«Консульствазамяшчэнне». Рост экспарту генконсулаў у Расію можа павялічыцца ў 20 разоў
Ідэя пасла Беларусі ў Расіі Дзмітрыя Крутога пра тое, што ў Расіі трэба адкрыць яшчэ дваццаць генеральных консульстваў прымусіла дыпламата Паўла Мацукевіча патлумачыць, што такое генеральныя консульствы, паглядзець, колькі іх цяпер, чым яны займаюцца, і падумаць, навошта Крутому столькі падначаленых.
Фота: Sputnik
Першае генконсульства Беларусі ўжо адкрыта ў Санкт-Пецярбургу. На чарзе Растоў-на-Доне і Екацярынбург, затым Калінінград, Уладзівасток і Ніжні Ноўгарад. Генконсульствы мяркуецца адкрываць на месцы ўсіх аддзяленняў пасольства Беларусі, якіх пакуль 10 па ўсёй Расіі. Круты лічыць неабходным павялічыць выніковую колькасць генконсульстваў да 20.
За чый кошт банкет
20 генконсульстваў — гэта больш чым вялікая лічба, таму што цяпер у Беларусі ўсяго толькі 11 генконсульстваў і адно консульства (адрозніваецца ад генконсульства статусам) па ўсім свеце. Праблема палягае ў тым, што новыя генконсульствы ў Расіі, калі ідэя Крутога прыйдзецца Лукашэнку даспадобы, будуць, хутчэй за ўсё, адкрывацца за кошт закрыцця ў іншых месцах, як гэта адбывалася дагэтуль.
Іншымі словамі, калі першыя 10 адкрыюцца на месцы аддзяленняў пасольства Беларусі ў Расіі, то астатнія — за кошт закрыцця або скарачэння кадравага складу ў 10-ці дзеючых дыпламатычных або консульскіх пунктах у іншых краінах свету.
І гэта на фоне перакідання пасольстваў і дыпламатаў адтуль, дзе варта было б застацца, туды, дзе няма чаго лавіць, а таксама і без таго вострага дэфіцыту беларускага дыпламатычнага і консульскага пакрыцця за мяжой, які толькі павялічваецца па меры ўцёкаў насельніцтва з Беларусі.
Скандальным «консульскім указам» Лукашэнка радыкальна скараціў колькасць паслуг, якія могуць аказвацца пасольствамі і консульствамі, але і тыя, што за імі захаваліся, таксама важныя і запатрабаваныя.
Цяпер у Беларусі за мяжой 71 дыпмісія, уключаючы пасольствы, генконсульствы і пастаянныя прадстаўніцтвы, у 105 краінах з улікам сумяшчальніцтва (калі адзін пасол прадстаўляе інтарэсы адразу ў некалькіх краінах). У Расіі да адкрыцця генконсульства ў Санкт-Пецярбургу было толькі адно пасольства, аддзяленні ў гэтай статыстыцы не ўлічваюцца. У выпадку рэалізацыі ідэі Крутога ў Расіі будзе 21 замежная ўстанова Беларусі — гэта значыць амаль траціна ад усіх па ўсім свеце. Дарэчы, у Расіі ў Беларусі тры дыпламатычныя пункты: пасольства і два генконсульствы — у Гродне і Брэсце.
Глядзіце таксама
Адрозненне генконсульстваў ад пасольстваў
Генконсульства ніжэйшае па статусе, чым пасольства. Генконсул і генконсульства дзейнічаюць пад непасрэдным кіраўніцтвам дыпламатычнага прадстаўніцтва, іншымі словамі пасла.
Але генконсульства вышэйшае па статусе, чым аддзяленне амбасады. У гэтым сэнсе ідэя адкрыцця генконсульстваў замест аддзяленняў — рэверанс у бок расійскіх губернатараў, якім гэта прыйдзецца даспадобы. Бо пры іх двары з'явяцца асобы, набліжаныя да «імператара»: генконсулаў прызначае Савет міністраў, а ўзгадняе «яго правасхадзіцельства с-р Лукашэнка» асабіста, у той час як кіраўнікоў аддзяленняў амбасады прызначае МЗС, а ўзгадняе Саўмін.
Далей пра адрозненні: у краіне можа быць толькі адно пасольства, генконсульстваў, як і аддзяленняў амбасады ў адной дзяржавы, можа быць некалькі.
Напрыклад, Беларусь калісьці мела ў Польшчы амбасаду ў Варшаве і генконсульствы ў Гданьску, Беластоку, Бяла-Падлясцы (консульства). У 2018 годзе на хвалі чарговай аптымізацыі генконсульства ў Гданьску было закрыта за кампанію з генконсульствамі ў Адэсе і Мілане. Бываюць іншыя камбінацыі: М'янма мае ў Мінску Генеральнае консульства, але не мае пасольства — яно размяшчаецца ў Маскве.
Функцыянал амбасады і генконсульства шмат у чым падобны, бо амбасады выконваюць і консульскія функцыі (маюць консульскія аддзелы). Згодна з консульскім статутам Беларусі, беларускія консульскія ўстановы абараняюць за мяжой правы і інтарэсы Рэспублікі Беларусь, яе юрыдычных асоб і грамадзян. Але гэта не ўсё: гэтыя ўстановы, як абвяшчае статут, «садзейнічаюць развіццю дружалюбных адносін, пашырэнню эканамічных, гандлёвых, навукова-тэхнічных, культурных сувязяў Рэспублікі Беларусь з іншымі дзяржавамі».
Адрозненне генконсульства ад амбасады і ў зоне пакрыцця. Пасольства закрывае ўсю краіну, у якой размешчана, ці нават адразу некалькі ў выпадку акрэдытацыі пасла на некалькі краін, а зона адказнасці генконсульства, як правіла, абмяжоўваецца тым рэгіёнам, у якім яно размешчана. Напрыклад, зонай праіснаваўшага толькі тры гады генконсульства Беларусі ў Мілане быў італьянскі рэгіён Ламбардыя. Беларускае генконсульства ў Мюнхене развівае адносіны з Баварыяй. Пры гэтым ёсць пасольства ў Берліне, якое адказвае за ўсю Германію, і Баварыю таксама.
Глядзіце таксама
Дыпламатычная сінекура
У цэлым, ад генконсулаў і паслоў, якіх у Беларусі раз на год збіраюць разам на вучобу ў Мінску, чакаюць і патрабуюць аднаго і таго ж — бесперапыннага росту продажаў і інвестыцыйнага буму. Таму ў выпадку, калі ўлады пачнуць шчодра засяваць па рэгіёнах Расіі генеральныя консульствы, галоўнай мэтай такой «аграрнай спецаперацыі» будзе багаты экспартны ўраджай.
На гэтыя пасады наўрад ці спакусяцца кадравыя дыпламаты, якія валодаюць замежнымі мовамі, хоць выбар у іх цяпер зусім невялікі, а стане яшчэ меншы.
Гэта ідэальны варыянт працаўладкавання для наменклатуры і моцных гаспадарнікаў за заслугі або ў выпадку апалы. Праз амбасаду Беларусі ў Расіі прайшло шмат такіх, туды рэдка траплялі выпадковыя людзі. Адзін час на нейкіх незразумелых ганаровых пасадах там нават лічыліся спявачкі, касманаўты і іншыя ўлюбёнцы і ўлюбёнкі правадыра ўсяе Беларусі.
Невыпадкова Лукашэнка, калі прызначаў Дзмітрыя Крутога паслом, назваў гэтую амбасаду «другім урадам Беларусі». Таксама невыпадкова і тое, што Круты, як і яго папярэднікі, акрамя пасады пасла надзелены паўнамоцтвамі намесніка прэм'ер-міністра.
Дык вось, адны ў гэтым «другім урадзе» набіраюцца дыпламатычнага досведу, іншыя чакаюць вызвалення пасады ў Мінску, трэціх «сышлі» ў дыпламатыю, каб вызваліць крэсла для больш паважаных людзей, чацвёртыя перажываюць няміласць і праходзяць рэабілітацыю. Як, напрыклад, калісьці Міхаіл Русы, які перачакаў гнеў Лукашэнкі якраз на пасадзе дарадцы аддзялення пасольства ў Санкт-Пецярбургу, зляцеўшы з вялікім скандалам з міністэрскай пасады.
Прафесійныя дыпламаты ў гэтым пасольстве, зразумела, заўсёды таксама былі і ёсць, інакш місія гэтай дыпмісіі была б невыканальнай. Пытанне ў тым, ці хопіць апаратнай вагі Дзмітрыю Крутому, каб задуманыя імі генконсульствы не ператварыліся ў сінекуру.
Глядзіце таксама
Прычына на мільярд
Ідэя Крутога цалкам вытлумачальная, і гэтым тлумачэннем з'яўляецца выключная значнасць Расіі для абкладзенай санкцыямі Беларусі.
Лукашэнка, адказны за санкцыі і сітуацыю, у якой апынулася Беларусь, заўсёды актыўна развіваў супрацоўніцтва з Расіяй, спрабуючы пастаянна нарошчваць туды пастаўкі, але нават ён наўрад ці ставіў мэтай сканцэнтраваць там увесь беларускі экспарт, разумеючы, што захоўванне нават сталёвых яек у адным кошыку — ідэя, багатая іржой.
Да гэтага, аднак, ідзе, хоць спробы сплесці другі кошык за кошт Азіі, Афрыкі, Лацінскай Амерыкі ўладамі робяцца. Толькі на гэтым тыдні ў Мінску прымалі высокапастаўленых гасцей з Ірана, Венесуэлы і Экватарыяльнай Гвінеі — камусьці паказвалі трактары і каўбасы, камусьці прапаноўвалі змайстраваць хаб, каб мець усё гэта ў сябе дома і гандляваць з суседзямі.
Аднак у санкцыйных умовах менавіта Расія дазваляе эканоміцы і прамысловасці Беларусі працаваць, а ўладам больш-менш выконваць свой сацыяльны кантракт. Агрэсія Расіі супраць Украіны і санкцыі Захаду як рэакцыя на яе згулялі афіцыйнаму Мінску на руку ў тым, што пачысцілі расійскі рынак ад заходніх канкурэнтаў, прымусілі Маскву па-іншаму паглядзець на свайго адзінага хаўрусніка і ўвесь беларускі «Бія-агра-лег-шын-мяс-дрэў-сельгас-фарм-прам».
Факты, якія фармальна кажуць за ідэю Крутога: тавараабарот з шасцю расійскімі рэгіёнамі большы за 1 млрд долараў (не ў сукупнасці, а з кожным). Гэта перавышае тавараабарот Беларусі з большасцю краін свету паасобку, ён супастаўны з аб'ёмамі гандлю з усёй Лацінскай Амерыкай (1,3 млрд у 2021 годзе) і перавышае тавараабарот з усімі дзяржавамі Афрыкі (500 млн у 2022 годзе). Беларускі экспарт у 33 рэгіёны Расіі перавышае 100 млн долараў (гандаль вядзецца ў 80 з 89 расійскіх рэгіёнаў). З гэтага пункту гледжання 21 дыппрадстаўніцтва на 33 пункты выглядае эканамічна цалкам апраўданым.
Калі верыць Крутому, тавараабарот з Расіяй да канца года можа дасягнуць 55 млрд долараў пры тым, што сукупны тавараабарот Беларусі з усімі краінамі свету складае 77 млрд (2022). Тут, дарэчы, верагодна, крыецца разгадка адной папулярнай загадкі: што будзе, калі Еўрасаюз наглуха перакрые мяжу з Беларуссю і разам з ЗША заткне ўсе санкцыйныя шчыліны, раскруціўшы на поўную механізм другасных.
Вуаля — разгадка: лічба тавараабароту Беларусі з Расіяй у такім выпадку практычна супадзе з лічбай тавараабароту з усімі краінамі свету. Практычна — таму што нават пры такім раскладзе застануцца дзяржавы, з якімі гандаль працягнецца. Гэта Кітай, Іран і іншыя верныя сябры рэжымнай Беларусі.
Замест высноў будзе кур’ёз. З Расіі сышлі не толькі заходнія кампаніі, вызваліўшы нішы. На хвалі санкцый і ізаляцыі там зачыніліся і генконсульствы шэрагу замежных краін, вызваліўшы будынкі. Генконсульства Беларусі ў Санкт-Пецярбургу пакуль размяшчаецца па адрасе аддзялення пасольства, але якраз шукае сабе асабняк. Была інфармацыя, што ім можа стаць адзін з вызваленых будынкаў. Калі гэтаму быць, то здарыцца прэм'ера консульствазамяшчэнння.