-беларускай мяжы, а пункт пропуску «Бераставіца — Баброўнікі» — у 2023 годзе ў адказ на прысуд журналісту Анджэю Пачобуту.

Андрэй Пачобут — па-ранейшаму ў ізаляцыі і без лекаў

Нагадваем, што Пачобута абмежавалі ў перапісцы і атрыманні перадач і што палітвязень, нягледзячы на цяжкі стан здароўя, не атрымлівае лекаў.

Да вызвалення Анджэя Пачобута заклікалі Сейм і Сенат Польшчы, Еўрапейскі парламент і інстытуты Еўрапейскага саюза. Дамагаецца гэтага і Міністэрства замежных спраў Польшчы. Польскі ўрад нібыта гатовы пайсці на саступкі ў пытанні адкрыцця мяжы ў абмен на вызваленне журналіста.