«Лекару ў Польшчы працаваць нашмат камфортней»: гісторыі лекараў, якія з'ехалі з Беларусі
У Беларусі назіраецца ўсё большы недахоп медыцынскіх супрацоўнікаў, таму што многія ўрачы з'язджаюць за мяжу з-за эканамічных ці палітычных прычын. «Флагшток» распавядае гісторыі двух гомельскіх урачоў, якія пераехалі ў Польшчу.
Для Антона (імя зменена) пераезд у Польшчу не быў спантанным. У Беларусі ён працаваў урачом-неўролагам, але не бачыў перспектыў для развіцця.
— Я хацеў развівацца і паступіць у ардынатуру, але ў 2020 годзе Лукашэнка сказаў, што ардынатура краіне не патрэбная. Таму летам 2021 года я прыняў канчатковае рашэнне з'ехаць. Паўгода рыхтаваўся, рабіў «дэцызію» (дакумент, па якім можна працаваць лекарам у Польшчы на працягу 5 гадоў без настрыфікацыі дыплома — заўв. Флагшток). Тады гэта яшчэ было можна зрабіць у Беларусі. І ў студзені 2022 года я з'ехаў.
У Польшчы Антон працуе ў неўралагічным аддзяленні мясцовай бальніцы як урач-неўролаг, але без наяўнасці спецыялізацыі.
— У Польшчы спецыялізацыя па сутнасці адпавядае беларускай вышэйшай катэгорыі. Усе праходзяць інтэрнатуру без спецыялізацыі і па заканчэнні здаюць экзамен. Чым больш балаў набраў, тым лепшую спецыялізацыю ты можаш выбраць. У выніку самы вялікі конкурс тут на эндакрынолага. А каб быць неўролагам, дастаткова проста здаць экзамен.
Глядзіце таксама
Маючы «дэцызію», беларусы зарабляюць столькі ж, колькі польскія лекары. Але на працягу 5 гадоў трэба ім здаць два экзамены — моўны і медыцынскі. Адной з галоўных перашкод у адаптацыі Антон лічыць менавіта моўны бар'ер.
— Калі ў Беларусі лекары для тэрміналогіі выкарыстоўваюць лацінскую і ангельскую мову, то ў Польшчы ўсе перавялі на польскую мову. Калі пераязджаючы ў Польшчу ты думаеш, што веданне латыні цябе выратуе, то гэта не так. Таму тут і ўведзены медыцынскі моўны экзамен.
Польскія медустановы ахвотна бяруць на працу беларусаў, бо гэта прыносіць ім грошы.
— Польскія шпіталі атрымліваюць грошы ад Еўрасаюза за беларусаў, якія працуюць па дэцызіі. Карыстаючыся гэтым, некаторыя медустановы наймаюць беларусаў, нават не дапушчаючы да працы. Але беларусы з гэтай нагоды не моцна хвалююцца: заробак атрымліваюць і спакойна рыхтуюцца да іспытаў.
Узровень аплаты працы лекараў у Польшчы ў розных шпіталях можа істотна адрознівацца, але ў любым месцы розніца з Беларуссю вельмі істотная.
— У Польшчы плацяць вельмі годныя грошы. Я магу дазволіць на адзін свой заробак здымаць кватэру, утрымліваць сям'ю з чатырох чалавек і не эканоміць. І ў мяне не самыя выгадныя ўмовы сярод іншых беларусаў. Важнае адрозненне ў аплаце працы заключаецца яшчэ ў тым, што ў Польшчы, чым больш у цябе перапрацоўка, тым даражэй яна будзе аплачвацца. А ў Беларусі — наадварот.
Глядзіце таксама
Антон адзначае зусім іншы прынцып працы лекара-неўролага ў Польшчы.
— У Польшчы значна лепш матэрыяльная база, больш магчымасцяў. Тут усё залежыць ад вынікаў КТ, МРТ, ЭНМГ, аналізаў. А беларускія ўрачы прывыклі працаваць ва ўмовах эканоміі на абследаваннях. Першы час было складана, калі да цябе прыходзіць пацыент і па яго сімптомах ты дакладна разумееш, дзе ў яго праблема, але абследаванне трэба зрабіць на ўсё, ад галавы да паясніцы. Для пацыента гэта бясплатна і ў Беларусі табе б гэтага ніколі не дазволілі. Затое ў сувязі з гэтым у беларусаў значна лепш клінічнае мысленне, яны лепш разумеюць, да якога дыягназу схіліцца ў спрэчных сітуацыях.
У Польшчы назіраецца недахоп неўролагаў. Прычына, на погляд Антона, крыецца ў агульнай арганізацыі працы аховы здароўя.
— Тут, у адрозненне ад Беларусі, лекар агульнай практыкі можа даслаць пацыента ў неўралогію з кірункам «дрэнна», «слабасць». Таму да нас многіх адпраўляюць беспадстаўна, але пры выпісцы ім трэба паказаць нейкі дыягназ па кодзе МКБ (Міжнародная класіфікацыя хвароб — заўв. Флагшток). У пацыента можа не быць неўралагічнай хваробы, але яму трэба паставіць код неўралагічны, таму што з іншым кодам бальніца не атрымае грошай за гэтага пацыента.
Глядзіце таксама
Не ва ўсіх тых, зто пераехаў, ёсць магчымасць выканаць умовы для атрымання «дэцызіі». Другі наш суразмоўца — урач-стаматолаг Віктар (імя зменена). Ён быў вымушаны з'ехаць у Польшчу па палітычных прычынах. У Гомелі ён браў удзел у акцыях пратэстаў і не захацеў чакаць моманту, калі да яго прыйдуць сілавікі.
У Польшчы для пацверджання дыплома Віктар праходзіць стажыроўку (аналаг беларускай інтэрнатуры) і адзначае зусім іншае стаўленне да настаўніцтва.
— У Беларусі, калі ты прыйшоў у інтэрнатуру, табе вылучаюць кабінет, усталёўваюць план, умоўна, у 10 разоў менш, чым у лекара і ты не спяшаючыся працуеш. Ёсць узнікнуць пытанні, то старэйшы дапаможа, падкажа. У Польшчы ўсё не так. Тут у пачатку ты асістэнт, таму можаш толькі глядзець, як больш дасведчаны лекар працуе. Потым цябе дапускаюць да працы, але стаяць, глядзяць і каментуюць кожнае тваё дзеянне.
Пасля заканчэння інтэрнатуры Віктар атрымае магчымасць свабоднага працаўладкавання.
— У Польшчы стаматолагі звычайна адкрываюць ІП, фінансавага гэта нашмат больш выгадна. Можна працаваць на сваіх матэрыялах, эканоміць на ПДВ, які складае 23%. Толькі за кошт ПДВ заробак стаматолага павялічваецца амаль на чвэрць.
Але не ўсе беларускія лекары маюць у Польшчы падобныя стартавыя ўмовы.
— У Польшчы для лекараў існуе ўмоўны дазвол працы па спецыяльнасці (PWZ – заўв. Флагшток). Гэта такі від працаўладкавання, калі ты можаш працаваць без пацверджання дыплома. Але пры ўмове, што за табой замацаваны польскі лекар, які за цябе адказвае.
Прыязджаючы працаваць на такіх умовах, праз кадравыя агенцтвы, некаторыя потым са здзіўленнем выяўляюць, што зарабляюць тут менш, чым у Беларусі. Звычайна гэта звязана з тым, што кадравае агенцтва па дамове атрымлівае адсотак ад вашай зарплаты. Калі такія кантракты падпісваюць, большасць проста не разумее, пра што ў іх ідзе гаворка. Таму важна на этапе працаўладкавання ведаць польскую мову, каб самастойна агаварыць умовы працы.
Глядзіце таксама
Умовы працы дантыстаў у Польшчы значна адрозніваюцца ад беларускіх рэалій. Каб гэта растлумачыць, Віктар падзяліўся ўнутранай кухняй беларускай стаматалогіі.
— У Беларусі, каб утрымаць лекара ў дзяржустановах, ёсць абавязковы план, пасля выканання якога лекар можа выконваць халтуру, якая ідзе сабе ў кішэню. Раней суадносіны часу на план і халтуру было прыкладна 50 на 50. Але ў апошні час на аднаго пацыента па плане замест 30 хвілін сталі вылучаць толькі 15, тлумачачы гэта недахопам спецыялістаў. У выніку моладзь ужо не хоча ісці ў стаматалогію, а старэйшыя спецыялісты з'язджаюць.
У Польшчы дзяржаўная стаматалогія абыходзіцца без грошай у канвертах. Пры гэтым і ўмовы працы больш зручныя для лекараў.
— У Польшчы план заснаваны на адзінках і да грошай наогул ніяк не прывязаны. Калі план на месяц не будзе выкананы, то нічога не будзе. Калі гэта адбываецца на працягу года, то план на бальніцу проста будзе паменшаны. У дзяржаўных клініках на пацыента адводзіцца 30 хвілін. У прыватных час прыёму усталёўваецца ў індывідуальным парадку, але як правіла, гэта таксама ад 30 хвілін да гадзіны.
Віктар адзначае вялікую розніцу ў дачыненні да лекараў-стаматолагаў пацыентаў і начальства.
— У Беларусі калі нешта не так, пацыент адразу ідзе да начальства, на лекара пачынаюць ціснуць. У выніку стаматолаг павінен пастаянна ўдасканальвацца, каб да яго хацелі ісці пацыенты. У Польшчы пацыенты вельмі лаяльныя. Лекар часам робіць няякасна, пацыенту балюча, потым пломба выпадае, але пры гэтым ён кажа, што не пойдзе да іншага. А ў выпадку скаргаў пацыентаў кіраўніцтва, як правіла, будзе на баку лекара. Таму лекару ў Польшчы працаваць нашмат камфортней.
Вялікая розніца адчуваецца і ў дачыненні да выкарыстання расходных матэрыялаў.
— У Беларусі калі паліклініка, напрыклад, выдае ўпакоўку пальчатак на месяц, то недахоп ты павінен дакупляць са сваіх сродкаў. У Польшчы калі пальчатка ўпала ці проста цяпер не патрэбна, то яна адразу выкідваеш у смецце. Калі ў цябе нешта сканчаецца, то гэта адразу заказваюць, з гэтым тут наогул праблем няма.
У Польшчы Віктар упершыню адчуў, што такое статус лекара.
— Як толькі кажу, што я лекар, які прыехаў з Беларусі, людзі адразу ў асобе мяняюцца, просяць кантакты, кажуць, што прыйдуць на прыём. Пры гэтым калегі раяць: ніколі не прызнавайся, што ты лекар, таму што тры шкуры з цябе здзяруць.