Рэдактарка TUT.BY Марына Золатава адзначае трэці дзень народзінаў за кратамі

Марына Золатава стала першым галоўным рэдактарам TUT.BY у 2004 годзе і заставалася на гэтай пасадзе да прымусовай яго ліквідацыі ў 2021-м, на той момант ужо самага папулярнага медыярэсурсу краіны. 12 год пазбаўлення волі — такі прысуд вынес сёлета 17 сакавіка Мінскі гарадскі суд Марыне Золатавай і гендырэктарцы TUT.BY Людміле Чэкінай.

Да дня народзінаў Марыны Золатавай і ў падтрымку ўсіх палітзняволеных журналістаў міжнародная праваабарончая арганізацыя «Рэпарцёры без меж» правяла адмысловую кампанію «Паштоўкі для Марыны», якая доўжыцца з 6 верасня па 6 лістапада ўключна. Для ўдзелу ў акцыі салідарнасці трэба напісаць словы падтрымкі на электронны адрас postcardsformaryna@rsf.org. У дзень народзінаў Марыны «Рэпарцёры без меж» перададуць гэтыя пасланні ў амбасады Беларусі ў некалькіх краінах.

«Ці вырашыла з ліквідацыяй TUT.BY і іншых незалежных медыя дзяржава хоць адну праблему?»

Напярэдадні прысуду Марына Золатава напісала ліст сябрам. Яны вырашылі, што словы Марыны — гэта зварот да ўсіх беларусаў, і перадалі гэтае пасланне ў рэдакцыю «Зеркало», медыя, якое паўстала за мяжой сіламі супрацоўнікаў ліквідаванага TUT.BY.

«Ні я, ні мае калегі не здзяйснялі злачынстваў, у якіх нас абвінавачваюць. Адзінае наша «злачынства» заключаецца ў тым, што мы сумленна расказвалі пра падзеі, што адбываюцца ў краіне. І менавіта дзякуючы нашай сумленнай і аб’ектыўнай пазіцыі нам удалося заваяваць давер трохмільённай аўдыторыі і стаць самым папулярным анлайн-медыя ў краіне, — напісала Марына Золатава наконт судовага працэсу. — Мы ніколі нікога не заклікалі да якіх-кольвек супрацьпраўных дзеянняў, не сеялі варожасць, паважалі розныя меркаванні. Чалавечае жыццё было абвешчана галоўнай каштоўнасцю рэдакцыі TUT.BY, і мы заўсёды пра гэта памяталі».

«TUT.BY не быў ні экстрэмісцкім рэсурсам, ні экстрэмісцкай арганізацыяй. Мы расказвалі пра падзеі, якія адбываліся ў краіне, тлумачылі незразумелае, дапамагалі карыстальнікам вырашыць іх праблемы. Не раз па дапамогу людзей, сведак і відавочцаў злачынстваў і здарэнняў да нас звярталіся праваахоўныя органы, — дэкларуе Марына маніфест партала. — Мы расказвалі гісторыі, якія матывуюць — пра моцных, захопленых і таленавітых людзей, адкрывалі цікавыя месцы ў Беларусі, пісалі пра яе гісторыю. Дзякуючы нашай публікацыі праз доўгія гады расстання ўжо дарослая дачка адшукала сваіх бацькоў, а пасажырка, якая выжыла пасля крушэння самалёта пад Мінскам, сустрэлася са сваімі ратавальнікамі. Я магла б успомніць шмат цудоўных гісторый, як TUT.BY камусьці дапамог ці здзейсніў маленькі цуд. Ведаю, што многім беларусам ёсць за што сказаць TUT.BY дзякуй».

Нядобрая іронія лёсу — на «Валадарцы» (СІЗА №1 у Мінску) у часы Другой сусветнай у зняволенні трымалі доктарку Алену Нікалаеву. Гэта прабабуля Марыны Золатавай.

Марына піша ў лісце напярэдадні суда: «Я ўжо 22 месяцы знаходжуся ў СІЗА. За гэты час у маёй мамы памёр муж. Дачка скончыла ліцэй, паступіла ў Акадэмію мастацтваў і моцна змяніла сваё жыццё. Сын вырас на 10 сантыметраў. Вельмі складана так доўга знаходзіцца ўдалечыні ад родных. Але вось што дадае мне сіл. Шмат гадоў таму падчас акупацыі мая прабабуля правяла некалькі месяцаў на Валадарцы, а потым — два гады ў палоне. Калі яна вярнулася да дачок, гэта быў самы шчаслівы дзень у іх жыцці. І я веру, што ў маім жыцці таксама надыдзе такі дзень».

Марына Золатава: Мы больш ніколі і ні за што не пагодзімся быць рабамі

Ад паштовага сэрвісу да самага папулярнага медыяпартала

TUT.BY ствараўся ў 2000 годзе праграмістам, а потым і бізнесменам Юрыем Зісерам як беларускі Yahoo — бясплатны паштовы сэрвіс плюс блок інфармацыі кшталту прагнозу надвор'я, курсаў валют, коштаў на паліва і г. д. З навінаў — перадрукоўкі інфармацыйных агенцтваў.

У 2004 годзе на сайт прыйшла галоўным рэдактарам Марына Золатава. Яна скончыла факультэт балгарскай філалогіі БДУ, аспірантуру Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі, папрацавала ў інфармагенцтве БелаПАН. Спачатку на навінах TUT.BY, можна сказаць, працавала адна, але пазней у партала з'явіліся і свае журналісты, вельмі хутка ён стаў сур'ёзным гульцом на беларускім медыяполі.

Вось лічбы на момант апошняй татальнай атакі беларускіх улад на TUT.BY. У красавіку 2021 года партал ахопліваў 63% беларускай аўдыторыі інтэрнэта. Штодня кожны трэці беларус/ка наведваў TUT.BY.

Дачка галоўнага рэдактара Tut.by Марыны Золатавай: «Я вельмі шчаслівая быць дачкой такога крутога чалавека!»

Ад «справы БелТА» да «справы TUT.BY»

7 жніўня 2018 года Марына Золатава была затрымана разам з больш чым дзясяткам журналістаў, якіх падазравалі ў праглядзе стужкі дзяржаўнага інфармагенцтва БелТА па закрытай платнай падпісцы. Двое сутак яна правяла ў ізалятары часовага ўтрымання на Акрэсціна. Журналістаў і рэдакцыі СМІ падтрымалі Еўрасаюз, Савет Еўропы, ЗША, а таксама міжнародныя праваабарончыя арганізацыі.

Марына Золатава стала адзінай з 15 журналістаў і рэдактараў некалькіх СМІ, якія праходзілі па справе, у дачыненні да каго следства не спыніла крымінальны пераслед.

Усё па «справе БелТА» можна пачытаць тут, мы ж сёння прывядзём цытату з апошняга слова Марыны Золатавай на судзе па той справе: «Гэты працэс адбіўся не столькі на рэпутацыі TUT.BY, колькі на рэпутацыі ўсіх яго ўдзельнікаў, уключна з рэпутацыяй дзяржаўных СМІ. А Беларусь зноў з’явілася ў загалоўках замежных медыя як дзяржава, дзе падаўляецца свабода слова. Медыясупольнасць унутры краіны аказалася расколатай, паміж дзяржаўнымі і недзяржаўнымі СМІ вырасла сцяна. Гэта сведчыць пра тое, што той, хто прыдумаў гэты працэс, не вельмі сабе ўяўляў магчымыя наступствы».

18 траўня 2021 года ў памяшканні TUT.BY уварваліся сілавікі. Марыну Золатаву разам з іншымі супрацоўнікамі партала арыштавалі нібыта за «саўдзел у нясплаце падаткаў». Праз тыдзень дзевяць арганізацый, у тым ліку праваабарончы цэнтр «Вясна» і Беларуская асацыяцыя журналістаў, выступілі з сумеснай заявай і прызналі яе палітычнай зняволенай.

Справу TUT.BY 9 студзеня 2023 года пачаў разглядаць Мінскі гарадскі суд, працэс адбываўся ў закрытым рэжыме і доўжыўся амаль два месяцы, агулам адбылося 37 судовых пасяджэнняў.

17 сакавіка 2023 года суддзя Валянціна Зянкевіч вынесла жахлівыя выракі — па 12 гадоў пазбаўлення волі Марыне Золатавай і Людміле Чэкінай. Па справе таксама праходзілі супрацоўніцы партала Вольга Лойка, Алена Талкачова і Кацярына Ткачэнка, але на судзе іх не было, бо яны змаглі пакінуць краіну.

«Справа TUT.BY» і бездапаможнасць улады

У чым абвінавацілі Марыну Золатаву

• ч.2 арт. 243 Крымінальнага кодэкса («Ухіленне ад выплаты сум падаткаў, збораў у асабліва буйным памеры»);
• ч.3 арт. 130 КК («Распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай альбо іншай сацыяльнай варожасці па прыкмеце расавай, нацыянальнай, рэлігійнай, моўнай ці іншай сацыяльнай прыналежнасці, якое ўчынена групай асоб або пацягнула цяжкія наступствы»);
• ч.3 арт. 361 КК («Заклікі да дзеянняў, скіраваных на нанясенне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь, учыненыя з выкарыстаннем сродкаў масавай інфармацыі або глабальнай камп'ютарнай сеткі Інтэрнэт»).

«Мы свой выбар зрабілі, калі вырашылі жыць менавіта ў гэтай краіне. Мы свой выбар зрабілі, калі вырашылі менавіта ў гэтай краіне займацца журналістыкай і займацца менавіта так, як мы ёй займаемся — праўдзіва расказваць пра тое, што адбываецца», — сказала Марына Золатава ў інтэрв'ю «Deutsche Welle» незадоўга да свайго затрымання.

Пасля прысуду Надзея Кішкурна, дачка Марыны, зазначыла: «Мая матуля вельмі моцная, нягледзячы ні на якія жудасныя лічбы прысуду і абсурдныя абвінавачанні, якія ліюцца з тэлеэкрана. Матуля мая не зламаецца — яна ў нас нязломная і вельмі-вельмі пазітыўная. Атрымліваецца заўсёды, што не ты яе падтрымліваеш у лістах, а яна цябе. Хтосьці за надуманую справу TUT.BY, магчыма, атрымае зорачку на пагоны. Як яны з гэтым будуць жыць?»

Марына Золатава мае прэстыжныя журналісцкія прэміі:

• «Чалавек года» па версіі «Нашай Нівы» (2018 год),
• Прэмія «Гонар журналістыкі» імя Алеся Ліпая (2019 год),
• «Reporter: innen-Preis 2021» ад Форуму рэпарцёраў Германіі.

Напісаць Марыне Золатавай можна па адрасе: ПК №4, 246035, Гомель, вул. Антошкіна, 3. Золатавай Марыне Васільеўне

Паводле БАЖ