Беларуськалій: пастаўкі ўсё ж ідуць, але ёсць праблемы з абсталяваннем
Як стала вядома «Н*шай Н*ве», даўні партнёр «Беларуськалія», нямецкая кампанія Eickhoff, не выконвае працы па гарантыйным абслугоўванні горна-тэхнічнага абсталявання. Згорнутая дзейнасць прадстаўніцтва замежнага прадпрыемства.
Былы працаўнік «Беларуськалія» і сябра незалежнага прафсаюза гарнякоў расказаў, што «АйкхофБел» згарнуў дзейнасць са снежня 2021 года, пасля таго як набылі моц амерыканскія санкцыі супраць «Беларуськалія» і Беларускай калійнай кампаніі. Паводле яго крыніцаў на прадпрыемстве, Eickhoff больш не супрацоўнічае з «Беларуськаліем».
Юрыдычна беларускае прадстаўніцтва Eickhoff застаецца дзейным. Зарэгістраванае яно было ў 2008 годзе. На сайце Eickhoff у раздзеле аб міжнародным супрацоўніцтве кампаніі не пазначана, што яе офіс існуе ў Беларусі.
Eickhoff і беларускі пратэст 2020 года
Сямейная кампанія Eickhoff вырабляе абсталяванне для горназдабыўной вытворчасці. Галаўны офіс месціцца ў Бохуме. Кампанія мае прадстаўніцтвы ў Польшчы, Аўстраліі, Паўднёвай Афрыцы, Кітаі і ў самой Германіі. Да вайны 2022-га былі два прадстаўніцтвы ў Расіі — у Маскве і Кемераўскай вобласці. Цяпер яны на сайце кампаніі не згадваюцца, але ў раздзеле «абслугоўванне» на карце пазначаныя, гэтак жа, як і Беларусь.
У 2020 годзе Eickhoff праігнаравала заклікі нямецкіх прафсаюзаў праявіць салідарнасць з удзельнікамі страйку на «Беларуськаліі», якія трапілі пад пераслед.
«Eickhoff ажыццяўляе пастаўкі на «Беларуськалій» з 1975 года незалежна ад палітычнай сітуацыі ў краіне», — заяўлялі тады ў Eickhoff.
Пазней нямецкая кампанія сваю пазіцыю патлумачыла тым, што перапынак у пастаўках абсталявання вялікага ўплыву на «Беларуськалій» не акажа, а толькі негатыўна адаб'ецца на бяспецы беларускіх шахцёраў і іх даходах.
У наступныя два гады супрацоўніцтва нямецкай кампаніі з «Беларуськаліем» у дзяржаўнай і незалежнай прэсе не згадвалася.
За гэты час былі звольненыя шахцёры, якія ўдзельнічалі ў страйку. Рэжым Лукашэнкі забараніў дзейнасць незалежнага прафсаюза гарнякоў.
Старшыню арганізацыі Аляксандра Мішука кінулі на 2,5 года ў калонію за «ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак». Яму ў віну паставілі выступ перад працоўнымі прадпрыемства 17 жніўня 2020 года.
«Беларуськалій» і ўплыў санкцый
Адкрытае акцыянернае таварыства «Беларуськалій» — адзін з найбольшых вытворцаў і экспарцёраў калійных угнаенняў у свеце. Паводле Міжнароднай асацыяцыі ўгнаенняў, на яго долю да санкцый прыпадала пятая частка сусветнага абʼёму вытворчасці калійных угнаенняў.
Прадае прадукцыю «Беларуськалія» акцыянернае таварыства «Беларуская калійная кампанія».
«Беларуськалій» — адна з асноўных крыніц валютных паступленняў у бюджэт Беларусі. Экспарт калійных угнаенняў у 2020 годзе склаў $2,4 млрд. Гэта каля 8 працэнтаў агульнага абʼёму беларускага экспарту, або каля 4 працэнтаў ВУП краіны.
Па набыцці моцы амерыканскіх санкцый Літоўская чыгунка адмовілася транспартаваць угнаенні «Беларуськалія». З 1 красавіка 2022 года супрацоўніцтва з «Беларуськаліем» спыніла нарвежская кампанія Yara, якая закупляла ў сярэднім 15% ад агульнага аб’ёму беларускага калію.
«Беларуськалій» знаходзіць кампаніі, якія рызыкуюць
Экспертка цэнтра эканамічных даследаванняў BEROC Настасся Лузгіна кажа, што ацаніць наступствы санкцый супраць «Беларуськалія» складана, бо доступ да інфармацыі пра аб’ёмы і выручку ад продажу яго прадукцыі зрабілі абмежаваным.
Па яе словах, у спакойныя часы прадпрыемства прадавала калійных угнаенняў на больш чым 2,5 мільярда даляраў.
Найбольш адчувальнымі для «Беларуськалія» сталі санкцыі, уведзеныя сёлета, бо яны цяпер распаўсюджваюцца ў цэлым на прадукцыю, а не на асобныя яе катэгорыі. А кампаніі, якія наважацца купляць беларускі калій, рызыкуюць трапіць пад другасныя санкцыі.
Акрамя таго, пасля страты доступу да порта ў Літве прадпрыемства аказалася ў няпростай сітуацыі і вымушана было знаходзіць альтэрнатыўныя каналы продажу прадукцыі. Цяпер гаворка ідзе пра пастаўку калію купцам праз расійскія парты.
Эксперт заўважае: зыходзячы з даступнай інфармацыі, беларускія ўгнаенні могуць прадавацца са зніжкай ад 30 да 50 працэнтаў — гэта бонус купцу за рызыку.
«Вядома ж, існуе страчаная выгада, бо цэны на ўгнаенні даходзілі да 550 даляраў за адну тону. Калі глядзець на даныя 2000 года, то тады ўгнаенні прадавалі за 200 даляраў. Калі дапусціць, што дысконт (зніжка) складае 30—50 працэнтаў, то прадпрыемства, калі прадае аб’ём 2000 года, мае такую ж выручку. Аднак аб'ёмы, хутчэй за ўсё, скараціліся», — мяркуе Лузгіна.
Па яе словах, спыненне цалкам продажу беларускага калію прывядзе да росту цэн на сусветным рынку. Улетку кошт угнаенняў складаў 600 даляраў за тону і крыху зменшыўся.
«Гэта можа сведчыць пра тое, што пастаўкі беларускай прадукцыі ідуць. Горш на рынку не становіцца дакладна, але гэтыя пастаўкі могуць быць у пэўнай ступені абмежаваныя. Хутчэй за ўсё, «Беларуськалій» выкарыстоўвае дэмпінг і за кошт яго ажыццяўляе гандаль», — адзначае эксперт.
Настасся Лузгіна лічыць, што «Беларуськалій» знаходзіць кампаніі, якія гатовыя мірыцца з рызыкай патрапіць пад другасныя санкцыі і купляюць прадукцыю значна танней.