«Прыбіральшчыца ў Польшчы атрымлівае больш, чым работнік культуры з 30-гадовым стажам у РБ»
Суразмоўніца «Салідарнасці» дзеліцца, як гэта — пачаць жыццё спачатку ў новай краіне, калі табе 50+.
Ілюстрацыйны здымак "Салідарнасці"
— Вельмі цяжка, калі ты жыў, будаваў планы, а жыццё
павярнулася так, што ў 50 гадоў усё трэба пачынаць нанова. Адна справа свядома
з'язджаць у іншую краіну, калі табе 20 або 30 гадоў, і зусім іншая — з'язджаць,
таму што табе перакрылі кісларод, ты не можаш уладкавацца на працу, ты
азіраешся і ўздрыгваеш ад кожнага шоргату або званка ў дзверы, — прызнаецца
Ірына (імя зменена).
Гісторыя Ірыны мае тыповы для беларусаў пасля 2020 года пачатак. Удзельнічала ў пратэстах, пасля затрымання вымусілі звольніцца. Патрапіўшы ў «чорныя спісы», не змагла знайсці працу ў Беларусі і вымушаная была з'ехаць у Польшчу.
«Мужчына паспачуваў, маўляў, вельмі цяжкая праца ў пані»
— У мяне гуманітарная адукацыя, у сферы культуры я працавала ўжо на пасадзе начальніка аддзела, — распавядае Ірына. — Зразумела, што ў Польшчы аб працы па прафесіі гаворка не ішла. Для гэтага трэба было не толькі ідэальнае веданне мовы, але і глыбокае пагружэнне ў культуру.
Польскую мову я крыху вучыла раней, бо любіла падарожнічаць па гэтай краіне. Яшчэ пераезд палегчыла тое, што сяброўка знайшла мне з сабакам жыллё загадзя. Таму я хоць бы прыехала не ў хостэл.
Для пераезду прыйшлося сабраць трохі грошай, таму што ў Польшчы акрамя кошту арэнды бяруць заклад — кауцыю, роўную месячнай аплаце або нават больш. За першы пакой я аддала 500 долараў з кауцыяй.
Працу стала шукаць адразу ж, спачатку спрабавала тэлефанаваць і весці перамовы самастойна, але ў выніку звярнулася ў агенцтва, дзе склалі ўсе дакументы, заключылі дамову і практычна адразу знайшлі прыдатную вакансію.
Агенцтву я не плаціла нічога. Іх тут даволі шмат, некаторыя працуюць анлайн, некаторыя маюць офісы. Для таго каб уладкавацца, патрэбны пашпарт і, напрыклад, у мяне была гуманітарная віза, якая дае права на працу.
На першым прадпрыемстве, дзе я апынулася літаральна праз паўтара тыдня пасля пераезду, разлівалі і пакавалі лакі для пазногцяў. Там практычна не было замежнікаў, таму шмат мела зносіны з палякамі, удасканальваючы мову.
Стаўленне да персаналу было вельмі добрае, у перапынках прапаноўвалі чай-каву, у жаночым пакоі можна было знайсці поўны камплект гігіенічных сродкаў.
Здаецца, дробязь, але ў Беларусі ў той сферы, дзе я працавала, не бачыла ніводнай настолькі шчодрай арганізацыі, якая б хоць раз пачаставала супрацоўнікаў кавай. Аднак на гэтым прадпрыемстве мяне скарацілі, калі аб'ём працы паменшыўся.
Глядзіце таксама
Таксама я працавала на фабрыцы харчовай прамысловасці, прадпрыемстве па вытворчасці фурнітуры, працавала прыбіральшчыцай у рэстаране і ў гандлёвым цэнтры. Пачынала з мінімальнай стаўкі — 16,5 злотых за гадзіну (блізу 4-х долараў).
За год змяніла пяць работ па розных прычынах. Шукала лепшую зарплату і лепшыя ўмовы. Напрыклад, некаторыя працадаўцы даплачваюць за выхад у выходны дзень ад 1 да 5 злотых за гадзіну.
Начныя змены аплачваюцца больш, але я не змагла іх браць, бо мой сабака баіцца заставацца па начах адзін. Другой важнай прычынай была вучоба ў паліцэальнай школе, і я шукала працу з графікам, які дазваляў бы мне не прапускаць шмат заняткаў.
Так, напрыклад, у ГЦ можна было самой выбіраць выходныя дні, але адтуль я сышла сама, таму што праца была вельмі цяжкай фізічна, асабліва падчас наплыву пакупнікоў у выходныя і перадсвяточныя дні.
Вядома, ёсць тут і прадпрыемствы, на якіх адкрыта выкарыстоўваюць эмігрантаў. У рэстаране, дзе я працавала, летам з'явілася дадатковая тэраса, але пашыраць штат прыбіральшчыц не сталі, вырашылі, што хопіць старых. З такіх прадпрыемстваў, як правіла, работнікі хутка сыходзяць.
На шчасце, добрасумленных працадаўцаў больш. Наогул, галоўнае, што асабіста для мяне ўсюды было вялікім плюсам — стаўленне да людзей.
Вось што бывае ў Беларусі, калі ў асобны цэх вялікага прадпрыемства ідзе кіраўніцтва? Ужо задоўга да гэтага ўсе напружваюцца, кіраўніцтва прыходзіць, высвятляе асабліва свае пытанні, а яго ўвагу можа прыцягнуць хіба што мітусня начальнік цэха. Тут дырэктар фабрыкі абавязкова вітаецца з кожным, міма каго праходзіць, незалежна ад таго, хто гэты чалавек.
Па-іншаму гучаць даручэнні: не «ты павінен зрабіць яшчэ і гэта», а «да цябе ёсць просьба, калі ласка, зрабі, калі зможаш». І зусім іншым тонам.
Звярнула ўвагу, як у дварах жыхары спыняюцца пагаварыць са сваімі дворнікамі, якіх ведаюць па імёнах. Прычым кажуць не пра тое, што вунь там яшчэ хтосьці выкінуў смецце з акна, а пытаюцца пра сям'ю, здароўе.
Гэта аднолькава паважлівае да ўсіх стаўленне спачатку шакіруе, потым падкупляе. Гэта значыць, нават калі ў цябе нізкакваліфікаваная праца, ты адчуваеш сябе нармальным чалавекам.
Не адчувала я дыскрымінацыі і з-за сваёй нацыянальнасці, хоць усюды побач са мной гэтую ж працу выконвалі і палякі.
Са мной быў выпадак у ГЦ: падышоў мужчына, які назіраў за мной на працягу нейкага часу, паціснуў мне руку і паспачуваў, маўляў, вельмі цяжкая праца ў пані.
Яшчэ адна жанчына неяк адзначыла: калі пані на змене, усё чыста. Аказалася, гэта проста пастаянная наведвальніца звярнула ўвагу, што я працую лепш, чым іншыя.
Глядзіце таксама
«Сертыфікат аб заканчэнні школы адразу дадае да працоўнага стажу шэсць гадоў»
За год у Польшчы Ірына змагла атрымаць новую прафесію і дыплом еўрапейскага ўзору. Ні яе становішча, ні ўзрост не сталі перашкодай.
— Я скончыла паліцэальную школу і здала прафесійны экзамен па спецыяльнасці «Асістэнт стаматолага», — паказвае беларуска дакумент. — Паліцэальная — гэта не ад слова «паліцыя», «szkoła policealna» з польскай перакладаецца як пасляліцэйная.
Вучыцца ў ёй можа чалавек любога ўзросту з сярэдняй адукацыяй. У маёй групе былі і 20-гадовыя, і такія, як я.
Ёсць прафесіі, навучацца якім можна бясплатна, ёсць платныя. У любым выпадку іх пералік зацвярджаецца згодна з вакансіямі на дзяржаўным рынку працы. Так, для мяне, напрыклад, дзіўным было ўбачыць у спісе прапанаваных прафесій фларыста і работніка пошты.
Акрамя іх можна бясплатна навучыцца на масажыста, памочніка выхавальніка, тэхніка-фармацэўта і іншых спецыялістаў. Безумоўна, адна з самых запатрабаваных прафесій — медыцынскі апякун.
Гэта спецыяліст па догляду за пажылымі людзьмі. У такія групы набор заканчваецца першым, і ў іх больш за ўсё саміх палякаў. Атрымліваючы дыплом еўрапейскага ўзору, яны, як правіла, едуць з ім працаваць у Германію.
Сярод платных спецыяльнасцяў адна з самых запатрабаваных — касметолаг.
Я паміж «медыцынскім апекуном» і «асістэнтам стаматолага» зрабіла выбар на карысць апошняга па этычных прычынах. Вырашыла, што не ўсё магу вытрымаць маральна.
Да таго ж, маючы спецыяльнасць асістэнта стаматолага, можна павысіць кваліфікацыю, скончыўшы яшчэ і курс гігіеніста. Гэта спецыяліст па адбельванні зубоў, паслуга цяпер у Польшчы надзвычай запатрабаваная.
Для паступлення ніякіх экзаменаў здаваць не патрабуецца, патрэбен пашпарт з візай і дакументы аб сярэдняй адукацыі. Сесіі платныя — каля 100 злотых (крыху больш за 20 даляраў). Дзесьці трэба плаціць за пераздачу экзаменаў, бываюць штрафы за частыя пропускі.
Навучанне праходзіць на польскай, пры гэтым ваш узровень нікога не хвалюе. Аднак тыя, хто паспяхова здадуць экзамен пасля заканчэння школы, пры падачы дакументаў на ПМЖ або грамадзянства вызваляюцца ад здачы моўнага экзамену.
Яшчэ адзін велізарны бонус — сертыфікат аб заканчэнні школы адразу дадае да працоўнага стажу шэсць гадоў. Каб атрымліваць тут мінімальную пенсію, трэба не менш за 15 гадоў стажу. Улічваючы мой узрост, гэты фактар для мяне асабліва важны.
Дарэчы, даволі многія ідуць у «паліцэалку» толькі за сертыфікатам аб заканчэнні, каб атрымаць стаж ці не здаваць моўны экзамен.
Прафесійны экзамен, якім трэба пацвердзіць сертыфікат, здаюць далёка не ўсе. Паколькі маёй галоўнай мэтай усё ж такі з'яўляецца працаўладкаванне, я гэты экзамен здала.
Магу сказаць, што гэта было даволі складана, калі не вучыўся, выпадкова ў правільныя адказы не патрапіш.
Сам экзамен здаецца гэтак жа, як у Беларусі тэорыя ў ДАІ, толькі пытанняў не 15, а амаль 60, і на адказы адведзена дзве гадзіны. Шмат пытанняў практычных, накшталт як развесці пэўны сродак, каб атрымаўся 2%-ны або 10%-ны раствор і г.д.
Вядома, калі б я магла не працаваць, а толькі вучылася і рыхтавалася да іспыту, ацэнкі ў мяне былі б вышэй, а так з 100 балаў я набрала больш 80 і лічу гэта добрым вынікам для сябе.
Вучылася я цэлы навучальны год па тры разы на тыдзень, старалася не прапускаць. Мне было цікава. Аднак пражыць у такім тэмпе амаль без выхадных столькі часу, вядома, цяжка.
Памятаю, як звярталася пасля першай змены на фабрыцы, хутка выгульвала сабаку і імчалася на заняткі. Марыла, што скончу школу, вазьму сабе тыдзень адпачынку і з'езджу на мора.
Але нядаўна зноў памяняла працу, яна мне падабаецца, таму змагла дамовіцца толькі на некалькі выходных, якія збіраюся правесці ў адной з еўрапейскіх краін.
Я разумею, што для эмігрантаў першыя два гады — самыя складаныя, таму ні на што не скарджуся.
Глядзіце таксама
«Вядома, мой сацыяльны статус у Польшчы моцна панізіўся, але я да гэтага была гатовая»
Жанчына расказала, як пражыла першы год у эміграцыі:
— Гучыць парадаксальна, але прыбіральшчыца ў Польшчы атрымлівае больш, чым работнік культуры з 30-гадовым стажам у Беларусі. Нават пры мінімальных заробках, мне ўдаецца нешта адкладаць, хай і зусім няшмат.
У сярэднім у месяц я атрымліваю 700 долараў, часам крыху менш, часам крыху больш. З пакоя пераехала ў невялікую «кавалерку», за якую аддаю палову заробку.
Разумею, што гэта раскоша, што пакой танней, але калі табе 50+, цяжка жыць з чужым чалавекам, якім бы добрым ён не быў. Мы нават з мужамі або са сваімі блізкімі не можам часам ўжыцца.
Таму свая «kuchenka» (пліта), свая «lazienka» (ванная) для мяне вельмі важныя.
На астатнія грошы я, вядома, не шыкую, але і не галадаю. Прадукты тут недарагія і смачныя, шмат акцый. Стала есці больш садавіны і гародніны. Часцей, чым у Беларусі, купляю рыбу, часам астуджаную, часам паўфабрыкаты.
Палюбіла хадзіць на маленькія рыначкі, дзе пазнаёмілася з прадаўцамі. Там можна выбраць, напрыклад, персікі — грэчаскія ці мясцовыя. Польская клубніца прадаецца дагэтуль.
Нарэшце, знайшла чарніцы, яна тут называецца «ягада лясная». Вельмі шмат смачнейшай дурніцы. Паколькі я ласун, пастаянна купляю цукеркі і ciastko (пірожныя).
У астатнім жыву сціпла. Дэкаратыўная касметыка мне не патрэбна, я ёю ніколі не карысталася. Модныя туфлі на абцасах таксама не нашу, тут усё ходзяць у красоўках, іх можна падабраць на любы гаманец.
Наогул адзенне і абутак у Польшчы заўсёды былі таннейшыя, чым у Беларусі. Бытавую хімію, гігіенічныя прыналежнасці купляю на акцыях.
Што тут абыходзіцца дорага, дык гэта ветэрынарыя. Я гэта адчула, калі захварэў сабака. Лячэнне з кансультацыяй, кропельніцамі і лекамі абышлося амаль у 100 долараў. Аднак, справядлівасці дзеля, варта сказаць, што сабаку мне выратавалі: у бальніцу я несла яе на руках, а з клінікі сабака ішоў ужо сам.
А цяпер я зрабіла свайму гадаванцу польскі пашпарт і ён можа падарожнічаць са мной па Еўропе, што мы і зробім найбліжэйшым часам.
Што тычыцца свайго здароўя, то пакуль я абыходзілася бясплатнай дапамогай. Ведаю, што стаматалогія тут дарагая, але яна і ў Беларусі нятанная.
Забавак асаблівых у першы год у мяне не было па аб'ектыўных прычынах — не было ні часу, ні сіл. Але ў тэатр усё ж такі вырывалася. У музеі, зразумела, хаджу, у парках, якіх тут мноства, гуляю. Так, тут у мяне няма так званай «падушкі бяспекі», пакуль я магу адкласці зусім невялікую суму.
Што асабліва падтрымлівала ўвесь гэты час — дыяспара: нашы цёплыя сустрэчы, нават нейкія выступы, само зносіны з беларусамі. Пасля працы стомлены ідзеш туды — і атрымліваеш такі кайф! Мы ладзім чаяванні, адзначаем нашы знакавыя даты, падтрымліваем адзін аднаго. Гэта аддушына для ўсіх.
Цяпер я працую прыбіральшчыцай у прыватным дзіцячым садку. Але тут працаваць значна лягчэй, а заробак большы — 20 злотых за гадзіну «чыстымі» (больш за 4,5 долараў).
Ніякімі дадатковымі абавязкамі тыпу «нагледзець за дзецьмі» мяне не напружваюць, таму што тут у кожнага выхавальніка ёсць два памочнікі.
Адначасова я рассылаю сваё рэзюмэ і не пакідаю надзеі знайсці працу па новай спецыяльнасці.
Вядома, мой сацыяльны статус у Польшчы моцна панізіўся, але я да гэтага была гатовая. Большасць эмігрантаў, калі іх не рэлакавалі з кампаніяй, праходзяць праз гэта, пакуль не ведаюць мову і правілы жыцця ў іншай краіне.
Многія пачынаюць з нізкакваліфікаванай працы, а далей усё залежыць ад чалавека. Я зараз планую пайсці на моўныя курсы, каб павысіць веданне мовы да ўзроўню В2. Магчыма, пайду вучыцца далей на гігіеністку. Наогул, ведаю беларусаў, якія атрымалі ўжо па тры прафесіі.
Ні пра што не шкадую, не загадваю на будучыню, для мяне самае галоўнае не спыняцца на дасягнутым, спрабаваць зрабіць нешта большае, знайсці нешта лепшае, хоць у 50 гэта значна складаней, чым у 30.